Kariera
Rodowód inteligencji
Ważnym tematem literatury jest rodowód polskiej inteligencji. Agnisia Niechcicówna pochodzi ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Podobnie Zenon Ziembiewicz, bohater Granicy , który zostaje dziennikarzem, a potem p rezydentem miasta dzięki protekcji konserwatywnych środowisk, wobec których jest lojalny mimo swych lewicujących przekonań (ma bowiem wobec konserwatystów długi wdzięczności, to oni płacili za jego studia, ojca nie było stać). Ze środowiska szlacheckiego pochodzą też Piotr Cedzyna (...
Karierowicz, kariera
Karierę zrobił! – mówił gruby głos. – Za młodu wysługiwał się takim jak my, a ku starości chce mu się fagasować wielkim panom. – Ci dzisiejsi panowie – wtrącił jegomość dychawiczny – tyle warci co i on. Gdzie by to dawniej w hrabskim domu przyjmowali eks-kupczyka, który przez ożenek dorobił się majątku... Śmiech powiedzieć!... – Fraszka ożenek – odparł gruby głos zakrztusiwszy się nieco – bogaty ożenek nie hańbi.Ale te miliony, zarobione na dostawach w czasie wojny, z daleka pachną...
- Kariery tych z Ciepłej i Nowolipek
- Sukcesy utrzymanek
- Kariery artystyczne
- Wątpliwe kariery komunistów
- Nieuczciwi karierowicze epoki dwudziestolecia międzywojennego
- Nieuczciwa droga na tron
- Kariera przez małżeństwo
- Kariery inteligenckie zubożałych dzieci szlacheckich
- Awans ze wsi do miasta
- Bunt przeciw wyścigowi szczurów
- Wyścig szczurów, kariera w wielkich firmach, mediach i mafii
- Złudne nadzieje na łatwą karierę
- Mieszczanin szlachcicem?
Kariery tych z Ciepłej i Nowolipek
Warto też zwrócić uwagę na osoby zaliczane do biedoty, które wbrew wszystkiemu próbują wyrwać się ze swego środowiska i osiągnąć coś więcej. Syn szewca, w dodatku złego, bohater Ludzi bezdomnych Tomasz Judym zostaje lekarzem. Błyskotliwej karierze doktora przeszkadza jednak pamięć o dawnej biedzie i potrzebach najuboższych. Narażając się kolegom, Judym bezskutecznie próbuje zwrócić uwagę na problem nieleczonej biedoty. W końcu osiada na prowincji i tam też popada w konflikty z dyrekcją...
Sukcesy utrzymanek
Sposobem na wyrwanie się z nizin jest zostanie utrzymanką bogatego pana lub kilku zamożnych mężczyzn. Taką sytuację opisuje Aszantka Włodzimierza Perzyńskiego. Jej bohaterka Władka Lubartowska zostaje utrzymanką zamożnego mężczyzny, ale z czasem zdradza go i rujnuje, doprowadza do bankructwa, sutenerstwa i samobójstwa. Jednocześnie uwodzi następnych mężczyzn, którzy mogą dać jej pieniądze...
Wątpliwe kariery komunistów
Wątpliwe kariery robią komuniści w powojennej Polsce. W ekranizacji Popiołu i diamentu Jerzego Andrzejewskiego (reż. Andrzej Wajda) oglądamy dzielących się stołkami miejscowych notabli i pijanego karierowicza, który usiłuje coś wymusić na dygnitarzach, jednak to, iż jest pijany, przekreśla jego przyszłość. Kariery polityczne wielu bohaterów Małej apokalipsy Tadeusza Konwickiego to jednak kariery pozorne w groteskowym państwie, w którym nawet data w kalendarzu nie jest pewna, zapałki się...
Żona popychająca męża do kariery
Inny typ kobiety wyrachowanej prezentują żony popychające mężów do działań niemoralnych, a nawet zbrodni w imię kariery. Taka jest Lady Makbet, która przekonuje swego małżonka – tana Kawdoru, iż może zostać królem i powinien zabić goszczącego w zamku Makbetów Dunkana. Wspólnie dokonują mordu, jednak ostatecznie ponoszą klęskę – Lady Makbet umiera, a Makbet otoczony przez wrogów ginie. Wyrachowanie, ale też nadmierne ambicje (ale na pewno nie dobro pacjentów) kierują Emmą Bovary – tytułową...
Nietypowy przykład Wokulskiego
W literaturze polskiej eksponowano przede wszystkim przemoc, wypadki i nieludzkie warunki pracy w fabrykach oraz upadek moralny wielkich i małych kapitalistów. Jedynym chyba pozytywnym przykładem kapitalisty w literaturze polskiej jest Stanisław Wokulski, który robi wielką finansową karierę, nie zapomina jednak o najbiedniejszych, nie przestaje być wrażliwy na los potrzebujących pomocy i opieki, nie wypiera się też uboższych i nie zawsze dobrze radzących sobie w życiu starych przyjaciół...
