Scharakteryzuj problem ochrony środowiska przed odpadami: zdefiniuj odpady.

Odpady od wieków towarzyszą człowiekowi. Jednak dopiero w XX wieku stały się prawdziwym problemem. Wynika to z coraz większej ich ilości i negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Odpady to materiały i substancje stałe i ciekłe, z wyjątkiem ścieków, powstałe w skutek działalności człowieka, nieprzydatne i uciążliwe dla środowiska. Część odpadów zwłaszcza przemysłowych nadaje się do powtórnego użycia jako surowiec wtórny, jednak większość jest składowana na wysypiskach. Niektóre odpady np. promieniotwórcze są tak niebezpieczne dla środowiska naturalnego i zdrowia człowieka, że musza być składowane w specjalnych warunkach. Rocznie każdy z nas ? produkuje? ok. 320kg śmieci. W Polsce funkcjonuje ok. 1300 oficjalnych składowisk śmieci, ale większość z nich jest już przepełniona, a coraz trudniej znaleźć tereny na nowe wysypiska.

Przyjmując za kryterium podziału miejsce powstawania rozróżnia się 2 grupy odpadów: odpady komunalne i odpady przemysłowe.

Odpady komunalne bytowe to stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, w obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne, z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i zakładów.

Odpady komunalne stałe (OKS) są bardzo zróżnicowane pod względem składu fizycznego i chemicznego. Zależy on głównie od wyposażenia budynków w urządzenia techniczno-sanitarne (głównie sposobu ogrzewania), rodzaju zabudowy, stopy życiowej mieszkańców. Składniki zawarte w odpadach komunalnych, głównie organiczne ulegają przemianom biochemicznym i oddziałują na środowisko poprzez produkty rozkłady: dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór, metan, azotany, azotyny, siarczany i in. Odpady komunalne stwarzają zagrożenie dla środowiska także ze względu na możliwość skażenia powietrza, wód gruntowych i powierzchniowych mikroorganizmami chorobotwórczymi, dla których stanowią pożywkę. Ponadto na wysypiskach odpadów komunalnych panują dobre warunki dla żerowania różnego rodzaju insektów, gryzoni, ptaków, które mogą przenosić na inne tereny zarazki chorób np.: duru brzusznego, paraduru, tężca, czerwonki.

Odpady przemysłowe stanowią ponad 90% całkowitej ilości odpadów powstających w Polsce. Odpady przemysłowe to uboczne produkty działalności człowieka, powstające na terenie zakładu przemysłowego i niepożądane w miejscu ich powstawania. Są szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska. Zalicza się do nich oleje, opakowania, żużel i popiół, odpady mineralne, odpady metaliczne. Mają bardziej jednorodny skład niż odpady komunalne. Najwięcej odpadów wytwarzają: energetyka, górnictwo i przemysł metalurgiczny.

Z punktu widzenia ochrony środowiska bardzo ważnym kryterium podziału odpadów jest ich szkodliwość dla środowiska przyrodniczego. Według tej klasyfikacji odpady dzieli się na 3 klasy szkodliwości: odpady niebezpieczne, odpady szkodliwe i odpady uciążliwe.

Odpady niebezpieczne to takie, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska. Są one wytwarzane głównie w procesach technologicznych w przemyśle, rolnictwie i przetwórstwie rolnym, gospodarce komunalnej, transporcie, służbie zdrowia, itp. Do odpadów niebezpiecznych zalicza się także odpady promieniotwórcze, powstające podczas wytwarzania, przechowywania, składowania i stosowania materiałów jądrowych i źródeł promieniotwórczych oraz eksploatacji i likwidacji obiektów jądrowych. Klasyfikację odpadów niebezpiecznych przeprowadza się w oparciu o ich listę stworzoną przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (obecnie Ministra Środowiska), w porozumieniu z Prezesem GUS. Odpady niebezpieczne mogą być składowane jedynie na specjalnych składowiskach lub, w przypadku niemożności dowozu ich na takowe, na wydzielonych częściach innych składowisk. Polska do maja 2004 została zobowiązana do dostosowania oraz zmiany przepisów dotyczących składowania odpadów niebezpiecznych, aby były one zgodne z wymogami Unii Europejskiej. Składowiska te muszą spełniać wszystkie warunki przewidziane dla odpadów niebezpiecznych w decyzjach o budowie składowiska. Na co dzień w naszych domach mamy również do czynienia z odpadami niebezpiecznymi. Do najczęstszych należą: żarówki rtęciowe, halogenowe, neonówki, oleje, smary, baterie, akumulatory, termometry, detergenty, lekarstwa, lakiery, farby, kity, tłuszcze, woski, popioły.

