,,Czemu wolność mamy?” – pyta Mikołaj Sęp Szarzyński, zastanawiając się nad prawem człowieka do wolnej woli.

,,Czemu wolność mamy?” – pyta Mikołaj Sęp Szarzyński, zastanawiając się nad prawem człowieka do wolnej woli. Rozważ czym była możliwość wyboru dla wybranych bohaterów literackich: najwyższą wartością czy przekleństwem?

,,Czemu wolność mamy?” – pyta Mikołaj Sęp Szarzyński. Czym jest możliwość wyboru w życiu? Czym była dla bohaterów ,,Siddarthy” H. Hesse i ,,Dżumy” A.Camus wolność decyzji: najwyższą wartością czy może przekleństwem?

Jak można zdefiniować wolność wyboru? Jest to cecha pozwalająca człowiekowi samemu decydować o swoich czynach. Decyzja ta nie powinna być zdeterminowana przez los, instynkty czy siły wyższe. Odpowiedzieć na postawione pytanie ułatwi określenie co rozumiem przez najwyższą wartość, a co przez przekleństwo.

Najwyższą wartością dla mnie jako młodego czytelnika jest możliwość podjęcia samodzielnej decyzji w celu osiągnięcia celu wybranego prze siebie samego. Wszystko inne w takiej sytuacji się nie liczy, a decyzja o osiągnięciu celu staje się dla mnie najwyższą wartością. Czym jest dla mnie przekleństwo? Wydaje mi się, że jest to uboczny skutek naszych decyzji, który często ciągnie się za nami, przez nasze życie jak cień.

W powieści ,,Siddartha” H. Hessego bohaterowie muszą dokonywać wielu wyborów. Przykładem może być decyzja porzucenia domu rodzinnego podjęta przez Siddarthę: ,,Przyszedłem powiedzieć Ci, że moim pragnieniem jest opuścić jutro twój dom i przystać do ascetów. Pragnę zostać samaną. Oby mój ojciec się temu nie sprzeciwiał.” Z łatwością można zauważyć, że Siddartha wydaje się przekonany o słuszności swojej decyzji. Niestety nie jest świadom jakie będą jej skutki długoterminowe. ,,Całymi latami żył bez ojczyzny i nie czuł tego. A teraz poczuł. Zawsze, nawet w momentach najgłębszej kontemplacji, był synem swego ojca. [...]” Główny bohater powieści dopiero wtedy uświadamia sobie, że nie ma rodziny, jego przyjaciel odszedł inną drogą. Nie ma już nic. Sam określa to słowami: ,,Nikt nie był tak samotny jak on.” W tej sytuacji wydaje się, że wolność wyboru była zarówno najwyższą wartością dla Siddarthy, gdyż pozwoliła mu realizować swoje poszukiwania sensu życia, lecz również była jego przekleństwem dlatego, że stracił przez nią wszystkich swoich bliskich.

Kolejnym przykładem dokonania wolnego wyboru jest moment porzucenia przez Siddarthę poszukiwań syna. Zdaje on sobie sprawę, że uczucie jakim darzy syna, „ta miłość, ta zaślepiona miłość do syna namiętnością, czymś bardzo ludzkim, sansarą, zanieczyszczonym źródłem, mętnym nurtem.” Niestety jego własny syn zawodzi go i odchodzi od niego, wracając do miasta w jakim się urodził. W mieście z pomocą Wasudewy musi podjąć decyzję, by zaprzestać poszukiwania syna. Wasudewa umiejętnie zasugerował mu to słowami: ,,Nie widzisz, co twój syn chce ci powiedzieć? Nie widzisz, że nie chce, aby go gonić?” Ponownie widzimy, że główny bohater powieści pomimo dużego wpływu Wasudewy ma wolną wolę. Podobnie jak w przypadku opuszczenia ojcowskiego domu, decyzja którą podejmuje, by zaprzestać poszukiwania syna, po raz kolejny jest jego przekleństwem, ale również determinuje jego dalszy szlak życia.

