Dekadentyzm
Młodopolska dekoracja
Pogrzeby, często obecne w dekadenckiej poezji końca XIX wieku, pełnią funkcję swoistego, jakkolwiek niewłaściwie to zabrzmi, ornamentu, niezbędnego elementu opisywanej rzeczywistości, obok grobów, wiatru, deszczu, szatana czy zbłąkanej duszy. Nie chodzi o konkretny pogrzeb, lecz o samą obecność motywu wywołującego smutek, żal, nostalgię, niepokój. „A w duszy mej pogrzeby bez orkiestr się wloką” – pisze Charles Baudelaire ( Spleen II ). W jednym z najbardziej znanych wierszy młodo polskich –...
Samobójstwo podyktowane bezsensem istnienia
Inna grupa literackich samobójstw, mająca niekiedy wiele wspólnego z samobójstwami z miłości, to autodestrukcja spowodowana poczuciem bez sensu istnienia. Np. Kordian Juliusza Słowackiego zaczyna się od przywołania postaci zmarłego przyjaciela bohatera („zabił się, młody”). Kordian, nieszczęśliwy w miłości,także podejmie próbę samobójczą. Z kolei samobójstwo Płoszowskiego, bohatera Bez dogmatu Sienkiewicza, choć popełnione z miłości, także ma związek z wcześniejszymi autodestrukcyjnymi,...
Echa dekadentyzmu
Wiele wspólnego z postawą dekadencką mają bohaterowie utworów Witkacego. Znudzeni życiem, złaknieni ekstremalnych stanów i przeżyć (ekstazy doznawanej pod wpływem przeżyć erotycznych, niebezpiecznych wypraw i... narkotyków) niejednokrotnie nie odnajdują sensu istnienia i decydują się na samobójstwo. Poczucie schyłku epoki ujawnia się w katastroficznych utworach Witkacego, mowa w nich o zagrożeniu rewolucją – taka rewolucja niewątpliwie byłaby, zdaniem Witkacego, końcem epoki, końcem...
Dekadent, dekadentyzm
Nie wierzę w nic, nie pragnę niczego na świecie, Wstręt mam do wszystkich czynów, drwię z wszelkich zapałów: Posągi moich marzeń strącam z piedestałów I zdruzgotane rzucam w niepamięci śmiecie... (Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Nie wierzę w nic ) Przez ogród mój szatan szedł smutny śmiertelnie I zmienił go w straszną, okropną pustelnię... Z ponurym, na piersi zwieszonym szedł czołem I kwiaty kwitnące przysypał popiołem. Trawniki zarzucił bryłami kamienia I posiał szał trwogi i śmierć...
Dekadenta portret własny
Za programowy wiersz polskiego dekadentyzmu uważa się Koniec wieku XIX Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Mówiący w wierszu, którego zapewne można utożsamiać z poetą,dramatycznie zaprzecza sensowności jakiejkolwiek postawy życiowej. Nie identyfikuje się ani z ironią, ani z buntem.Symbolem losu człowieka staje się w tym wierszu „mrówka wrzucona na szyny” walcząca „z pociągiem nadchodzącym w pędzie”. Również inne wiersze Tetmajera, np. Nie wierzę w nic czy Hymn do Nirwany , zdradzają postawę...
Dekadenta portret z dystansem
Właśnie z dystansem traktował postawy dekadenckie pozytywista Henryk Sienkiewicz. Dał temu wyraz w powieści Bez dogmatu , napisanej w formie pamiętnika dekadenta – Leona Płoszowskiego. Młodzieniec ten, zamożny i utalentowany, który nigdy nie skalał rąk pracą, odczuwa ból istnienia. Cierpi między innymi z powodu nieszczęśliwej miłości, niezdolny jest do jakiegokolwiek sensownego działania, nie pracuje, a szczęśliwą miłość przekreśla, by potem cierpieć z powodu niespełnienia oraz choroby i...
Wyjaśnienie terminu dekadentyzm
Dekadentyzm definiujemy jako niemoc, bezwład, poczucie bezsensu istnienia,głębokiego kryzysu i świadomość końca epoki. Nastroje dekadenckie typowe były dla poetów zwanych symbolistami francuskimi, dla poetów młodopolskich, ale jego echa odnajdziemy też wśród modernistów innych narodowości.
Cechy i idee literatury młodopolskiej
chłopomania dekadentyzm hasło „sztuka dla sztuki”, ludowość neoromantyzm splin synteza sztuki.
Nazwa epoki i ramy czasowe
W Polsce epoka zawiera się w latach 1890-1918. Rok 1890 jest uważany za początek nowej epoki, bo wtedy debiutują poeci młodopolscy i do kraju napływa literatura europejska, natomiast data zamykająca jest cezurą historyczną (koniec I wojny światowej i odzyskanie niepodległości). W Polsce, podobnie jak w Niemczech, Włoszech i Francji, podkreślano modernistyczną ideologię młodzieży końca XIX w. Stąd wzięły się terminy, którymi określa się tę epokę: • modernizm – z niem. modern ; oznacza...