Podróżnik
Czy jeszcze emigracja?
Po 1989 roku sytuacja emigrantów zmienia się. Do Polski wracają Miłosz, Zagajewski, Mrożek. Decyzja o pozostaniu lub nie na obczyźnie powoli przeradza się w osobisty wybór, nie zaś polityczną konieczność. Artysta niejednokrotnie zmienia się w podróżnika z wyboru, obywatela Europy, nie emigranta. Trudno powiedzieć, czy można jeszcze mówić o emigracji czy tylko już o innym adresie artysty... We Francji pozostaje np. wybitny czeski pisarz Milan Kundera – czy można go nadal nazywać emigrantem?!
Podróże Pana Cogito
Odrębną kategorię stanowią podróże opisane przez Adama Zagajewskiego czy Zbigniewa Herberta. Te pielgrzymki do świata kultury, związane z poznawaniem zabytków, wnoszą do poezji tych twórców czy do esejów (Herbert) poczucie łączności ze światem kultury śródziemnomorskiej. Mijane miasta, opisane w wierszach Zagajewskiego, kuszą obcością lub mieszanką swojskości i obcości. Problemy napotykane w nich przez podróżnika nie są tak do końca jego problemami. Pozwala mu to zyskać wolność i dystans do...
Podróż inicjacyjna, wtajemniczenie
Wiedzę o świecie uzyskują wiele podróżujący Kubuś Fatalista i jego Pan – bohaterowie powiastki filozoficznej Diderota,w czasie podróży toczący interesujące rozmowy o życiu. Podobnie kształcąca jest podróż Kandyda, tytułowego bohatera powiastki filozoficznej Woltera. Po burzliwych przygodach nabywa on mały folwarczek i dochodzi do wniosku, że najlepsze jest „uprawianie własnego ogródka”. Podróż o walorach edukacyjnych odbywa także bohater pierwszej polskiej powieści oświeceniowej Mikołaja...