Czy można odnaleźć w indyjskiej powieści H. Hessego, przykład decyzji, która jest dla bohatera powieści najwyższą wartością? W rozdziale ,,Om” przyjaciel życia Siddarthy – Wasudewa postanawia odejść do lasu, zostawić wszystko za sobą - ,,Czekałem na tę chwilę, przyjacielu. Ta chwila nadeszła, pozwól mi więc odejść. Długo na nią czekałem, długo byłem przewoźnikiem Wasudewą. Teraz już dosyć. Żegnaj mi, chato, żegnaj mi, rzeko, żegnaj, Siddahartho!”. Czytając ten fragment, zastanawiałem się, czy jednak decyzja odejścia nie była dla Wasudewy przekleństwem. Moje wątpliwości zostały szybko rozwiane słowami: ,,Odchodzę do lasu, odchodzę do jedności – rzekł promiennie Wasudewa.” Bardzo łatwo zauważyć, że w tym wypadku z całą pewnością, decyzja odejścia pozwoliła Wasudewie osiągnąć od dawna skrywane marzenia, dlatego też uważam, że ten przykład doskonale ilustruje istnienie wyboru w kontekście najwyższej wartości.

Jak problematykę ,,wolnego wyboru” prezentuje w swojej powieści Albert Camus? Podobnie jak w ,,Siddarthcie” możemy być świadkami podjęcia bardzo trudnej decyzji o rozstaniu. Doktor Rieux podejmuje decyzję by wysłać swoją ciężko chorą żonę do sanatorium, a samemu pozostać w mieście. Państwo Rieux ciężko przeżywają rozstanie – ,,[Doktor Rieux] powiedział bardzo szybko, że ją przeprasza, że powinien był czuwać nad nią i bardzo ją zaniedbał. Potrząsnęła głowa, jakby dając mu znak by przestał. Ale on dodał: Wszystko pójdzie lepiej, kiedy wrócisz. Zaczniemy na nowo.” Ta wzruszająca scena pożegnania, ukazuje mnie jako czytelnikowi, że nie można rozróżnić czy dana decyzja była słuszna czy też nie. Widzimy wyraźnie, że obydwoje państwo Rieux, nie chcą się rozstać, sprawia im to ból, lecz mimo to w celu wyższych wartości – wyzdrowienia małżonki doktora - decydują się na rozstanie, gdyż ich wzajemna miłość jest dla nich najwyższą wartością.

Kolejną równie odważną i trudną decyzją zawartą w ,,kronice Oranu” jest użycie nieprzetestowanej szczepionki na synu sędzi Othona. Dziecko cały czas okrutnie cierpiało ponieważ szczepionka stawiała opór, ale nie wystarczający by wyleczyć, lecz by przedłużyć konwulsję. Ojciec Paneloux wyraził to słowami: ,,Jeśli ma cierpieć, będzie cierpiało dłużej.” Wydaje się, że w tym wypadku decyzja o próbie leczenia szczepionką nie była słuszna, ponieważ sprowadziła na niewinne dziecko, cierpienie na jakie sobie nie zasłużyło. Z drugiej strony jeśli będziemy rozpatrywać ten problem w kontekście dobra ogółu, to ta próba była bardzo istotna dla leczenia zarazy, gdyż zapewniła informację potrzebne do ulepszenia formuły, dzięki czemu mogła później uratować życie wielu innym dzieciom jak i dorosłym.

Czy jestem w stanie odpowiedzieć na pytanie zawarte w temacie? Wolność wyboru jest niezwykle ważna dla nas wszystkich. Każdy z nas podobnie jak Siddartha, Wasudewa czy doktor Rieux podejmuje w życiu różnorakie decyzje, które często doprowadzają do nie zawsze dobrych dla nas skutków. Wydaje mi się, że każda podjęta decyzja może być dla nas najważniejszą wartością, gdyż prowadzi nas przez życie od jednego celu do drugiego. Nie możemy również zapominać, że każdy czyn ma swoje konsekwencje, które często mogą stać się naszym przekleństwem. Dlatego też wydaje mi się, że podobnie jak w życiu nic nie jest absolutnie białe lub czarne, tak też nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy wolność podejmowania decyzji i skutki jakie wywoła ta decyzja są najważniejszą wartością czy może przekleństwem.