1. ‘rzecz wykonana, wynik, rezultat pracy lub działania’; 2. ‘czyn, praca, działanie’; 3. stpol. działo też ‘czynność, wykonanie czegoś’; 4. w znaczeniu węższym ‘dzieło sztuki, zabytek kultury’.
Pochodzenie:
Ogsłow. (por. czes. dilo ‘wykonywanie pracy, praca, czynność, zajęcie, zatrudnienie’, ros. délo ‘robota, praca, zajęcie; fach; dziedzina; czyn; rzecz,sprawa’) < psłow. *dělo ‘kładzenie, stawianie czegoś (np. budynku); wykonywanie pracy, działanie; wynik, rezultat pracy’ – rzeczownik od psłow. *děti, *deďą ‘położyć, postawić, umieścić coś gdzieś; zrobić, uczynić, wykonać coś’(por. DZIAĆ SIĘ); w pol. psłow. wyraz *dělo (pierwotnie w formie działo) w XV--XVI w. rozdzielił się na dwa wyrazy: działo i dzieło.
Pierwotna postać
Od XIV w. w stpol. występowała forma działo.
Źródło
Pamięciem jeśm był działom Gospodynowym.
Psałterz floriański, XIV/XV w.
I dokonał Bóg na siódmy dzień działa.
Biblia królowej Zofii, 1455 r.
poleca
b/d
działać
1. ‘robić, tworzyć, być czynnym’; 2. ‘występować w jakiejś sprawie’; 3. ‘wywierać wpływ, wrażenie, wywoływać reakcję’; 4. stpol. też ‘postępować,czynić, wykonywać, wytwarzać’; od XV w.; ogsłow. (por. czes. dělat ‘czynić, robić, tworzyć’, ros. délať ‘robić, wyrabiać, wytwarzać’) <psłow. *dělati ‘stawiać, kłaść coś trwałego, budować; robić, czynić, pracować; być czynnym, postępować’ – czasownik odrzeczownikowy od psłow. *dělo
poleca
b/d
dzielny
1. ‘umiejący sobie radzić’; 2. ‘waleczny, mężny, odważny’; 3. ‘energiczny,czynny’; od XVI w.; ogsłow. (np. czes. delný) < psłow. *dělьnъ ‘związany z robotą, roboczy, pracujący; dobrze pracujący, zdatny, zdolny do pracy’, które z kolei wywodzi się od psłow. *dělo
poleca
b/d
działo
1. ’rodzaj broni palnej’; 2. stpol. ‘machina do wyrzucania pocisków,katapulta’; od XV w.; pochodzi od tego źródła co dzieło (patrz wyżej)
poleca
b/d