Jak żyć ma człowiek, kto, komu, jakich i jak udziela rad w Pieśni XI i innych pieśniach Jana Kochanowskiego

Utwór Pieśń XI został napisany przez Jana Kochanowskiego. Artysta tworzył go w czasie renesansu, czyli epoki która opierała się na sławieniu Boga. Pisarze tamtych czasów w swoich dziełach chcieli przede wszystkim ukazać nam wszelką doskonałość płynącą od Boga. Drugim ich celem było wpłynięcie na zachowanie osoby czytającej ich utwory. Udzielali oni wiele cennych rad, jak żyć, jak postępować, czynili to przede wszystkim w pieśniach, czyli w połączeniu tekstu lirycznego z muzyką.

Pieśń XI pochodzi ze zbioru Ksiąg Wtórnych. Podmiotem lirycznym utworu jest poeta, mędrzec, który kieruje swoje słowa do osoby czytającej utwór. Zwraca się do niej słowami „człowiek cnotliwy”, lecz utwór ten może być kierowany do każdego człowieka z osobna, bez względu na wiedze, wiek czy majątek. Nadawca pragnie uzmysłowić odbiorcy, jak powinno wyglądać życie według Bożego prawa. Ważne jest według niego zachowanie pewnej równowagi w życiu, przeciwko przeciwnością losu. Musimy pamiętać że w życiu zdarzają się chwile dobre jak i złe i na każde musimy być przygotowani ze nadejdą, bo tak jest z góry ustalone przez Boga. Abyśmy byli wstanie tą równowagę utrzymać potrzebujemy spokoju umysłu a także zrozumienia świata który nas otacza. Podmiot liryczny wskazuje nam też zasadę „carpe diem” („chwytaj dzień”). Podkreśla że Bóg stworzył dla nas przyjemności żebyśmy z nich korzystali, ale także podkreśla że wszystko musi być określone normami, że z niczym nie można przesadzać. W utworze wspomniane jest także o harmonii człowieka zawartą miedzy nim a naturą. Przyroda jest czymś co nas otacza w życiu codziennym, dlatego właśnie nie powinniśmy jej niszczyć a wręcz przeciwnie powinniśmy pozwolić, żeby się mogła ona lepiej rozwijać, powinniśmy dbać o nią. Na koniec utworu podmiot liryczny przypomina nam o śmierci, o momencie kiedy to wszyscy będziemy równi względem siebie, nie będzie lepszych, ani gorszych. Podsumowując, podmiot liryczny w tym utworze udziela nam rad, żebyśmy zachowali w życiu równowagę, żeby był czas na chwile dobre i złe i żebyśmy pamiętali że nasze życie i tak zakończy się śmiercią.

Inną pieśnią w której zostają udzielone rady jest na przykład Pieśń IX. Kochanowski w tym utworze chce nam pokazać że życie ludzkie jest zmienne, że nie wszystko układa się tak jak byśmy tego chcieli i że raz jest dobrze a raz źle. Życie ludzkie jest porównane do pór roku, zima i jesień-pory chłodne, lato i wiosna-pory ciepłe. Jak w utworze wyżej opisanym tak i w tym podkreślone jest to że powinniśmy ufać Bogu i wszystkie jego decyzje przyjmować z pokorą wiedząc że właśnie tak musiało być.

Kolejną pieśnią jest „Pieśń o spustoszeniu Podola”. Już na początku, autor przedstawia tragiczne skutki napadu Tatarów na Podole. Polska bardzo wtedy na tym ucierpiała, ludzie przeżyli piekło, zostając skazani na niewolę. W drugiej części wiersza podmiot liryczny zwraca się do Polaków, żeby wreszcie pomyśleli o grożącym im niebezpieczeństwie i zagrożeniach. Pieśń ta poucza nas żebyśmy byli bardziej mężni, odważni, żebyśmy zawsze bronili swój naród jak i samych siebie.

Analizując wszystkie te pieśni można stwierdzić, że Jan Kochanowski w swoich utworach chciał nam udzielić wiele cennych rad, jak powinniśmy postępować w wielu sytuacjach. Poeta w nich chciał wpłynąć na postępowanie ludzi, chciał żebyśmy żyli i postępowali zgodnie z sobą, utrzymując przy tym równowagę, żeby było miejsce na radość i smutek jeśli zajdzie taka potrzeba w naszym życiu.