1. ‘członek sił zbrojnych, wojskowy’; 2. stpol. ‘dowódca oddziału złożonego z tysiąca ludzi’.
Pochodzenie:
Od XV w.; jest to zapożyczenie ze śrniem. soldenoer(e) / soldenier ‘żołnierz najemny, zaciężny’ (dziś niem. Söldner ‘ts.’) pochodzącego od śrniem. soldie ‘żołd, zapłata’; pierwotne znaczenie dotyczyło żołnierza najemnego pobierającego żołd.
Pierwotna postać
W stpol. występowały pierwotne postaci: żołdnirz oraz żołdnierz.
Obecna postać
Dzisiejsza postać żołnierz powstała wtórnie po uproszczeniu grupy spółgłoskowej: łdn > łn.
Źródło
Żołnierz (pierwotnie żołdnierz od wyrazu żołd). O żołnierzach dużo znajdujemy uchwał w prawodawstwie polskim i Voluminach legum. Statut Kazimierza Wiel. powiada, że żołnierz każdy powinien się stawić w obozie pod swą chorągiew, aby w czasie boju był na swem stanowisku. (...) Żołnierze, którzy szkody czynili, z żołdu swego nagradzać je musieli. W r. 1569 postanowiono, iż za żołnierza może rotmistrz szkodę założyć i ukrzywdzonemu pod świadectwem swoich towarzyszów zapłacić, a po tym to sobie z żołdu tego żołnierza wytrącić.
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900-1903
Gdzie żołdaci mało posłuszni, tedy też mało sprawni.
Bieniasz Budny (zm. po 1624 r.)
poleca
b/d
żołd
1. ‘wynagrodzenie wypłacane żołnierzom’; 2. stpol. ‘wynagrodzenie, zapłata; wynagrodzenie żołnierzy’; od XV w.; jest to zapożyczenie od śrniem. soldie ‘żołd’
poleca
b/d
Materiał opracowany przez eksperta
Spis treści
- Żołnierz