Potępienie
Pogardzana profesja
Już Biblia opisuje potępianą przez społeczeństwo ladacznicę, nad którą ulitował się Jezus, przebaczając jej grzechy; motyw kobiety upadłej pogardzanej przez otoczenie wielokrotnie zresztą pojawia się w literaturze, stanowiąc jeden z wątków głównych lub dając okazję do charakterystyki bohaterów – postaci literackich, jak ma to miejsce np. w przypadku pani Dulskiej, tytułowej bohaterki sztuki Gabrieli Zapolskiej, zakłamanej mieszczki, która tak brzydzi się zawodem prostytutki, że nie mogłaby...
Bóg tolerancji i miłości
Przeciwieństwem Boga nietolerancyjnych chrześcijan, ukazanego w Pieśni o Rolandzie czy w Trylogii Sienkiewicza, jest Pan miłosierny, adresat Modlitwy Pana Cogito – podróżnika Zbigniewa Herberta. To Bóg, który stworzył „świat piękny i różny” – świat, w którym różnica jest źródłem szczęścia i radości, a nie niepokoju i zbrodni. To Bóg, do którego Pan Cogito – podróżnik modli się o rozumienie innych ludzi, innych języków, innego cierpienia. To Bóg absolutnej miłości, a zarazem Bóg...
Podróż w zaświaty
J edną z najtrudniejszych symbolicznych podróży, jakie odbywają bohaterowie,są podróże w zaświaty. Wybrał się do Hadesu tracki śpiewak Orfeusz w poszukiwaniu ukochanej żony Eurydyki i tak wzruszył swą grą władców podziemi i psa Cerbera, że... zwrócono mu ukochaną. Jednakże stan ten nie trwał długo, bowiem Orfeusz nie dotrzymał obietnicy, obejrzał się, wbrew zakazom bogów, za Eurydyką i utracił ją na zawsze. Kolejną podróż w zaświaty, ukształtowane już według chrześcijańskich wyobrażeń,...
Mitologiczni buntownicy
Mitologia grecka przedstawia buntowników – herosów jako dobroczyńców ludzkości. Lekarz Asklepios walczy ze śmiercią i dlatego potępiany jest przez bogów. Prometeusz wykrada bogom ogień, uczy ludzi rzemiosła i poucza ich, jak korzystniej składać ofiary. Zostaje za to straszliwie ukarany, ale jego celem jest uszczęśliwienie ludzi. Z postępem i uszczęśliwieniem siebie wiąże się więc często przeciwstawienie woli bożej. Inni buntujący się przeciwko prawom bożym próbują osiągnąć swoje cele za...
Drobnomieszczaństwo, dulszczyzna
Być Dulskim to katastrofa. (...) Bom się urodził po kołtuńsku (...), bo w łonie matki już nim byłem– bo żebym skórę z siebie zdarł, mam tam pod spodem, w duszy, całą warstwę kołtunerii. (...) Będę Dulskim, pra-Dulskim, ober-Dulskim, będę rodził całe legiony Dulskich. (Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej ) Scena przedstawia salonik umeblowany z mieszczańskim komfortem. Dużo japońskich wachlarzy i parasolek po kątach porozpinanych. Zbiór małych garniturków. Nad kanapą na lewo...
Homoseksualizm
Twój przyjaciel – rzekł życiowo i arystokratycznie zarazem – pede... pede... Hm... Zabiera się do Walka! Uważałeś? Ha, ha. No, żeby panie się nie dowiedziały. Książę Seweryn także lubił sobie od czasu do czasu! (...) Prawdziwie rasowa pańskość, gdy się dowie o czymś takim á la zboczenie albo nadużycie płciowe, nie inaczej manifestuje swoją męską dojrzałość życiową, nauczoną od kelnerów i fryzjerów . Lecz mnie momentalnie pieprzna restauracyjna mądrość życiowa wujaszka rozwścieczyła jak kot...