Badania audiometryczne

Narodziny dziecka są świętem. Świętem radości i miłości. Rodzice z radosnym niedowierzaniem patrzą na nową istotę ludzką, która zawitała na ten świat. Oczami wyobraźni widza przyszłość swojego dziecka- pierwszy uśmiech, pierwsze kroki, szkołę, studia, pierwszą miłość, ślub, wnuki…Ich dziecko jest najpiękniejsze, najmądrzejsze, wyjątkowe.
Naturalny niepokój rodziców budzi pytanie- czy nasze dziecko jest zdrowe? Kolejne wizyty u lekarza pediatry pozwalają upewnić się, że rozwój dziecka jest prawidłowy- ma dobry apetyt, przybiera na wadze, nie choruje. Jest tylko jeden mały wyjątek… coś, czego nie zauważają jeszcze ani rodzice, ani lekarz. Dziecko nie słyszy.
Ta krótka historia jest historią tysięcy dzieci, które urodziły się z wadą słuchu. Niedosłuch nie jest, bowiem czymś, o czym rodzice lub lekarz myślą w pierwszej kolejności mówiąc o stanie dziecka. Jedną z przyczyn tego faktu jest to, iż w pierwszych miesiącach bardzo trudno zauważyć, że coś jest nie w porządku ze słuchem dziecka. A przecież uszkodzenie słuchu u noworodka nie jest stanem rzadkim. Uważa się, że problem ten dotyczy aż 3 noworodków na 1000 żywo urodzonych.
Skąd bierze się uszkodzenie słuchu u dziecka? W obecnej chwili znanych jest już wiele czynników, które mogą być przyczyną tego stanu. Niektóre z tych czynników mogą wystąpić już przed urodzeniem dziecka. Są nimi np. wady genetyczne. Uszkodzenie genetyczne może zamanifestować się wyłącznie niedosłuchem lub może być przyczyną ujawnienia się całego zespołu wad wrodzonych, w których skład może wchodzić również niedosłuch. Uszkodzenie słuchu może być wynikiem infekcji, która matka przechodziła w czasie ciąży. Najbardziej znaną taką infekcją jest zakażenie różyczką ciężarnej kobiety. Niedosłuch może być jednak również wynikiem zakażenia wirusem cytomegalii, toksoplazmozą, krętkiem kiły i innymi drobno ustrojami.
Kolejną ważną grupą czynników uszkadzających słuch Są czynniki występujące przy porodzie lub tez po urodzeniu dziecka. Stwierdzono, że przyczynami uszkodzenia słuch u dziecka mogą być:
· Niedotlenienie płodu lub noworodka
· Niska punktacja Agar po urodzeniu
· Bardzo niska masa urodzeniowa noworodka (poniżej 1500 g)
· Znacznego stopnia wcześniactwo (poród poniżej 33 tygodnia ciąży)
· Długo utrzymująca się żółtaczka noworodkowa z wysokim poziomem bilirubiny.
Czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu mogą wystąpić również w późniejszym okresie życia. Wiadomo, że stosowanie pewnych leków( najbardziej znane są tu antybiotyki z grupy aminoglikozydów, np. gentamycyna) może uszkodzić słuch. Niedosłuch może być również powikłaniem bakteryjnego zapalenia opon mózgowych. Może też pojawić się po urazie głowy, zwłaszcza takim, któremu towarzyszyło złamanie kości czaszki. Również choroby wieku dziecięcego mogą być przyczyną uszkodzenia słuchu. Niedosłuch, zwłaszcza jednostronny, jest wcale nie rzadkim powikłaniem świnki. Mimo że znamy już znaczną liczbę czynników ryzyka uszkodzenia słuchu, trzeba pamiętać, że u ok. 30- 40% dzieci, które rodzą się z niedosłuchem nie udaje się określić przyczyny.
Dlaczego wykrycie uszkodzenia słychu u dziecka jest tak ważne? Kiedy około 12 miesiąca życia dziecko wypowiada swoje pierwsze słowo, jest to zazwyczaj wielkie święto w życiu całej rodziny. Trzeba jednak zdać sobie sprawę z faktu, że do tego, by wypowiedzieć tylko to jedno słowo, dziecko potrzebuje aż 12 miesięcy oswajania się z chaotycznym początkowo światem dźwięków, który z upływem czasu staje się coraz bardziej zrozumiały. Dziecko zaczyna rozpoznawać- najpierw głos matki, później inne znajome głosy. Powoli zaczyna rozumieć to, co się do niego mówi. Ukoronowaniem tej trwającej cały rok nauki są prawidłowe reakcje dziecka na polecenia, np.: „pokaż gdzie jest babcia?”. Dziecko kieruje wzrok w kierunku babci. Następnie wypowiada swoje pierwsze słowo. Może to być np. „baba”, ale nie jako przypadkowo wypowiedziane sylaby, ale słowo, które nazywa znaną i kochana osobę, tzn. babcie.
Badania naukowe potwierdziły, że nasz układ nerwowy, choć w części „zaprogramowany” przez nasze geny, w dużej mierze kształtuje się pod wpływem docierających do niego bodźców. Naukowcy opierając się na licznych badaniach wprowadzili termin „okres krytyczny”, to znaczy taki, w którym doświadczenia zmysłowe ze środowiska mają zasadniczy wpływ na rozwój i organizacje ośrodkowego układu nerwowego. Dla rozwoju umiejętności słuchowych mowy okres ten to pierwsze 2 lata życia dziecka. Jeśli w tym okresie niedosłyszące dziecko nie otrzyma odpowiedniej „porcji” bodźców dźwiękowych otoczenia, jego możliwości nie zostaną wykorzystane i nie rozwiną się we właściwy sposób pożądane umiejętności związane z rozumieniem i produkcja mowy. Wiele badań wskazuje, że dzieci, które otrzymały wcześnie aparaty słuchowe i u których wcześnie rozpoczęto rehabilitacje, wykształciły mowę o wiele lepiej niż dzieci, u których zastosowano aparaty słuchowe w późniejszym okresie. Obecnie uważa się, że najlepsze efekty można osiągnąć wtedy, gdy dziecko z uszkodzeniem słuch zostanie zdiagnozowane, otrzyma aparat słuchowy i rozpocznie proces rehabilitacji jeszcze przed ukończenie 6 miesiąca życia.
Jak osiągnąć ten cel? Rozpoznanie u dziecka niedosłuchu w pierwszych 6 miesiącach życia na podstawie obserwacji nie jest rzeczą prostą. W tym okresie zachowanie dziecka z niedosłuchem może jedynie bardzo nieznacznie różnić się od zachowania dziecka słyszącego tak, że rodzice mogą nie zauważyć subtelnych sygnałów mogących świadczyć o nieprawidłowej funkcji narządu słuchu. Wg różnych danych, w pierwszym roku życia dziecka niedosłuch zostaje zauważony przez rodziców jedynie w około 10% przypadków. Pierwszym poważnym sygnałem mogącym świadczyć o uszkodzeniu słuchu jest opóźnienie lub brak rozwoju mowy u dziecka. Objaw ten jest jednak często lekceważony nawet przez lekarzy. Panuje np. pogląd, że „chłopcy później zaczynają mówić” lub też przyjmowana jest postawa „poczekamy, zobaczymy”. Tracony jest bezcenny czas a wraz z nim zmniejszają się szanse dziecka na prawidłowy rozwój.
Szansą na wykrycie uszkodzenia słuchu u dziecka są badania audiometryczne. Badanie słuchu (audiometria) ma wieloletnią tradycję. Najprostsze badanie audiometryczne to: mówienie cichym szeptem z odległości 4-5m. Jest to rodzaj badania przesiewowego (słyszy-nie słyszy) często stosowanego w badaniach słuchu uczniów i poborowych ze względu na niewielki zakres przygotowania personelu medycznego oraz mały wkład finansowy na zakup specjalistycznej aparatury badawczo-pomiarowej.
Ale są i inne metody badań audiometrycznych dzieci:
Audiometria płodowa polega na badaniu reakcji tętna płodu na bodźce dźwiękowe.
Ogromne wzruszenie wywołuje u rodziców fakt reakcji przyszłego dziecka w ostatnim okresie ciąży na głośne słowa wypowiadane przez dorosłych.

