Niewinność
Dziecko
Z czteroletnią powagą, w spódniczce po bose Stopki i w kaftaniku na wyrost, to wąską Drepce miedzą, to znowu brodzi młaką grząską, Z rannym świtem, nim słońce traw osuszy rosę. (Leopold Staff, Gęsiarka ) Krzywda dziecka bardzo wzrusza odbiorcę. Na ogół przedstawione jako symbol niewinności, bezpretensjonalności i prostoty, dziecko pojawia się też niekiedy w tekstach kultury w nietypowych rolach– jako okrutnik, mały tyran czy przedwcześnie dojrzały partner człowieka dorosłego.
Żołnierz – pijak i gwałciciel
Motyw rosyjskiego prymitywnego żołnierza gwałciciela spotykamy w Pierścionku z orłem w koronie Andrzeja Wajdy. Gwałci on na oczach wielu zastraszonych Polaków polską dziewczynę (ofiara to symboliczna – ona, polska dziewica, ubrana jest w białą sukienkę, symbolizującą niewinność, on zachowuje się jak zwierzę). Prymitywni rewolucjoniści, niewahający się mordować kobiet, rabować, nawet bezcześcić zwłok, ukazani zostają także w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego. W Bożej podszewce Teresy...
Wróg klasowy
Odrębne zagadnienie stanowi kreowanie wroga klasowego. Szczególnie często występuje w literaturze i filmie socrealistycznym. To na ogół nędzny sabotażysta. O tym, jak manipulowano nazwą wroga klasowego ,świadczą filmy o stalinowskich więzieniach, aresztowaniach niewinnych ludzi ( Przesłuchanie , Matka Królów ), a także scena pogrzebu z serialu Dom Jana Łomnickiego (przypadkowa śmierć – wypadek dawnego bohatera, przodownika pracy, kreowana jest na zbrodnię wroga klasowego...).
Skrzywdzona niewinność czy mała prowokatorka?
Coraz częściej pojawiająca się w literaturze czy filmie wcale nie niewinna dziewczyna (dziewczynka?), dziecko jeszcze, ale trochę już też kobieta – kokietka nie jest nowością. Już Gabriela Zapolska pokazała w Moralności pani Dulskiej Melę i Hesię – w dziecięcych, ale przyciągających męskie spojrzenia wydekoltowanych strojach. Wyrachowana i obłudna, zakłamana matka kołtunka zabierała „dziewczynki” w takich strojach na lekcje tańca, by zyskać dla nich adoratorów. Jedna z córek świetnie...
Symbol niewinności
W Biblii pojawia się motyw niewinnego syna przeznaczonego na rzeź – to Izaak, syn Abrahama. Bóg, by wypróbować swego sługę, żąda od niego ofiary z tego, co mu najdroższe– z jedynego i długo wyczekiwanego potomka. Abraham z bólem, alei z pokorą przyjmie wolę Bożą, nie mówiąc synowi o tym, co go czeka. Wtedy Bóg wycofa żądanie i zamiast ofiary z Izaaka przyjmie od Abrahama ofiarę z baranka. Ewangelie opisują uzdrowienia dzieci i przywracanie im życia („Panie,moja córka dopiero co skonała,...
Niewinna dziewczyna
Niewinną dziewczyną, aniołem wydaje się Ewa z III części Dziadów Adama Mickiewicza – bohaterka epizodyczna. Modli się ona przed obrazem Maryi za rodziców, ojczyznę i Polaków cierpiących w więzieniach i na zesłaniu. Jednym z nich jest autor wierszy, które czytała i o którym wie, że także przebywa w więzieniu. Ewa jest ucieleśnieniem dziewczęcej niewinności, pobożną i szlachetną, gorliwą patriotką. Być może za kobietę anioła można też uznać Zosię z Pana Tadeusza , modlącą się za...
Kobiety – wojenne zgwałcone anioły
Niewinne anioły w białych czepkach przypominają bohaterki filmu Jerzego Wójcika Wrota Europy – młodziutkie pielęgniarki, ochotniczki ze szpitala polowego, gwałcone i zabijane przez bolszewików. Jako zgwałcony anioł zostaje też pokazana idąca przez salę pełną ludzi upokorzona dziewczyna w jasnej sukience – bohaterka filmu Andrzeja Wajdy Pierścionek z orłem w koronie , skrzywdzona przez sowieckich żołnierzy. Podobnym zgwałconym aniołem, uosobieniem skrzywdzonej niewinności, jest niezwykle...
Pogrzeb dziecka
Szczególne uczucia budzi pogrzeb dziecka – niewinnego, przedwcześnie zgasłego, które – jak się zwykło mówić – miało całe życie przed sobą. O konieczności pochowania swej małej córeczki tak pisze Jan Kochanowski: Nie do takiej łożnice, moja dziewko droga, Miała cię mać uboga Doprowadzić! Nie takąć dać obiecowała Wyprawę, jakąć dała! Giezłeczkoć tylko dała a lichą tkaneczkę; Ojciec ziemie bryłeczkę W głowki włożył. – Niestetyż i posag, i ona W jednej skrzynce zamkniona! (Jan Kochanowski,...
Kobieta anioł
Dalibóg, im więcej patrzę, tym większa ochota do żeniaczki,żeby choć i jutro! Już tę brew to chyba waćpanna korkiem przypalonym malujesz? – Słyszałam, że tak płoche czynią, ale jam nie taka. – A oczy jakoby z nieba! Od konfuzji słów mnie brakuje. (...) – Czy to waćpanna wysłałaś do mnie tych ludzi? – Tego sobie waćpan nie myśl. O żałobie myślałam i modlitwie, więcej o niczym... – Oni też to samo mówili... ( Henryk Sienkiewicz , Potop ) ANIELA Anieli? GUSTAW Imię stosowne jedno...
Dziewica – zjawa i symbol
Dziewictwo jest jednak nie tylko symbolem niewinności i czystości bądź niewinnych zabaw. W Nie-Boskiej komedii Dziewica pojawia się w małżeńskiej sypialni poety – hrabiego Henryka, by go uwieść i skłonić do porzucenia Żony i dziecka... Tylko Żona zauważa upiorny charakter zjawy. Hrabia ulega jej urokowi i podąża za nią. Dziewica w Nie-Boskiej komedii symbolizuje nieuchwytny świat poezji i wzniosłych marzeń, którego nie sposób pogodzić z prozą życia małżeńskiego i rodzinnego. Dziewica...
Niewinność dziewicy
Wiele miejsca zajmuje też pisarzom opisywanie niewinności dziewic. Zosia z Pana Tadeusza jest nieśmiała i peszy się na widok Hrabiego, ucieka przed Tadeuszem, jej opiekunce Telimenie czasem wydaje się nawet nazbyt dzika.Oleńka słyszała, że płoche kobiety malują brwi, sama jednak nigdy nie posunęłaby się do takiego grzechu... Dziewica zdaje się nie zdawać sobie sprawy z własnej urody i wrażenia czynionego na mężczyznach. Przede wszystkim sienkiewiczowska dziewica, bo już np. Klara z Zemsty...