Oddychanie beztlenowe
Niektóre organizmy żywe czerpią energię wyłącznie z beztlenowego rozkładu związków organicznych, czyli fermentacji lub rozkładu związków nieorganicznych, na przykład azotanów lub siarczanów Takie organizmy mogą żyć w środowisku całkowicie...
Gospodarstwa ekologiczne
Gospodarstwa ekologiczne to alternatywa dla gospodarstw konwencjonalnych. Zmierzającą one do poprawy jakości i zdrowotności artykułów żywnościowych i innych produktów rolnych, zrównoważony ekologicznie i ograniczający ingerencję człowieka w...
Plusy i minusy energii jądrowej
Energia jest obecnie bardzo potrzebna ludzkości. Przez wieki zastanawiano się, jakie są najlepsze sposoby jej pozyskiwania. Pierwszym źródłem był ogień. Jednakże nie był on wystarczający, gdyż ludziom potrzebne było coraz to większe pokłady...
Mejoza i mitoza
Mejoza – podział jądra komórkowego, w wyniku którego liczba chromosomów w jądrach potomnych zredukowana zostaje do połowy. Obejmuje 2 podziały, następujące jeden po drugim. Zachodzi podczas tworzenia się komórek rozrodczych u zwierząt lub...
Rosliny nago i okrytonasienne
NAGONASIENNE Liczba gatunków: - około 800 Formy życiowe: - drzewa i krzewy Tkanki: - mniej zróżnicowane - drewno zbudowane z cewek - w łyku komórki sitowe, brak komórek towarzyszących Łodyga: - zdrewniała Liście: - u...
Rośliny okrytonasienne
Magnoliophyta podzielono na dwie klasy: Liliopsida, zwane potocznie jednoliściennymi, oraz Magnoliopsida, nazywane dwuliściennymi Do jednoliściennych należą np. palmy, trawy, storczyki i lilie, a do dwuliściennych m.in. dęby, róże, kaktusy,...
Rośliny zarodnikowe i nasienne - główne tendencje rozwojowe
Rośliny zarodnikowe to takie, które nie wytwarzają kwiatów i rozmnażają sie głównie przez zarodniki. Do roślin zarodnikowych należą glony, mszaki oraz porosty. Rośliny nasienne, nazywane też kwiatowymi, to grupa, w której skład wchodzą 2 typy...
Stawonogi - cechy charakterystyczne
Środowisko: lądowe, wodne (skorupiaki), powietrzne (owady) Cechy - występowanie odnóży połączonych stawowo; - ciało pokryte pancerzem chitynowym; - ciało podzielone na tagmy (części): głowa, tułów, odwłok (u skorupiaków i pajęczaków) -...
Biosynteza białka
Na proces biosyntezy białka składa się: a) Transkrypcja - proces syntezy mRNA na matrycy DNA przy udziale polimerazy RNA. mRNA przenosi transkrybowaną inf. gen z jądra do cytoplazmy zachodzi modyfikacja genów. Wycinane są introny a pozostają...
Układ krwionośny a układ limfatyczny. Cechy i różnice
Układ krwionośny człowieka jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce jest pompą, która wymusza nieustanny obieg krwi. Naczynia to żyły, tętnice oraz włosowate naczynia krwionośne. Krew wypływa z...
Przystosowanie drapieżników do polowania, a ich ofiar do obrony
Jedną z cech warunkujących przetrwanie organizmu jest pobieranie pokarmu. W tym celu zwierzęta wykształciły wiele przystosowań ułatwiających zdobywanie pożywienia i wspomagających je w walce z konkurencją, a jest ich tak wiele że nie sposób...
Znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka
CZYM SĄ BAKTERIE? Bakterie (gr. bakterion - pałeczka) to jednokomórkowe lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej. Ze względów historycznych pojęcie to jest dosyć nieprecyzyjne. Tradycyjnie (mniej więcej do połowy XX w.) obejmowało...
