Uczucia
Ofiara z własnych uczuć dla przyjaciela
Z kolei Michał Wołodyjowski odstępuje przyjacielowi Ketlingowi prawa do wybranki serca – Krzysi. Woli bowiem unieszczęśliwić siebie niż stanąć na drodze do szczęścia tych dwojga: przyjaciela i ukochanej. Ketling i Krzysia będą błogosławić pana Michała za tę decyzję. „Mały rycerz” nie straci przyjaciela, a honorowa Krzysia, która nieoficjalnie obiecała rękę panu Michałowi, nie pójdzie do klasztoru, by ratować twarz.
Aniela jak anioł
Imię panny Anieli kojarzy ze słowem anioł Aleksander Fredro w komedii Śluby panieńskie , czyli Magnetyzm serca . Jej bohaterka, córka pani Dobrójskiej, przeznaczona trzpiotowi Guciowi, za namową przyjaciółki Klary, chce zemścić się na rodzie męskim, przysięgając sobie nigdy nie wyjść za mąż. Dzięki swej anielskiej dobroci ulega jednak podstępowi Gucia, wciągającego ją w fałszywą historyjkę miłości do innej Anieli, surowo wzbronionej przez stryja. Wzruszona niedolą młodzieńca dziewczyna...
Marzenia o miłości romantycznej i nieudolne naśladowanie jej w życiu
Lektury romansów i miłosnych dramatów kształtują nowy typ czytelników i czytelniczek– złaknionych niezwykłych przeżyć, gorących uczuć i namiętności. Naczytał się Cierpień młodego Werter a Gustaw z Dziadów Adama Mickiewicza i naśladuje doświadczenie swego bohatera w życiu. Obwinia nawet „książki zbójeckie” zaswe nieszczęścia. Z kolei Emma Bovary, tytułowa postać z powieści Flauberta, na podstawie lektury romansów spodziewa się w małżeństwie niezwykłych uniesień miłosnych, których w nim nie...
Żona tyranka
Literatura przynosi też obrazy żon będących prawdziwymi jędzami i tyrankami.Z pewnością należy do nich pani Aniela Dulska – bohaterka komedii Gabrieli Zapolskiej. Ta nietolerancyjna mieszczka trzęsie domem – organizuje życie męża, dzieci i służby oraz lokatorów. Mąż jest dla niej podnóżkiem, niegodnym uwagi ani szacunku, biernym i milczącym. Być może tak mu wygodnie – jak oceniają dzieci, mama rozpycha się łokciami za ojca... Dulska traktuje też Felicjana jak maszynkę do zarabiania...
Niemcy sąsiedzi
Z sympatią ukazani są także Niemcy sąsiedzi z Opowiadań na czas przeprowadzki Pawła Huellego czy Kroniki wypadków miłosnych Tadeusza Konwickiego (w Kolonii Wileńskiej obok Polaków i Rosjan, takich jak Wicio czy Lowka, mieszka też niemiecki pastor i zaprzyjaźniony z Wiciem jego syn oraz zakochana nieszczęśliwie w Wiciu Greta). Przy jaźnie mówi o swej niemieckiej uroczej nauczycielce Agnisia Niechcicówna z Nocy i dni Marii Dąbrowskiej. Z kolei Karol Borowiecki – początkujący polski...
Kartoteka
W innym dramacie współczesnym – Kartotece Tadeusza Różewicza króluje język gazety, doraźny, bełkotliwy, spłaszczający rzeczywistość i ludzkie uczucia: NAUCZYCIEL (...) Niech mi pan powie, co pan ostatnio czytał? STARZEC I Gazetę. NAUCZYCIEL A w tej gazecie? STARZEC I Porady NAUCZYCIEL Proszę mi opowiedzieć swoimi słowami. STARZEC I Jedna Marysia zakochała się na wczasach w Wacku, potem ze sobą chodzili, ale przedtem Wacek, którego Marysia pokochała pierwszą gorącą miłością, chodził...
Tragiczne pomyłki
Wśród zdrajców ojczyzny odnajdziemy też w literaturze polskiej piękne postaci, które popełniły tragiczną omyłkę, wprowadzone w błąd bądź zaślepione osobistą klęską. Wprowadzony w błąd, wręcz omotany i zmuszony do przysięgi przez księcia Janusza Radziwiłła zostaje jego wierny sługa, szlachcic z fantazją, dobry dowódca i dzielny żołnierz Andrzej Kmicic. Gdy dowiaduje się o sojuszu księcia z królem szwedzkim przeciwko Polsce, jest już za późno, nie może złamać danego słowa i odstąpić od...