Choroby układu pokarmowego

Choroby układu pokarmowego:
a) przełyku:
- zapalenie przełyku
- żylaki przełyku
- rak przełyku
b) żołądka:
- zapalenie błony śluzowej żołądka
- choroba wrzodowa żołądka
- rak żołądka
c) dwunastnicy:
- choroba wrzodowa dwunastnicy
d) jelit:
- ostre zapalenie jelit
- przewlekłe zapalenie jelit
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- rak jelita grubego
e) wątroby i dróg żółciowych:
- wirusowe zapalenie wątroby
- marskość wątroby
- kamica żółciowa
- zapalenie pęcherzyka żółciowego
f) trzustki
- ostre zapalenie trzustki
- przewlekłe zapalenie trzustki
- rak trzustki
g) choroby pasożytnicze:
- lambia jelitowa
- tasiemce
- włośnica
- owsica
- glistnica

Choroba wrzodowa żołądka

Wrzód żołądka jest to ubytek w ścianie żołądka, obejmujący błony: mięśniową i śluzową oraz tkankę podśluzową. Wrzód jest miejscowym objawem choroby wrzodowej, która jest chorobą ogólnoustrojową, związaną w dużym stopniu z wpływami cywilizacyjnymi, występującą znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu owrzodzenia błony śluzowej żołądka jest nadmierne wydzielanie kwasu solnego, palenie papierosów, drażniący wpływ niewłaściwych pokarmów oraz niektórych leków (np.Polopiryny) , zaburzenia ukrwienia błony śluzowej oraz stresy nerwowe. Głównymi czynnikami ochronnymi są: śluz produkowany przez błonę śluzową oraz czynniki biologiczne chroniące komórki przed szkodliwymi wpływami. Przewaga czynników drażniących nad czynnikami ochronnymi prowadzi do powstania owrzodzenia błony śluzowej żołądka. Natomiast uregulowany tryb życia, właściwe odżywianie się, unikanie palenia tytoniu zapobiegają wystąpieniu schorzenia.
Charakterystyczne objawy choroby to: ból w nadbrzuszu, wyraźnie zależny od przyjmowania posiłków. Owrzodzenie w okolicy wpustu powoduje bóle bezpośrednio po spożyciu pokarmów, zaś umiejscowione w trzonie żołądka powoduje wystąpienie bólu w około 30 min. po jedzeniu. Czasami obserwuje się zaostrzanie dolegliwości bólowych wiosną i jesienią. Chorzy często skarżą się na uczucie pieczenia i palenia w dołku podsercowym oraz zaparcie stolca, mogą pojawić się też nudności i wymioty. Charakterystycznym objawem jest to,że chory źle toleruje pokarmy, szczególnie pokarmy kwaśne, rosół, owoce, wina, kawy. Dobrze tolerowane są zwykle pokarmy mleczne i nabiałowe.

Leczenie choroby wrzodowej żołądka polega na zmianie dotychczasowych warunków życia.

Bardzo ważnym składnikiem leczenia jest stosowanie odpowiedniej diety.

Posiłki powinny być rozdrobnione, o odpowiedniej temperaturze, nie drażniące, podawane często, w małych ilościach. Przeciwwskazane są ostre przyprawy, wywary z mięsa i kości, mocna kawa i herbata, surowe owoce i jarzyny pod postacią surówek, a przede wszystkim - bezwzględnie - papierosy i alkohol.

Natomiast leczenie farmakologiczne ma na celu zahamowanie nadmiernego wydzielania soku żołądkowego, zobojętnienie kwasu solnego znajdującego się w żołądku, osłonięcie błony śluzowej żołądka przed drażniącym wpływem kwasu solnego, pobudzenie regeneracji błony śluzowej w obrębie wrzodu oraz uspokojenie chorego. Istotnym problemem w leczeniu choroby wrzodowej jest postępowanie zapobiegające nawrotom. Dążyć należy przede wszystkim do usunięcia czynników chorobotwórczych, powodujących zaostrzenie choroby wrzodowej. Przestrzeganie zaleceń diety oraz prowadzenie higienicznego trybu życia, unikanie konfliktów w domu i w pracy, zaprzestanie palenia papierosów wydłużają okres nawrotu choroby. W przypadkach niepowodzenia w leczeniu zachowawczym, przy podejrzeniu nowotworu oraz w niektórych powikłaniach choroby wrzodowej wskazane jest leczenie hirurgiczne.

Przewlekłe choroby żołądka - ciągle odnawiające się wrzody mogą doprowadzić do zmian nowotworowych tkanki i przekształcić się w raka żołądka. Pierwsze objawy raka żołądka to: pojawienie się uczucia niesmaku, złe samopoczucie, osłabienie, niechęć do niektórych pokarmów (np. mięsa), utrata łaknienia, bóle w nadbrzuszu, szczególnie po jedzeniu, uczucie pełności w żołądku oraz nudności, a w miarę zmniejszania się drożności kanału żołądka - także wymioty. Chory chudnie, mogą się pojawić krwawienia z żołądka, doprowadzające do niedokrwistości i utraty sił.

Rak żołądka rozpoznawany jest najczęściej na podstawie badania radiologicznego. Jednak możliwość wczesnego rozpoznania go daje badanie gastroskopowe. Leczenie raka żołądka jest jedynie operacyjne.

Choroby jelit

Ostre zapalenie jelit
Choroba ta spowodowana jest zjedzeniem pokarmu nieświeżego lub zakażonego bakteriami (najczęściej z grupy Sallmonella i Shigella) .
Ostre zapalenie objawia się bolesnością całego brzucha, biegunką, wymiotami, niekiedy także podwyższoną temperaturą ciała. Stolce są rozwolnione, wodniste lub śluzowate, mogą być cuchnące lub bezwonne, mogą zawierać niestrawione resztki pokarmów lub krew. Biegunki doprowadzają do znacznego odwodnienia.

Leczenie polega na zastosowaniu właściwej diety z odpowiednią zawartością płynów i soli kuchennej. W biegunkach ostrych wskazana jest dieta pektynowa, składająca się z papek marchwiowych lub jabłkowych, bogatych w potas. Potem dodaje się dobrze osolone kleiki, rozgotowane kasze, sok z czarnych jagód, kisiele i galaretki owocowe, suchary, lane kluseczki. Jeśli poprawa utrzymuje się należy rozszerzyć dietę o gotowaną rozdrobnioną cielęcinę, gotowane ryby, chudą szynkę, ziemniaki purre, czerwone wino wytrawne. Stosowane środki farmakologiczne to: leki ściągające, osłaniające i adsorbujące, a w razie gorączki Sulfoguanidyna lub antybiotyki.

Przewlekłe zapalenie jelit.
Jest wynikiem ostrego zapalenia jelit, ale może także rozwinąć się pod wpływem przewlekle działających czynników uszkadzających przewód pokarmowy (np.: powtarzające się nieprawidłowości odżywiania, nawracające zakażenie bakteryjne, przewlekłe zatrucia) . Choroba objawia się skłonnością do biegunek, nietolerancją niektórych pokarmów, wzdęciami, powolnym zmniejszaniem masy ciała. Leczenie polega przede wszystkim na uregulowaniu diety i odsunięciu czynników szkodliwych.

Rak jelita grubego.
Rak jelita grubego może występować w różnych miejscach: najczęściej, bo w 50% umiejscawia się w odbytnicy, w 25% w esicy, w innych miejscach pojawia się rzadziej. Nowotwór najczęściej występuje u osób starszych.

Objawy zależą od umiejscowienia procesu nowotworowego, jego zaawansowania oraz rodzaju rozrostu. Jeżeli guz umiejscowiony jest w wyższym odcinku jelita grubego a więc we wstępnicy i poprzecznicy, objawy są niecharakterystyczne: uczucie pełności, biegunki na przemian z zaparciami. Guz w niższym odcinku jelita grubego powoduje zaparcia, stolce cienkie, uformowane jak ołówki. Rak odbytu powoduje stałe uczucie parcia na stolec; po defekacji chory ma uczucie niepełnego wypróżnienia i po chwili ponownie odczuwa potrzebę oddania stolca.
Leczenie polega na wykonaniu zabiegu chirurgicznego.

Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego.
Pasożyty są to organizmy jedno - lub wielokomórkowe, które żyją w ustroju innego zwierzęcia i wykorzystują go dla swego życia.