Zanieczyszczenia powietrza
Co to jest zanieczyszczenie powietrza? Zanieczyszczenie powietrza to gazy oraz aerozole , które zmieniają naturalny skład atmosfery. Mogą one być szkodliwe dla człowieka i jego otoczenia . Czyste powietrze składa się z gazów które...
Strunowce
Są grupą licznych gatunków znacznie różniących się między sobą. Strunowce żyją na całej kuli ziemskiej w środowiskach wodnych i lądowych, które wpływają na sposób życia i budowę tych zwierząt. Wszystkie strunowce posiadają szkielet wewnętrzny w...
Mchy i paprocie - budowa i rozmnażanie paproci, rozmnażanie mchu
Rozmnażanie się paproci Na szczycie łodyżki znajdują się organy płciowe. Tu w kropli rosy lub deszczu z organu męskiego przepływa drobniutka, ruchliwa opatrzona wiciami gameta męska do organu żeńskiego, gdzie zespala się z gametą żeńską,...
AIDS - metaplan
Jak jest? - choroba, którą można się zarazić przez kontakt płciowy, krew, w trakcie porodu przez łożysko, z mlekiem matki - jak na razie jest to choroba nieuleczalna (młoda choroba) - mnóstwo ludzi jest zarażonych tym wirusem, najwięcej...
Droga pokarmu na przykładzie bułki przez układ pokarmowy
Bułka z masłem i serem włożona do jamy ustnej jest odgryzana przez zęby siekacze. Następnie zostaje rozdrobniona przez zęby przedtrzonowe i trzonowe w procesie gryzienia i żucia. Uformowane w jamie ustnej kęsy pokarmowe z bułki zwilżone śliną...
Na czym polega zapobieganie chorobom układu pokarmowego? Wymień choroby szerzące się drogą pokarmową oraz zakażenia spowodowane pasożytami.
Układ pokarmowy, zespół narządów służących do przyjmowania i pobierania pokarmów, rozkładania większych substancji pokarmowych na mniejsze za pomocą enzymów trawiennych, a następnie wchłaniania ich do krwi. Narządami układu pokarmowego są:...
Szczegółowa budowa komórki roślinnej i zwierzęcej
Obecnie jest wiadomo, że wszystkie organizmy żywe zbudowane są z większej lub mniejszej liczby komórek. Występują więc organizmy jednokomórkowe np. bakterie, pierwotniaki lub wielokomórkowe, zbudowane z wielu współpracujących ze sobą komórek....
Elementy strukturalne komórki
Nazwa struktury komórki Budowa Funkcje Występowanie jądro komórkowe podwójna błona jądrowa wnętrze jądra wypełnia kariolimfa, w której znajduje się chromatyna (nici DNA) chromatyna spiralizuje się tworząc...
Glony - charakterystyka
Zielenice (Chlorophyta) 1. Miejsce występowania: zbiorniki wodne (od wody słonej po słodką) Niektóre gatunki żyją na lądzie (na powierzchni drzew, skał i budynków w wilgotnych, zacienionych miejscach). Jeden gatunek przystosował się do...
Naturalne metody antykoncepcji
Naturalne metody antykoncepcji opierają się na wykorzystaniu w celach regulacji poczęć cyklicznych zmian płodności kobiety. Rola mężczyzny w tych metodach jest marginalna, ponieważ mężczyzna jest płodny od chwili osiągnięcia dojrzałości płciowej...
Naturalne metody antykoncepcji
Polegają one generalnie na okresowym zaprzestaniu współżycia w dni, uważane na podstawie licznych badań i obserwacji za płodne. Współżyć można więc jedynie w dni uważane za niepłodne . Nie jest to oczywiście naturalne, ani nie są naturalne...
Stosunek przerywany
Metoda stosunku przerywanego jest bardzo nieskuteczna. Niewielka ilość plemników może przedostać się do pochwy przed wytryskiem. Metoda polega na wycofaniu prącia z pochwy przed wytryskiem nasienia. Wady: - Wydzielina z męskiej cewki...