Reakcje wieku noworodkowego na bodźce akustyczne:
· odruch uszno-powiekowy,
· odruch Moro (przestrachu i obejmowania)
· odruch przerwania płaczu i ssania
· odwracanie oczu i głowy w kierunku źródła dźwięku
· pogłębianie oddechu i wybudzanie ze snu

Reakcje wieku niemowlęcego (7-9 miesięcy):
· reakcja na ciche szmery, nawoływanie i dźwięki (szklanka-łyżeczka, grzechotka)
· reakcja na instrumenty muzyczne i zabawki
· audiometria odruchowa - wybudzanie dziecka ze snu przy zastosowaniu delikatnych bodźców szumowych o odpowiednio dobranym natężeniu i częstotliwości; próg wybudzenia z płytkiego snu wynosi 55 dB, a z głębokiego 70-75 dB


W audiometrii zabawkowej dzieci od 3 roku życia na bodziec akustyczny dziecko reaguje pokazywaniem zabawki, przeźrocza, rysunku.
Od 4 roku życia wykonuje się rutynową audiometrię tonalną - to najczęściej stosowane badanie słuchu w gabinetach laryngologicznych. Osoba badana znajduje się w specjalnie izolowanym i wytłumionym pomieszczeniu (kabinie ciszy) i odpowiada po usłyszeniu dźwięku. Dźwięk jest generowany z audiometru do specjalnych słuchawek (na przewodnictwo powietrzne lub kostne) lub głośników. Mierzy się odpowiedzi w poszczególnych częstotliwościach i natężeniach dźwięku, a wyniki są prezentowane w postaci krzywych - audiogramów. Stosowane są różne testy badawcze i różne metody badań. Uzyskane krzywe audiometryczne obrazują schorzenia i wielkość ubytków słuchu i są podstawą ewentualnego leczenia i doboru aparatu słuchowego.
Powyżej 6 roku życia można wykonywać badania słuchu metodami psychofizycznymi łącznie z próbami nadprogowymi i audiometrią mowy.