Tasiemce.
Tasiemce są to robaki płaskie, które pasożytują w jelicie cienkim.
Tasiemiec nieuzbrojony, czyli bydlęcy lub wołowy. Jego gospodarzem ostatecznym jest człowiek, u którego w jelicie tasiemiec rozwija się. Żywicielem pośrednim jest bydło, w którego ciele usadawiają się zarodki przeobrażające się w larwę. Po zjedzeniu przez człowieka zakażonego mięsa otoczka larwy zostaje strawiona w żołądku, a główka dostaje się do jelita cienkiego, gdzie tasiemiec w ciągu 2 - 3 miesięcy osiąga dojrzałość. Zapłodnione jajeczka są wydalane z kałem z przewodu pokarmowego i stanowią źródło zakażenia dla bydła.

Tasiemiec uzbrojony nazywany jest świńskim lub samotnym. Człowiek zakaża się nim jedząc surowe lub niedogotowane mięso świni lub dzika z żywymi wągrami tasiemca.

Tasiemiec uzbrojony charakteryzuje się tym, że ma główkę zaopatrzoną w dwa wieńce haczyków, którymi przytwierdza się do ściany jelit. Pasożyt ten jast dla człowieka dodatkowo niebezpieczny wówczas, gdy jego jaja dostaną się do żołądka, gdzie ich otoczka ulega rozpuszczeniu. Zarodki tasiemca przebijają się wówczas przez ściany naczyń, człowiek staje się ich pośrednim nosicielem i wówczas powstaje stan, który określamy nazwą wągrzycy. Wągry mogą umiejscawiać się w różnych narządach, uszkadzając je.

Bruzdogłowiec lub tasiemiec rybi. Zakażamy się nim jedząc ryby surowe, niedogotowane lub słabo wędzone. Żyje w przewodzie pokarmowym gospodarza długo. Jaja z kałem ludzkim dostają się do wody, gdzie przez 3 - 5 tygodni dojrzewają, a następnie są zjadane przez ryby, w których tkance mięśniowej rozwijają się.

Tasiemiec karłowaty żyje w jelicie cienkim, a człowiek jest dla niego gospodarzem pośrednim i ostatecznym. Pasożyt ma główkę z jednym rzędem haczyków. W 19 dni od zakażenia, w kale pojawiają się jaja pasożyta, które są zjadane z pokarmami zanieczyszczonymi. Umiejscawiają się one w kosmkach jelita cienkiego i tam dokonuje się ich dalszy rozwój. Tasiemiec ten jest nieduży,jednak w jelicie mogą przebywać znaczne ilości osobników i powodować znaczne szkody.

Objawy zakażenia tasiemcami są podobne, mimo dużych różnic w biologii i życiu tasiemców. W trzy miesiące od zakażenia tasiemcem pojawiają się zaburzenia pod postacią zaparć lub biegunek, głodowych bólów brzucha i bólów głowy. Przez cały czas w stolcu są wydalane człony tasiemca. Mogą występować okresowe pokrzywki skórne. Chory odczuwa apetyt na potrawy pikantne, ostre; pojawiać się może czkawka i ślinotok.

Tasiemce leczy się różnego rodzaju lekami.

Tasiemiec bąblowcowy. Chorobę u człowieka wywołuje postać larwalna tasiemca bąblowcowego, którego nosicielem jest pies, a człowiek pośrednikiem. Larwy tasiemca z dwunastnicy człowieka dostają się do naczyń krwionośnych, którymi przechodzą dowątroby lub do płuc, gdzie osiedlają się i tworzą cysty. Dolegliwości nosiciela zależą od umiejscowienia. Jeżeli cysta umiejscowi się w mózgu, objawy jej rozrostu i ucisku są groźne dla życia. Leczenie polega na operacyjnym usunięciu guza.

Owsica. Chorobę wywołuje mały, obły robak, dla którego człowiek jest jedynym nosicielem. Zakażenie to w Polsce jest bardzo pospolite, szczególnie wśród dzieci. Jaja dzięki temu, że są bardzo lepkie, przyczepiają sią do bielizny oraz rąk nosiciela. Może wobec tego dochodzić do powtórnego zakażenia, kiedy chory przenosi jaja z odbytu do jamy ustnej, ale również same pasożyty mogą rozwijać się w świetle jelita. Obecność owsików prowadzi przede wszystkim do uporczywego świądu okolicy odbytu. Objawy ogólne, które nie są spowodowane działaniem miejscowym owsików, polegają na niedokrwistości, ogólnym wyczerpaniu, wzmożonej pobudliwości nerwowej, utracie łaknienia.
Leczenie powinno polegać nie tylko na stosowaniu środków farmakologicznych, ale również zaleceń higienicznych. Trzeba myć ręce przed każdym jedzeniem oraz po wyjściu z toalety.

