1. ‘to, do czego się mierzy, celuje’; 2. ‘to, do czego się dąży, zmierza’; 3. przestarzale ‘muszka broni palnej’ (dziś brać na cel ‘mierzyć, celować’); 4. dawniej (od XVI w.) ‘przyrząd mierniczy do wyznaczania kierunku w linii prostej’; 5. też ‘szacunek; 6. ‘wartość’, ‘wyrób, coś wybornego, doborowego, wartościowego, cennego’.
Pochodzenie:
Od XVI w.; zapożyczenie ze śrniem. zil ‘cel’ (dziś niem. Ziel ‘ts.’); pol. celi czes. cil miały znacznie szerszy zakres znaczeniowy; z pol. cel utworzono ros. cel ‘ts.’
Pierwotna postać
Od XV w. słowo występowało w formie cyl; istniało również wyrażenie być w celu ‘ być w poważaniu’ (XVI w.).
Źródło
Dobrze celuje dworzanina młodego.
Łukasz Górnicki (1527-1603)
Nie tylko równym być, ale też ich celować.
Stanisław Orzechowski (1513-1566)
poleca
b/d
celny
1. ‘znakomity, wyborowy, wybitny’ (od XVI w.); 2. ‘trafiający w cel, trafny’ (od XVIII w.)
poleca
100%
1 głos
celować
1. ‘przewyższać (kogoś), wybijać się (nad kogoś)’ (XVI-XIX w.), do XVII w. istniała składnia celować kogoś / coś czymś albo w czymś, później tylko celować w czymś; 2. ‘mierzyć do celu’ (XVIII w., częste dopiero w XIX w.); pochodzi od wyrazu w znaczeniu strzeleckim; pierwotnie w formie cylować w XV w.
Podobne teksty: