Mały Książę - baśń dla dzieci czy przypowieść dla dorosłych?

W dzisiejszym świecie sztuka czytania książek coraz bardziej zanika, dławiona przez radio,telewizję i Internet. Biblioteki odchodzą w cień kin, kafejek i innych rozrywek dzisiejszej młodzieży. Nowemu pokoleniu zdaje się, że książki to nic nie warte stosy celulozy, do których wertowania są zmuszani. Często zapominają, że świat pełen jest ciekawych pozycji, traktujących o wielkich przygodach, wspaniałych odkryciach i niesamowitych postaciach. Nie wiedzą, jak lektura może wciągnąć, jak szeroki wachlarz gatunków można spotkać. Książki fabularne, fantastyczne, historyczne, przyrodnicze - chodź wielu trudno w to uwierzyć, każdy znajdzie tu coś dla siebie. Nie wszystkie książki jednak mają wartości tylko rozrywkowe. Niektóre z nich niosą przesłanie, głębszą myśl, którą chcą przekazać ludziom. Nie zawsze też są one pokazane w oczywistej formie, nieraz trzeba się zastanawiać i rozważyć problematykę utworu, by wydobyć głębie. Tak jest w przypadku Małego Księcia.

Książka ta, napisana przez Francuza Saint-Exupry'ego, opowiada o małym chłopcu, tytułowym Małym Księciu, który w poszukiwaniu sensu życia opuszcza swą ukochaną małą planetkę i podróżuje po świecie. Spotyka na swej drodze wiele przedziwnych, śmiesznych i trochę żałosnych postaci, których zachowania za nic zrozumieć nie potrafi. W końcu dolatuje na Ziemię i zaprzyjaźnia się z pewnym pilotem, który na swoje nieszczęście rozbił się na samym środku Sahary. Przybysz z innej planety wydaje mu się tajemniczy i nieco dziwny, lecz z biegiem czasu zaprzyjaźnia się z nim i czuje się za niego odpowiedzialny. Gdy Mały Książę uznał, że znalazł sens życia, postanawia wrócić do swojej ukochanej Róży, którą zostawił na macierzystej planecie. By to uczynić, pozwolił ukąsić się przez żmiję, tym samym umierając. Być może jednak powracając zarazem do swego domu?

Książka przedstawia dość banalną - i postrzeganych przez wielu za dzieciną - fabułę. Osoba głównego bohatera stwarza uśmiech politowania na twarzy, także co poniektóre postacie raczej śmieszą niż wprawiają w zadumę. I tu nasuwa się pytanie; Czy mały książę jest baśnią dla dzieci czy przypowieścią dla dorosłych? Czy jest to tylko banalna fabuła, pełna dziwnych postaci i zdarzeń, czy poważniejsza pozycja, z której samodzielnie trzeba wyciągnąć przesłanie?

Przede wszystkim trzeba uznać stwierdzenie "dla dorosłych" jako użyte trochę na wyrost. Występuje ono tu w znaczeniu starszych czytelników, lecz nie tylko trzydziestoparoletnich ludzi, lecz też i nastoletnią młodzież, która sama może odczytać wszelkie alegorie, a tych w utworze jest co nie miara. Wszystkie postacie, które na swej drodze spotyka Książę, są wytykaniem największych i najpospolitszych ludzkich wad. Pierwsza ze spotkanych postaci - Król - upaja się swą władzą, lecz tak naprawdę jest to uczucie nieprawdziwe i ulotne. Włada wszystkim co go otacza, lecz tak naprawdę nie posiada żadnej władzy. Nie może rozkazać planetą, gwiazdą, kosmosowi. Jest to ukazanie słabości ludzi do władzy, która jest niestabilna i często wyłącznie urojona. Inny przykład; bankier całe życie liczył gwiazdy - jego sensem egzystencji była chęć posiadania bogactw, w tym wypadku gwiazd. Nie widzi jednak głupoty i bezsensu jego zachowania, które można wyśmiać. Posiadanie dla samej radości posiadania jest niczym, jeżeli nie potrafimy tego co mamy wykorzystać. Niemniej, obok tych nie godnych naśladowania postaci, możemy znaleźć postacie dobre, przedstawiające sobą pewne wartości. Chociażby taki Lis. Jeden z niewielu prawdziwie pozytywnych bohaterów w Małym Księciu. Uczy on głównego bohatera czym jest przyjaźń i jak należy ją pielęgnować, co jest najważniejsze w życiu. Przedstawia on jedną z wartości, którymi powinniśmy się kierować w naszej wędrówce przez świat.

Sam utwór posiada także cechy przypowieści; posiada rozmaite alegorie, zawiera myśl przewodnią, w tym wypadku określenie dobrych i złych celów i priorytetów w życiu każdego człowieka. Jednak nie sucha reguła, a właśnie pewna trudność w odczytaniu tych ukrytych przykładów ludzi budzi wątpliwości, czy ta książka jest przeznaczona dla najmłodszych. Zwykłemu, kilkuletniemu dziecku może się wydać, że to kolejna z wielu bajek jakie usłyszało. Nie zauważy ukrytej myśli i przesłania, jakie towarzyszy tej pozycji. Mimo tego autor zadedykował tą książkę dziecku, swojemu przyjacielowi, gdy był mały. Czemu? Wydaje się, że dziecko ma jasne i klarowne spojrzenie na świat, że wie, co w życiu najważniejsze. Nie skażone zakłamaniem dorosłego życia i chęci zysku. Jest przykładem najprostszych i najpiękniejszych potrzeb w życiu każdego człowieka. Jest swoistą protoplastą Lisa i Małego Księcia oraz wartości, którym hołdują. Takie przynajmniej wrażenie poniekąd sprawia autor tą dedykacją.

Pytanie zawarte na początku wraca jak bumerang; baśń dla dzieci czy przypowieść dla dorosłych? Dużo bardziej przychylny jestem tej drugiej opcji, mimo, że utwór posiada też pewne cechy baśni. To nie jednak suche opisy gatunków literackich odgrywają tu główną rolę, a sposób napisania książki i zawarte w nich prawdy moralne. Przesłanie płynące z tej pozycji trudne może być do zinterpretowania przez bardzo młode pokolenie, potraktują oni to raczej jako lekką pozycje do przeczytania przez kogoś z rodziców. Dopiero dojrzalsi czytelnicy mogą docenić mnogość alegorii i pozytywnych przykładów życiowych aspiracji występujących w Małym Księciu. Tak więc z całym przekonaniem stwierdzam, że książka Saint-Exupry'ego jest przeznaczona dla starszych i bardziej rozkojarzonych czytelników.