Uczniowie
Pozytywistka idealistka
Nauczycielka, bezinteresownie lub za skromne wynagrodzenie przekazująca wiedzę swoim uczniom, chętna do niesienia pomocy najuboższym, wcielająca w życie hasła pracy u podstaw pojawia się często w literaturze pozytywizmu. Bohaterka powieści dojrzałego realizmu Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej – Justyna Orzelska chce po ślubie osiąść w zaścianku Bohatyrowiczów i bezinteresownie uczyć wiejskie dzieci, którymi i tak od dawna się zajmuje. Niekiedy udzielanie lekcji podreperowuje nader trudną...
Ideał nauczycielki
Przeciwieństwem egzaltowanej i nieco zdziwaczałej Celiny Mroczkówny jest wnosząca do domu Niechciców radość jej poprzedniczka, Anka Niechcicówna, krewna Bogumiła. Za ideał nauczycielki w Nocach i dniach uchodzi prowadząca prywatną pensję dla panien Wenordenowa – wykształcona,wyma gająca, ale wyrozumiała dla dziewcząt. To na jej pensji zostaje umieszczona Agnisia Niechcicówna. Również Madzia Brzeska – bohaterka Emancypantek Bolesława Prusa – jest pozytywną postacią. Pracuje najpierw jako...