Praca drogą do kariery i źródłem uzależnienia
Zachodnie teksty kultury eksponują związek pracy z karierą i... uzależnieniem. Czasami działalność związana z zarabianiem pieniędzy w rzekomo uczciwej prestiżowej instytucji prowadzi też często do przestawienia hierarchii wartości człowieka, do zmian w jego psychice. Bohaterowie prozy Douglasa Couplanda (znaczące tytuły Poddani Micrososftu , Pokolenie X ) nie mają czasu na miłość, dbanie o siebie, a nawet jedzenie, nie mają własnej tożsamości, są uzależnieni od Internetu i przede...
Przegląd postaci
Jedną z takich postaci był bohater Granicy Zofii Nałkowskiej Walerian Ziembiewicz.Utracił własny majątek i wniesiony przez żonę posag. Został rządcą cudzego majątku w Boleborzy. Na tym stanowisku również nie radził sobie najlepiej. Nie był w stanie pokryć kosztów studiów syna, dlatego Zenon skorzystał z pomocy bogatszych osób, a potem całe życie pokutował, spłacając tym ludziom długi wdzięczności... Nie zawsze był przy tym w zgodzie ze swoimi poglądami, szedł na kompromisy moralne, ale i...
Kariera
rzecz. ż przebieg pracy zawodowej zazwyczaj rozumiany jako zdobywanie coraz wyższych szczebli w rozwoju zawodowym. (pot.) powodzenie w pracy zawodowej, sukces. (w zn. 1.) – Pamiętaj, że trzeba dbać o swoja zawodową karierę (B. lp), starannie wybierać miejsca pracy i nieustannie się dokształcać. – mówiła ciocia Celinka do swojej siostrzenicy, która kończyła studia. (w zn. 2.) Wielu aktorów marzy o światowej karierze (Ms. lp, ident. w C. lp), grając w rozmaitych...
Stara panna, uboga krewna
Często w literaturze spotykamy także postać samotnej ubogiej krewnej, niejednokrotnie pozostającej na łasce dalszej rodziny. Budzi ona zwykle litość i pogardę, i bez ogródek nazywana jest starą panną. W czasach, gdy małżeństwo traktowano jako jedyną możliwą dla kobiety drogę awansu społecznego, kariery, osoby takie uważano za nieszczęśliwe, pechowe i jawnie gorsze od innych. Szybko starzeją się i nie wychodzą za mąż kobiety z ubogiej linii znakomitej kupieckiej rodziny Buddenbrooków–...
Nieuczciwi karierowicze epoki dwudziestolecia międzywojennego
Dzieckiem ze zubożałej rodziny szlacheckiej jest też Zenon Ziembiewicz– bohater Zofii Nałkowskiej. Wspierany przez ustosunkowanych znajomych zaciąga ogromne długi wdzięczności. Będzie je spłacał przez całe swoje konformistyczne życie, dokonując ciągłych kompromisów moralnych. Będzie drukował słowa sprzeczne z jego poglądami, a jako prezydent nie zaprotestuje przeciw rozkazowi strzelania do robotników. Nie tylko karierę zrobi nie do końca uczciwe. Także w życiu prywatnym dopuści się zdrady,...
Kariera przez małżeństwo
Liczne teksty literackie opisują kariery kobiet poprzez małżeństwa. Już baśnie dla dzieci, między innymi Kopciuszek , opowiadają o ubogiej dziewczynie, która została wybranką księcia... Cudowna i niespodziewana odmiana losu– oto, co nas pociąga w tego typu historiach. Podobny schemat spotykamy w baśniowym dramacie Juliusza Słowackiego Balladyna . Jednakże tu, inaczej niż w Kopciuszku , wygrywa silniejsza i mniej szlachetna, nie słaba i dobra siostra. Przynajmniej początkowo. Balladyna...
Kariery inteligenckie zubożałych dzieci szlacheckich
Warto też wspomnieć o karierach inteligenckich zubożałych dzieci szlacheckich. Tytułowy bohater opowiadania Stefana Żeromskiego Doktor Piotr kształci się na lekarza, gdy jednak dowiaduje się, że za jego naukę ojciec płacił, obcinając nieuczciwie płace robotników, postawia zwrócić ten dług i przerwać karierę,nawet za cenę konfliktu z ojcem. Karierę inteligentki robi też studiująca biologię Agnisia, córka Barbary i Bogumiła Niechciców. Dziewczyna udaje się na studia do Lozanny.
