Zabójstwo
Bolszewicy – prymitywna szarańcza
Bolszewicy – prymitywna szarańcza, gwałcąca, grabiąca, zabijająca okrutnie. Tak są ukazani w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego czy przerażającym filmie Jerzego Wójcika Wrota Europy . Tak postrzega ich większość bohaterów Bożej podszewki Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz, współczuje im tylko Marianna. W filmie Andrzeja Wajdy Pierścionek z orłem w koronie , opartym na książce Aleksandra Ścibora-Rylskiego Pierścionek z końskiego włosia jako okrutnicy i gwałciciele pokazani zostają także...
Zdrada ukochanego
W wielu utworach, zwłaszcza romantyków, mówi się o zdradzie ukochanego lub ukochanej, złamaniu wspólnoty dusz z kimś, kogo się kocha, komu się ślubowało (nie przy ołtarzu) miłość, lecz nie mogło się dotrzymać tej przysięgi. Romantykom taka zdrada osoby przeznaczonej, kochanej całym sercem, wydaje się zbrodnią. Opuszczenie takiej osoby w celu zawarcia małżeństwa z kimś innym, np. ze względów majątkowych, określane jest jako zdrada. Tak cierpi bohater IV części Dziadów opuszczony przez...
Poświęcenie ojca
Pięknym obrazem poświęcenia ojca za życie dziecka jest film Życie jest piękne Roberta Benigniego. Bohater z narażeniem życia ukrywa własne dziecko przed hitlerowcami w obozie koncentracyjnym, a gdy przychodzi krytyczny moment, odwraca uwagę jednego z nich od ukrytego malca. Nawet ze śmiechem idzie na śmierć, udając przed synkiem, że to tylko taka zabawa – nie chce przestraszyć dziecka. Wcześniej poświęca się także, by dodać otuchy żonie. Z narażeniem życia dociera do megafonów, by...
Kara wymierzona przez ludzi
W Makbecie zemsty dokonują ludzie, ale zgodnie z wolą sił wyższych. Czarownice przepowiadają Makbetowi, że nie zginie z ręki człowieka zrodzonego przez kobietę i że póki las Birnam nie zacznie iść ku niemu, jest bezpieczny (tymczasem oddziały osłonięte gałęziami, wyglądające tak, jakby las szedł, rzeczywiście atakują Makbeta, a zabija go Makduf, człowiek nie zrodzony, lecz wydobyty z łona kobiety cesarskim cięciem). Niekiedy, zwłaszcza w prozie realistycznej, karę wymierzają ludzie. W...
Zbrodnia wynikająca z pychy
Zdarza się też, że ktoś popełnia zbrodnię, bo wydaje mu się, że sam może,jako wybitna jednostka, stanowić prawa i wymierzyć sprawiedliwość. Tak jest np. w przypadku bohatera Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. Raskolnikow sądzi, że może sam wydać i wykonać wyrok na starej lichwiarce– pieniądze zabrane starej umożliwiłyby bowiem przetrwanie rodzinie Rodiona, a także niesienie pomocy innym cierpiącym. Rodi on samodzielnie, także opierając się na sądach innych, ocenia lichwiarkę jako...
„Z chłopa król” – marzenie o królewskiej koronie
W marzeniach chłopów jawi się nieraz korona i beztroskie życie władcy. Do motywu „z chłopa król” nawiązuje Juliusz Słowacki w Balladynie . Goplana ofiaruje koronę Popielów swemu prymitywnemu kochankowi Grabcowi.Zarozumiały i szczęśliwy chłop próbuje zaprowadzić tyrańskie rządy w lesie– nałożyć podatki na rośliny i zwierzęta; zgłosiwszy się na zamek, zostaje uznany za króla – szczęście jego nie trwa jednak długo, we śnie zabija go żądna korony Balladyna.
Mit o Edypie – kazirodztwo po starogrecku
Najstarsza chyba opowieść o kazirodztwie – grecki mit o Edypie – pojawiła się w rozmaitych wersjach w wielu tragediach greckich i sztukach współczesnych. Wyrocznia delficka przepowiada Lajosowi, królowi Teb, i jego żonie Jokaście, że jeśli będą mieli męskiego potomka, zabije on swego ojca i poślubi własną matkę. Dlatego małżonkowie postanawiają uśmiercić nowo narodzone niemowlę – nie udaje się to jednak, gdyż pasterz, któremu powierzono to zadanie, przebija jedynie stopy dziecka gwoździem,...
