Charakterystyka er geologicznych

Era prekambryjska

Era prekambryjska to tradycyjnie era od powstania Ziemi do pierwszych skamieniałości zwierzęcych. Ponieważ odnaleziono starsze skamieniałości, zmieniono określenie na "do eksplozji kambryjskiej".
Istnieją różne podziały ery prekambryjskiej. Często rezygnuje się z tego określenia i dzieli się ten okres na: do powstania życia i od powstania życia.

Prekambr to bardzo długi okres w dziejach Ziemi (ok. 3,5 mld lat), obejmujący ery: archaik i proterozoik. Powstały wtedy najstarsze skały budujące tzw. tarcze kontynentalne oraz podłoże platform kontynentalnych. Charakteryzuje się bardzo słabym rozwojem świata organicznego. Skały powstałe w ciągu prekambru zawierają bardzo nieliczne skamieniałości organiczne, często trudne do identyfikacji. Jest to okres obejmujący blisko 85% dziejów Ziemi. Wg teorii tektoniki płyt w czasie jego trwania powstały przemieszczające się w wyniku ruchów płyt litosfery kontynenty, które pod jego koniec utworzyły na krótko jeden superkontynent Pangeę. Z tego okresu pochodzą też najstarsze ślady życia, pojedyncze komórki utożsamiane z bakteriami i sinicami. Formowała się skorupa ziemska (archaik) wyst. silne ruchy górotwórcze, silny wulkanizm. Typowymi skałami są: granit, gnejsy, łupki krystaliczne. Rozpoczęło się życie na Ziemi (w wodzie), bardzo prymitywne rośliny, zwierzęta, glony (sinice), bezkręgowce jamochłony, pierścienice i gąbki.

Era paleozoiczna

Era paleozoiczna to era, która rozpoczęła się 543 mln lat temu. Jest dzielona na starszy i młodszy paleozoik, co wiąże się ze zmianami świata organicznego, a także obecnością dwóch wyraźnie zaznaczonych orogenez - kaledońskiej i hercyńskiej (in. waryscyjskiej). Końcowi paleozoiku przed 251 milionami lat towarzyszyło masowe wymieranie (tzw. wymieranie permskie) większości gatunków zwierząt zamieszkujących wówczas kulę ziemską.bardzo silne ruchy górotwórcze kaledońskie i hercyńskie, obej. Swoim zasięgiem tamtejsze kontynenty. Fałdowanie kaledońskie objęło Appalachy, Szkocję, Skandynawię, śr. Azję. Podczas fałdowania hercyńskiego wypiętrzone zostały obszary śr. Europy aż po Ural, obszary śr. Azji, Appalachy i G. Wododziałowe w Australii. Istniała już bogata fauna morska: skorupiaki, ramienionogi, głowonogi, małże, ślimaki, korale i gąbki. Char. Skamieniałościami przewodnimi tej ery są trylobity i graptolity. W połowie ery pojawiły się pierwotne kręgowce, pierwsze ryby i rośliny lądowe, pod koniec były już ogromne drzewiaste paprocie, skrzypy widłaki, rośliny kwiatowe i szpilkowe. Rozpoczął się rozwój fauny lądowej. Częste były transgresje i regresje morskie.

Era mezozoiczna

Era mezozoiczna to era, która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładą wielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe. Era mezozoiczna trwała dwa razy krócej niż paleozoiczna, bo tylko 170 milionów lat. Dzieli się ją na trzy okresy: trias, jurę i kredę. Wystąpiły silne transgresje morza w jurze i kredzie, pod koniec rozpoczęły się silne ruchy górotwórcze. Ziemię opanowały gady- dinozaury, żyli na lądzie w morzu i powietrzu. Gady morskie: ichtiozaury, plezjozaury, roślinożercy: diplodoki i stegozaury. Drapieżne: tyranozaury. Pierwszy ptak: archeopteryks. Bogata fauna morska: głowonogi, ramienionogi, małże i jeżowce, koralowce i otwornice. Skamieniałości przewodnie: amonity i belemnity. Pod koniec ery nastąpiło zderzenie z ogromnym meteorytem i nastąpiło wymarcie gadów i przekształcenie się ówczesnego świata.

Era kenozoiczna

Era kenozoiczna to era, która rozpoczęła się od zagłady wielkich gadów, prawdopodobnie na skutek uderzenia wielkiego meteorytu w Ziemię (zobacz Wymieranie kredowe) i trwa do dziś. Era kenozoiczna bywa czasem określana mianem ery ssaków, owadów lub ery roślin kwiatowych, bowiem te grupy przeszły w niej równie intensywny rozwój ewolucyjny. Trwa nadal, dwa okresy trzeciorzęd i czwartorzęd. W trzeciorzędzie wyst. potężne ruchy górotwórcze, które wypiętrzyły najwyższe pasma górskie. Była to orogeneza alpejska. Powstały wówczas: Alpy, Karpaty, Pireneje, Apeniny, Góry Dynarskie, Atlas, Kordyliery, Andy i Himalaje. Ogromny rozwój fauny zaczęły dominować ssaki, na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu istoty ludzkie. Pod konie nastąpiło silne oziębienie klimatu co dało początek epoce lodowcowej w czwartorzędzie. Dzieli się on na dwa okresy zlodowacenia (plejstocen) i współczesny (holocen). W plejstocenie istniało 5 wielkich oziębień klimatu, rozdzielonych okresami ciepłymi. W czasie największego zlodowacenia lądolód pokrywał ogromne obszary Europy, Ameryki Płn. I Azji. Wyginięcie większości roślin i zwierząt sprzed plejstocenu. Pojawiły się: mamuty, nosorożce włochate i ogromne niedźwiedzie. Holocen, ocieplenie klimatu trwa do dziś, liczy kilkanaście tyś. lat. Pojawił się człowiek współczesny i zaczęły się kształtować cywilizacje ludzkie.