Stosunek człowieka do przyrody na różnych etapach jego rozwoju
Stosunek człowieka do przyrody był od najdawniejszych czasów odbiciem stopnia świadomości społecznej i kształtujących się stosunków społecznoekonomicznych, które pozostawały w związku z panującymi sposobami produkcji. Kolejne etapy kultury i...
Etapy rozwoju człowieka
Każdy człowiek w swoim życiu przechodzi kilka etapów rozwoju. W dobie dzisiejszej można wyróżnić ich około 9. Każdy z nich ma cechy charakterystyczne i niezmienne dla wszystkich ludzi. Są jednak procesy, które zachodzą w różnych organizmach w...
Zastosowanie metod inżynierii genetycznej
Dziedzina biologii zajmująca się zjawiskami dziedziczności i zmienności oraz badaniem praw rządzących między podobieństwem i różnicami indywidualnymi, związanymi z pochodzeniem, nosi nazwę genetyki. Nauka ta powstała w początkach obecnego stulecia...
Zanieczyszczenia powietrza
Co to jest atmosfera? Atmosferę Ziemi tworzy mieszanina gazów, potocznie zwana powietrzem. W początkowej fazie formowania się naszej planety, w czasie wybuchów wulkanów i stygnięcia roztopionej materii skalnej, były uwalniane różne gazy....
Szkielet człowieka - budowa kości - stawy
Dzięki szkieletowi człowiek może utrzymać się w pozycji wyprostowanej. Szkielet ludzki jest zbudowany z 206 kości, które dzielimy na dwie grupy - szkielet osiowy i szkielet kończynowy. Szkielet osiowy stanowi: Czaszka – Jest zbudowana z...
Szkielet człowieka
Budowa i rola szkieletu Rola i funkcje szkieletu: - jest rusztowaniem ciała - umożliwia utrzymanie pionowej postawy - chroni narządy wewnętrzne - jest biernym układem ruchu KOŚCI: płaskie (mostek,łopatka,kości czaszki), długie...
Funkcje piór ptasich
Prawie całe ciało ptaka jest pokryte piórami. I tylko ptaki mają pióra. Wyjątkowo zmyślna konstrukcja, różnorodność, kolory, to wszystko wymyśliła natura i wydaje mi się, że jest to już narzędzie doskonałe, którego już chyba nie da się poprawić....
Organizmy beztkankowe
Bakterie – org. jednokomórkowe. Mogą tworzyć kolonie. Komórki bakterii są niewielkie i mają prostą budowę. Otacza je błona i ściana komórkowa. Niektóre mają warstwę śluzu. Rolę jądra pełni substancja jądrowa, która występuje w postaci zwiniętych...
Porównanie bezkręgowców
Układy Jamochłony Płazińce Obleńce Pierścienice Stawonogi Mięczaki Szkieletowy Brak, lub wapienny Brak Brak Brak Zewnętrzny pancerz chitynowy Pancerz muszla wapienna zewnętrzna lub wewnętrzna Mięśniowy...
Bezkręgowce
Ciało zwierząt bezkręgowych okrywa tkanka nabłonkowa, która zbudowana jest z nabłonka jednowarstwowego. Nabłonek może wytwarzać różne wydzieliny np. w postaci związków chemicznych, tworząc oskórek lub śluz. Tkanka nabłonkowa - chroni...
Układ limfatyczny
W wielu źródłach można znaleźć informację, że układ limfatyczny jest układem otwartym tzn.drobne naczynia limfatyczne otwierają się bezpośrednio do przestrzeni międzykomórkowej. W podręczniku dla studentów medycyny można znaleźć zaprzeczenie tej...
Grzyby
Grzyby to organizmy plechowe występujące na lądzie (rzadko w wodzie). Potrzebują do życia odpowiedniej wilgotności, temperatury (15-30oC), podłoża z dostatkiem materii organicznej. Klasyfikacja grzybów opiera się na sposobach rozmnażania i...
Drożdze
Drożdże są grzybami jednokomórkowymi. Ich mikroskopijnej wielkości komórki są okrągłe. W przyrodzie występują one na powierzchni gleby i na dojrzałych owocach. Intensywnie rozwijają się w wysokiej temperaturze. Drożdże odżywiają się martwą...