Klaudiusz, Makbet, Balladyna...
Tyranami okazują się też bezprawnie sięgający po władzę bohaterowie Szekspirowscy– między innymi Klaudiusz z Hamleta i tytułowy bohater tragedii Makbet . Obaj prowadzą bezwzględną politykę zwalczania swych przeciwników. Klaudiusz, obłudnie uprzejmy wobec swego pasierba Hamleta, zorientowawszy się, że młodzieniec może odebrać mu władzę (ujawniając okoliczności śmierci poprzedniego króla, swego ojca), wysyła go do Anglii z tajnym listem, w którym prosi o zgładzenie przybranego syna, bo tego...
Mężobójczyni
Niekiedy zdrada doprowadza do zbrodni mężobójstwa. Tak jest w balladzie Lilije Adama Mickiewicza. Niewierna żona, która zdradziła męża podczas jego pobytu na wojennej wyprawie, bojąc się, że prawda wyjdzie na jaw, zabija go nożem i zakopuje jego zwłoki w lesie, obsadzając grób liliami. Po roku, mimo nękających ją wyrzutów sumienia, decyduje się wyjść za mąż za jednego z braci męża, którzy proszą ją o rękę. Los ma rozstrzygnąć, którego z nich pani weźmie za męża (czyj wianek wybierze, ten...
Związek kazirodczy z siostrą
Twórcy dramatów romantycznych nie mieli może odwagi pokazywać związków kazirodczych ojca i córki czy syna i matki wprost, sugerowali jednak np. takie związki pomiędzy rodzeństwem. Taką nietypową i zakazaną miłością darzy prawdopodobnie bohaterka Horsztyńskiego Juliusza Słowackiego, Amelia, swojego brata Szczęsnego. Nadaje wprawdzie swemu uczuciu pozory siostrzanej troski, ale zdradzają ją słowa: Wyznaj mi wszystko, bracie miły... Ach! Jak musi być szczęśliwa ta dziewica, którą ty...
Mitologiczne sceny zazdrości
Niekiedy zazdrość prowokuje do czynów złych, haniebnych, bądź bezmyślnych, zwłaszcza zazdrość w miłości. Doprowadziła do nieświadomego zabójstwa Heraklesa szalenie zakochana w nim żona Dejanira. Chcąc zachować wieczną miłość herosa, namówiona przez umierającego centaura, wyprała koszulę męża w krwi zabitego Nessosa. Była to okrutna zemsta: koszula spowodowała takie pieczenie ciała Heraklesa, że straszliwie cierpiący bohater kazał spalić się żywcem na stosie. Do takiej tragedii doprowadziła...
Biblijne sceny zazdrości
Ze sceną zabicia własnych dzieci z powodu zazdrości o mężczyznę może konkurować okrucieństwem tylko jedna biblijna scena – rzezi niewiniątek. Zazdrosny o władzę Herod, wiedząc, że ma się właśnie narodzić zagrażający mu Mesjasz– król żydowski, nakazuje zabić wszystkie niemowlęta płci męskiej włącznie z własnym synem. Sceny te często odgrywane są podczas jasełek. W Biblii występują też inne słynne sceny zazdrości: Adam i Ewa, zazdrośni o wolność i wszechwładzę Boga, zrywają owoce z...
Car – złodziej korony
Ważny w literaturze polskiej jest także motyw cara – złodzieja korony. Pojawia się on w Reducie Ordona Adama Mickiewicza, w której mowa o tym, że carowi należy odebrać koronę „Kazimierzów, Chrobrych”, bo ją „ukradł i skrwawił”. Podczas koronacji cara na króla Polski w Kordianie Juliusza Słowackiego żołnierz zuchwale śpiewa: „Boże, pochowaj nam króla”. Skądinąd wiemy o spisku, który szykują Kordian i inni opozycjoniści. Tytułowy bohater ma zabić cara, jednak, zbyt słaby, aby dokonać...