Konflikt między karierą chłopa a tradycją
Bardzo atrakcyjnym i chętnie eksploatowanym po wojnie problemem prozy tzw. nurtu wiejskiego jest kwestia oddalenia od tradycji, od chłopskich korzeni. Kwestia ta pojawia się w wierszach Tadeusza Nowaka, w jego świeckich psalmach, w powieściach Juliana Kawalca ( Tańczący jastrząb ) czy prozie Wiesława Myśliwskiego ( Kamień na kamieniu ).
Bunt przeciw wyścigowi szczurów
W kinie współczesnym, zwłaszcza autorskim, pojawiają się obrazy promujące inny styl życia niż pogoń za karierą. Bohaterowie kina niezależnego, np. Clerks ( Sprzedawcy ) Kevina Smitha czy Idiotów Larsa von Triera, ignorują możliwość robienia kariery i dokonują innych wyborów, pozwalających im odizolować się od konsumpcyjnego, zajętego wyścigiem szczurów społeczeństwa. Ich postaci rezygnują z kariery i... nie zawsze znajdują jednak alternatywną drogę, często pogrążają się w nijakości lub...
Polska groteskowa
Innym sposobem mówienia o PRL-u jest... groteska. Stosuje ją w Małej apokalipsie Tadeusz Konwicki. Ukazana w niej zostaje ojczyzna kaleka, dziwny twór zależny od ZSRR i pretendujący do zostania kolejną republiką Związku Radzieckiego. Na główny obiekt stolicy wyrasta Pałac Kultury – dowód naszej służalczej zależności i potęgi sąsiada. Widzimy Warszawę w dniu święta, Warszawę transparentów, haseł, przemówień, bankietów, a jednocześnie ukrywającą się za tą fasadą bylejakość – nawet zapałki...
Wyścig szczurów, kariera w wielkich firmach, mediach i mafii
Pracoholików, tylko pozornie pracujących na swe kariery, ukazują produkty kultury zachodniej. W prozie Douglasa Couplanda (m.in. kultowe Pokolenie X , Poddani Microsoftu ) czytamy o ludziach, którzy nie mają czasu dla siebie: na odpoczynek, zjedzenie porządnego posiłku, wyjście z pracy... W popularnym filmie Firma Sydneya Pollacka oglądamy od środka wielką firmę prawniczą, która wciąga swych dobrze opłacanych pracowników w sieć matactw i oszustw (jest powiązana z mafią). Karierowiczem...
Marzenia o karierze
Róża Żabczyńska – bohaterka Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej marzy z kolei o karierze muzycznej. Nie starcza jej jednak talentu. Płaci za to ciągłą frustracją, niezadowoleniem z siebie i innych. Niespełnione marzenie Róży czyni ją domowym tyranem, wbrew woli córki układa jej życie, chcąc dzięki Marcie spełnić własne marzenia o karierze. Tworzy toksyczną rodzinę, toksyczny związek, jest toksyczną matką. Wciąż wspomina dawną młodzieńczą miłość (podobnie jak Barbara Niechcicowa). Jej marzenia...
Złudne nadzieje na łatwą karierę
Ważnym tematem literatury są też złudne nadzieje bohaterów na łatwą karierę. Są one przede wszystkim udziałem bohaterów Rewizora Mikołaja Gogola. Jedna z głównych postaci sztuki, horodniczy, łapownik i leń, sprawujący władzę nad miasteczkiem stara się odnaleźć i godnie ugościć rzekomo przebywającego w miasteczku rewizora i przeciągnąć go na swą stronę. W tym celu składa wizytę w hotelu,w którym odnajduje fałszywego rewizora i sponsoruje tam jego pobyt, a nawet zaprasza go pod swój dach....
Mieszczanin szlachcicem?
Swoisty rozdział literatury stanowią kariery mieszczan usiłujących stać się szlachtą. Komiczną przemianę mieszczanina w pretensjonalnego szlachcica rejestruje komedia Moliera Mieszczanin szlachcicem . Bogaty mieszczanin, pan Jourdain, wbrew przestrogom żony, w zamian za poufałość i dobre towarzystwo znakomitych person pożycza im pieniądze, nie widząc, że jedynie kupuje sobie pochlebców i jest nieustannie przez nich oszukiwany. Stara się też, bezskutecznie, zyskać względy markizy Dorymeny....
Sława
Służmy poczciwej sławie, a jako kto może, Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże (Jan Kochanowski, Pieśń II ) Sława, w odróżnieniu od chwilowej popularności, sukcesu, kariery (słowa tak popularne do dziś!) to wartość uniwersalna i ponadczasowa. Szczególnie chętnie pisano o niej w czasach antyku, średniowiecza czy renesansu oraz w epoce kultu sztuki – modernizmu.