Obłęd
Obłęd przed zbrodnią i po zbrodni
Obłędowi po zbrodni ulega Lady Makbet, zmywająca ciągle z dłoni nieistniejącą krew, a także nękany przez wyrzuty sumienia jej mąż, widzący wszędzie postaci zamordowanych ( Makbet Williama Szekspira). Cechy obłędu przejawia też pani, która zabiła pana, z ballady Mickiewicza Lilije , wszędzie widząca i słysząca zmarłego męża. Bohaterowie o wrażliwych sumieniach mogą doznać obłędu i przed zbrodnią. Taką postacią jest bohater Słowackiego Kordian, mdlejący w progu sypialni carskiej przed próbą...
Szaleństwo w mitologii
W mitologii często spotykamy się z postaciami kobiet szalonych: będących w religijnym szale, wieszczym transie czy popadających w obłęd z bólu i rozpaczy. Szalone bachantki (menady) – kobiety ogarnięte tzw. szałem dionizyjskim towarzyszyły orszakowi boga wina, śpiewając, tańcząc i łamiąc wszelkie konwencje społeczne. Biegały po górach i żywiły się surowym mięsem. Przypominały zwierzęta. To one według jednej z wersji mitu rozerwały ciało trackiego śpiewaka Orfeusza, który wyszedł z Hadesu,...
Obłęd bohaterów antycznych, biblijnych, średniowiecznych
W ataku obłędu morduje żonę i własne dzieci heros Herakles. Potem ciężko pokutuje za swe winy. Za swoisty rodzaj szaleństwa czy raczej transu uchodzą doświadczenia Pytii delfickiej czy innych wieszczek i doświadczenia uczestników orszaku Dionizosa, poprzez picie wina i orgie, szalone tańce, oddających cześć bogu. W Biblii obłęd łączy się często z obecnością szatana, a uleczenie z tego stanu utożsamia się z wypędzeniem z człowieka złych duchów – o ich wypędzaniu przez Jezusa czytamy w...
Szaleństwo powodowane strachem i wyrzutami sumienia
Inna Szekspirowska bohaterka, Lady Makbet, popada w obłęd pod wpływem zbrodni dokonanej wspólnie z mężem. To ona była inicjatorką zabójstwa króla Dunkana. Wydawała się silniejsza psychicznie od męża, bardziej zdecydowana i wytrwale dążyła do celu. A jednak po dokonaniu zbrodni załamała się. Objawem jej szaleństwa było między innymi ciągłe mycie rąk po dokonanej zbrodni i mówienie o niej. Na rękach wciąż widziała nieistniejące plamy krwi... Obłęd doprowadził ją do śmierci. Mąż, zafascynowany...
Udawanie obłędu
Odrębną kwestią jest udawanie obłędu. Czyni to Hamlet – tytułowy bohater tragedii Williama Szekspira, który chce uśpić czujność króla – stryja Klaudiusza oraz ukryć swe prawdziwe zamiary i uczucia przed matką, Poloniuszem i podstępnymi rzekomymi przyjaciółmi. Być może chce odwrócić uwagę tych ludzi od swoich prawdziwych czynów, zmierzających do ustalenia, czy Klaudiusz naprawdę jest zabójcą jego ojca – starego Hamleta, i od ewentualnych planów dokonania zemsty... Szaleństwo Hamleta przejawia...