Samokształcenie

Nielegalne nauczanie

Mianem konspiracji można określić tajne nauczanie prowadzone wbrew zakazom władz przez Joannę Lipską,bohaterkę noweli A... B... C... Orzeszkowej. Młoda kobieta za symboliczną kwotę uczy dzieci sąsiadów, jednocześnie wspierając brata w utrzymywaniu domu. Działalnością konspiracyjną są też koła samokształceniowe filaretów i filomatów przedstawione w utworach Mickiewicza (uwięzienie będące konsekwencją ich działalności opisane zostało w Dziadach cz. III).