Chory powinien często myć okolice odbytu, codziennie zmieniać bieliznę osobistą oraz codziennie wieczorem prasować gorącym żelazkiem prześcieradło. Ważne jest, aby przeprowadzić równocześnie leczenie wszystkich osób mieszkających w jednym mieszkaniu, dzieci z jednego przedszkola itp., ponieważ zakażenie dotyczy z reguły wielu osób z tago samego środowiska.

Zakażenie glistą ludzką. - Glistnica. Choroba jest wywołana zakażeniem jajami glisty ludzkiej. Jaja wraz z kałem dostają sią do ziemi, gdzie mogą wegetować do 1,5 roku. Najczęściej dochodzi do zakażenia przy jedzeniu surowych jarzyn z pola nawożonego ludzkimi odchodami. W jelicie z jajeczek wykluwają się larwy, które przedostają się do naczyń krwionośnych, stamtąd do wątroby i krążenia płucnego. Rosnące larwy rozrywają naczynia krwionośne płuc i przechodzą przez oskrzela i tchawicę do jamy ustnej. Po ponownym przedostaniu się do przewodu pokarmowego rozwijają się w formie dojrzałych robaków. W zależności od wędrówki robaka mogą powstawać objawy ze strony różnych narządów, w których larwy powodują odczyny zapalne np.: kiedy larwy wędrują przez płuca może powstawać zapalenie płuc. Objawy spowodowane są działaniem alergicznym i toksycznym robaków lub miejscowym wpływem drażniącym. Mogą zdarzać się przypadki niedrożności przewodu pokarmowego lub przewodów żółciowych z powodu zaczopowania glistami. Glistnica jest zakażeniem wyraźnie spowodowanym niewłaściwą higieną rąk, niedostatacznym myciem owoców i jarzyn.

Leczenie glisty polega na stosowaniu środków farmakologicznych.

Włosień kręty. - Włośnica. Włośnie kręte występują w surowym mięsie świni lub dzika. Po przedostaniu się larw do przewodu pokarmowego człowieka pasożyty osiedlają się w kosmkach jelita cienkiego. Dojrzałe włośnie, w jelicie dokonują zapłodnienia, po czym samce giną. Samice składają zapłodnione jajeczka w sąsiedztwie naczyń chłonnych jelita cienkiego i też giną. Larwy przedostają się do krwioobiegu i umiejscawiają w różnych mięśniach szkieletowych. W okresie osiedlania się larw w mięśniach pojawiają się obrzęki twarzy, bóle mięśniowe i eozynofilia we krwi. Reakcje człowieka zależą od ilości larw oraz od osobniczej odczynowości alergicznej. Rozpoznanie zakażenia włośnicą ułatwia zbiorowe wystąpienie objawów u grupy osób zakażonych. Jeżeli inwazja była liczna, objawy chorobowe występują szybko. Pojawia się gorączka, nudności i wymioty oraz biegunka. Następnie pojawiają się obrzęki na twarzy i powiekach, a wędrówka larw do mięśni powoduje bóle mięśniowe. W przebiegu choroby może dojść do ciężkich zaburzeń neurologicznych i psychicznych. U osób z małą wrażliwością objawy mogą być minimalne i nie budzą podejrzenia zakażenia.

Włośnicę leczy się za pomocą środków farmakologicznych.

Lambia jelitowa. Zakażenie spowodowane jest przez wiciowca - lambię jelitową. Pasożyt ten doprowadza do powstania zmian zapalnych w dwunastnicy, jelicie cienkim oraz drogach żółciowych. Zakażenie następuje drogą pokarmową przez picie wody i spożywanie pokarmów zakażonych cystami lambii. Przenosicielami materiału zakażonego są muchy, szczury i myszy oraz zakażeni ludzie. Zakażenie lambiami w Polsce jest bardzo częste, szczególnie wśród dzieci.

Chorzy skarżą się na bóle w prawym podżebrzu, nudności, skłonności do wymiotów, zaparcia. Mogą występować objawy neurowegetatywne poza układem pokarmowym (kołatanie serca, bóle głowy, stany rozdrażnienia). Jedynie część osób zakażonych lambią odczuwa dolegliwości. Leczenie powinno polegać na stosowaniu takich leków, które działają zarówno na formy żywe, jak i prz
etrwalnikowe (cysty).