Odpady szkodliwe to te, które wprowadzone do środowiska dopiero w większych ilościach i w wyniku długotrwałego oddziaływania powodują jego degradację.

Odpady uciążliwe nie zawierają substancji powodujących procesy degradacji, jednak niekorzystnie wpływają na walory estetyczne środowiska, np. zniekształcają krajobraz.

Wszystkie odpady uznane są za uciążliwe dla środowiska naturalnego, prowadząc do zanieczyszczania wód powierzchniowych, gruntowych, gleby, skażenia powietrza, obniżania walorów estetycznych i krajobrazowych. Stopień uciążliwości odpadów zależny jest od szkodliwości dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego.

Unieszkodliwianie odpadów obejmuje:

? Selektywne gromadzenie w miejscu powstania z rozdzieleniem na te składniki, które mogą być zagospodarowane, jako surowce wtórne, oraz pozostałe, wymagające izolacji.

? Składowanie na wysypiskach specjalnie zbudowanych i odpowiednio zlokalizowanych (z dala od ujęć wody pitnej, w podłożu o małej przepuszczalności itp.), zabezpieczających środowisko przed rozprzestrzenianiem się odpadów i produktów ich rozkładu (podłoże współczesnych wysypisk zabezpieczają specjalnej konstrukcji ekrany i system przewodów zbierających odcieki powstające w wyniku fermentacji, gazy są wychwytywane i oczyszczane, powierzchnia wysypisk przykryta substancjami mineralnymi, np. piaskiem);

? Kompostowanie, polegające na biochemicznym przetwarzaniu odpadów w kompost; kompost z odpadów komunalnych (zw. pot. śmieciami), a także niektórych organicznych odpadów przemysłowych stanowi nawóz nadający się na gleby urodzajne oraz do rekultywacji terenów zdegradowanych; część odpadów nie nadająca się do nawożenia jest usuwana na wysypiska.

? Spalanie ? najbardziej radykalna metoda unieszkodliwiania odpadów ? jest zalecane zwł. dla odpadów stanowiących zagrożenie epidemiologiczne (np. odpadów ze szpitali); w wyniku spalania odpadów uzyskuje się ciepło wykorzystywane do ogrzewania lub przetwarzane na energię elektryczną; gazowe produkty spalania zawierające szkodliwe dla środowiska składniki (pyły, gazy: dwutlenek siarki, chlorowodór, tlenki azotu, oraz substancje trujące i rakotwórcze, np. pochodne dioksyny) muszą być przed odprowadzeniem do atmosfery oczyszczone; pozostałości po spaleniu ? popiół i żużel ? są składowane na wysypiskach (stanowią zaledwie 10?15% objętości odpadów i są znacznie mniej od nich szkodliwe).

? Zintegrowane systemy unieszkodliwiania odpadów polegające na łączeniu kilku metod, np. w dużych miastach stosuje się: segregację w celu odzyskania surowców wtórnych oraz ich zagospodarowanie (m.in. makulatura, szkło, metale, tworzywa sztuczne); pozostałe odpady poddaje się kompostowaniu; odpady, które nie uległy biochemicznemu rozkładowi poddaje się spalaniu i dopiero pozostałości po spaleniu składuje się; stosowanie zintegrowanych systemów pozwala na maks. zagospodarowanie odpadów i minimalizację ich szkodliwego wpływu.