Prace i prawa Mendla
Dziedziczenie cech intrygowało ludzkość już w zamierzchłych czasach. Bogactwo otaczającego ich życia zmuszało ich do zastanawiania się: dlaczego to wszystko tak się dzieje? W przeszłości nasi przodkowie nie tylko dziwili się, ale i...
Podstawowe pojęcia genetyczne. I prawo Mendla
1. Genetyka - jest to nauka o dziedziczeniu cech oraz zmienności organizmu. Ojcem genetyki jest Grzegorz Mendel - był on opatem klasztoru Augustynów i prowadził badania krzyżując ze sobą rośliny groszku pachnącego. Podał on także dwa prawa...
Zastosowanie genetyki w medycynie
Nieprawidlowosci uwarunkowane genetycznie i wady rozwojowe stanowia problem kliniczny w kazdej specjalnosci medycznej. Juz w pierwszych dobach zycia noworodka wykonywane sa testy przesiewowe w kierunku fenyloketonurii i wrodzonej niedoczynnosci...
Białka
Białka składają się z: węgla, wodoru, tlenu, azotu, siarki, oraz fosforu żelaza i miedzi. Podstawową jednostką budulcową białka jest aminokwas. W skład większości białek wchodzi od kilkudziesięciu do około tysiąca aminokwasów choć zdarzają się...
Krążenie pierwiastków i wody w przyrodzie
W przeciwieństwie do energii, której strata w trakcie przepływu przez ekosystem jest procesem nieuniknionym, materia z ekosystemu nie ucieka. Oznacza to, że bilans wszystkich cząstek materii jest stale taki sam. Azot występuje w materii...
Podział tkanek
TKANKI TWÓRCZE - Np. tkanka twórcza stożka wzrostu korzenia i łodygi - Np. miazga TKANKI STAŁE TKANKA OKRYWAJĄCA - Skórka - tkanka okrywająca z zewnątrz korzeń, łodyga i liść - Tworzą ją żywe, prostokątne komórki, ściśle...
Higiena układu oddechowego
1. Czynniki wpływające na sprawność układu oddechowego: a) dobrze wysklepiona klatka piersiowa b) prawidłowo rozwinięte płuca c) silne mięśnie oddechowe (mięśnie międzyżebrowe, przepona) d) aktywność fizyczna 2. Choroby...
Higiena układu oddechowego
W organizmie człowieka możemy między innymi wyróżnić układ oddechowy. Składa się on z jamy nosowej, gardła, krtani, tchawicy, oskrzeli i płuc. Choroby infekcyjne górnych dróg oddechowych zdarzają się bardzo często i nie oszczędzają żadnego...
Żyrafa
Żyrafa – parzystokopytny ssak roślinożerny oraz najwyższe z żyjących obecnie zwierząt. Zamieszkuje afrykańskie sawanny na południe od Sahary. Jest spokrewniona z jeleniami i bydłem rogatym, jednak należy do osobnej rodziny żyrafowatych , razem z...
Żyrafy i wielbłądy
Najwyższe zwierzę świata - żyrafa - przemierza w małych stadach sawanny afrykańskie, zjadając przy tym liście z wierzchołków drzew. Okapi, jedyny żyjący krewniak żyrafy, jest samotniczym mieszkańcem lasów. Rodzina wielbłądowatych jest jedną z...
Budowa pantofelka jako przykład typowej budowy organizmu jednokomórkowego
Budowa pantofelka jako przykład typowej budowy organizmu jednokomórkowego - błona komórkowa (oddziela wnętrze komórki od środowiska) - rzęski (służą do poruszania się) - makronukleus, mikronukleus (struktura zawierająca DNA) - wodniczka...
Pierwotniaki
Komórka pierwotniaka pokryta jest błoną cytoplazmatyczną, która u przedstawicieli poszczególnych typów ulega pewnym modyfikacjom: może być pojedyncza lub złożona (pelikula), a nawet pokryta wapienną skorupką (np:otwornice) lub zmineralizowanym...