1. ‘najbardziej wystająca część ludzkiej twarzy, znajdująca się między oczami i czołem a ustami; 2. również ‘narząd powonienia u zwierząt’; 3. ‘wysunięta część jakiegoś przedmiotu’; 4. ‘zwężony, spiczasty koniec czegoś, zwłaszcza buta’.
Pochodzenie:
Od XIV w.; ogsłow. (por. czes. nos, ros. nos) < psłow. *nosъ ‘ts.’; ma odpowiedniki w lit. nósis, stniem. nasa (dziś niem. Nase) oraz łac. nāsum, nāsus –podstawą dla wszystkich jest pie. *nas- ‘nos’.
poleca
b/d
nosek
zdrobnienie
poleca
b/d
nozdrze
(zwykle w liczbie mnogiej nozdrza) – ‘otwory zewnętrzne nosa’; od XV w.; ogsłow. (por. czes. nozdra, ros. nozdrja) < psłow. *nozdra / *nozdrь ‘otwór nosowy, nozdrze’; odpowiednikiem jest lit. nasraĭ ‘paszcza’ utworzone od pie. podstawy *nasrā – urzeczownikowionej formy rodzaju żeńskiego przymiotnika *nas-ro- ‘nosowy, należacy do nosa’ (< pie. *nas-); w językach słow. nastąpiło udźwięcznienie grupy spółgłoskowej: *nosr- > *nozr- > *nozdr-.