1. ‘coś miłego, przyjemnego’; 2. ‘obietnica niepoważna, na której spełnienie nie można liczyć’; 3. dawniej (XVIII w.) ‘pieszczoty, przymilania’.
Pochodzenie:
Od XVIII w.; słowo utworzone od cacany ‘ładniutki, milutki’ (pochodzącego od dawniejszego czasownika cacać ‘mówić komuś caca, pochwalać kogoś,zwłaszcza dziecko’); wyraz pochodzenia dziecięcego złożony z podwojonej sylaby (podobnie jak mama, baba itp.); podobnie w in. językach słow.: por.ukr. cjacjánka ‘rzecz miła, przyjemna’ oraz białorus. cacánka ‘ts.’.
Pierwotna postać
Dialektalnie występowało śląskie ciacianka ‘gatunek gruszek’; słowo stosowane także w wyrażeniu frazeologicznym zachcianki-ciacianki.
Obecna postać
Dziś w wyrażeniu obiecanki-cacanki, a sporadycznie w wyrażeniu cacany.
Ciekawostki
W literaturze XIX i na początku XX w. istniała moda na określenie cacany (można ją zaobserwować w dziełach Józefa Ignacego Kraszewskiego, Michała Bałuckiego, Bolesława Prusa i Gabrieli Zapolskiej).
poleca
b/d
cacko
1. ‘zabawka; klejnocik’; 2. dawniej ‘nagroda w zapasach, gonitwach’; od XVIII w.; prawdopodobnie utworzone od stpol. czakać ‘czekać’ (XIV w.) w znaczeniu ‘czekany podarek’ na zasadzie skojarzenia z fr. joujou i bijou; wcześniej (XVI-XVII w.) miało formę czaczko, pochodzącą od czacze, a w XV--XVI w. również czacz, czac, czadz; wymienione starsze postacie zwykle stosowane są w wyrażeniu rzucić w czacz ‘rzucanie w tłum przez jadących w weselnym orszaku cukierków, orzechów itp.’
poleca
75%
4 głosy