Definicja rozprawki
za Słownikiem Języka Polskiego PWN:
pisemna praca szkolna, w której uczeń ma uzasadnić jakąś tezę
Cechy rozprawki
- jest refleksją na zadany temat
- ma przedstawić przebieg rozumowania i odpowiedzieć na zadane w temacie pytanie
- składa się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia
- wymaga objęcia stanowiska za lub przeciw i uzasadnienia
Typy rozprawki
Rozprawka dedukcyjna (z tezą):
na wstępie formułujemy tezę, w rozwinięciu przedstawiamy argumenty, a w zakończeniu ją potwierdzamy, np:
TEZA: Palenie szkodzi zdrowiu.
ARGUMENTY: wpływa negatywnie na układ krążenia i oddechowy, tytoń zawiera substancje kancerogenne, uzależnia, powoduje wcześniejsze starzenie się skóry;
POTWIERDZENIE TEZY: Liczne badania dowodzą, że palenie jest szkodliwe jest dla zdrowia.
Rozprawka indukcyjna (z hipotezą):
na wstępie stawiamy hipotezę (przypuszczenie), następnie w zależności czy się zgadzamy, czy nie, piszemy argumenty za lub przeciw; jeśli nie jesteśmy pewni piszemy zarówno argumenty za, jak i przeciw i w zakończeniu stawiamy tezę, która wydaje się być bardziej wiarygodna, np:
HIPOTEZA: Czy gry komputerowe są szkodliwe dla dzieci i młodzieży?
ARGUMENTY ZA: uzależniają, zbyt długie siedzenie przed komputerem powoduje wady wzroku i postawy, wywołują agresję;
ARGUMENTY PRZECIW: mogą pełnić funkcję edukacyjną, poprawiają koordynację ruchowo-przestrzenną, uczą współpracy, poprawiają refleks;
TEZA: Gry komputerowe przy przestrzeganiu zasad dotyczących wieku i ograniczeń czasowych związanych z dostępem do komputera nie muszą być szkodliwe dla zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci. Mogą przyczyniać się do rozwijania różnych kompetencji.
Jak napisać rozprawkę?
1. Ustosunkuj się do podanej tezy - określ, czy się z nią zgadzasz czy nie.
2. Przygotuj listę argumentów, skorzystaj z różnych zasobów - własnych doświadczeń, literatury, opracowań naukowych i oceń ich ważność, wybierz te “najmocniejsze”. Argumenty powinny być rzeczowe.
3. Napisz plan rozprawki i określ kolejność argumentów.
4. Trzymaj się zasad kompozycji:
- wstęp: podaj tezę lub hipotezę
- rozwinięcie: podaj argumenty (jeśli jest to rozprawka z tezą) i kontrargumenty (jeśli z hipotezą)
- zakończenie wypowiedzi: potwierdź tezę (rozprawka dedukcyjna) lub ją sformułuj (rozprawka indukcyjna);
5. Pisząc rozprawkę wypowiadaj się w pierwszej osobie.
6. Nie zapomnij o akapitach.
7. Rozróżnij argument od przykładu. Argument to ogólna myśl, a przykład (np. bohater literacki) go potwierdza:
Pożyteczne sformułowania
Wstęp:
z tezą:
- Moim zdaniem
- Według mnie
- Zgadzam się z poglądem, że
- Myślę, że
z hipotezą:
- Przypuszczam
- Zastanawiam się
- Chciałbym rozważyć problem
Argumentacja:
- Zacznę od
- Kolejnym przykładem
- Pierwszym argumentem potwierdzającym słuszność tezy
- Kolejnym argumentem
Zakończenie:
- Reasumując
- Z moich argumentów wynika
- Wracając jeszcze raz do tezy
- Podzielam pogląd, że
- Na podstawie przytoczonych argumentów uważam, że
