Rodzina kazirodcza

1. Definicje kazirodztwa i wykorzystywania seksualnego dzieci.
A/ Kazirodztwo:
Utrzymywanie stosunków seksualnych między członkami rodziny; seksualna aktywność pomiędzy członkami rodziny.
B/ Wykorzystywanie seksualne dzieci (wg WHO):
Włączenie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nie świadomej zgody lub/i na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób lub/i która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy doczynienia, gdy taka aktywność wystąpi miedzy dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem; jeżeli te osoby ze względu na wiek bądź poziom rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności i władzy. Celem tego typu aktywności jest zaspokajanie potrzeb innej osoby.
2. Geneza kazirodczego wykorzystywania dzieci.
1/ Model podmiotowy:
Źródeł upatruje w zaburzeniach rozwoju sprawcy. Odpowiedzialności szukają w sprawcy i interwencja koncentruje się na sprawcy. Wyróżniamy 2 rodzaje:
A/ Koncepcja biologiczna: koncentruje się na zaburzeniach w układzie chromosomalnym, endokrynnym, zaburzenia centralnego układu nerwowego, nadmiar testosteronu i androgenów (uwarunkowania somatyczne i chemiczne w organizmie).
B/ Koncepcja psychologiczna: można wyróżnić w niej 2 rodzaje:
 Teoria relacji z obiektem: zwraca uwagę na różnice w relacjach matki z chłopcem (zaburzenia powstają wtedy, gdy jest zbyt ścisły i cielesny kontakt z matką w okresie dzieciństwa) i matki z dziewczynką (następuje odtrącenie, agresywny wzorzec ze strony matki; doświadczanie bycia ofiarą).
 Teoria uczenia się: składają się na nie 3 rodzaje:
a) Uczenie się uczestniczące: jestem w dzieciństwie ofiarą przemocy, w życiu dorosłym mogę stać się sprawcą.
b) Uczenie się przez obserwacje: nie jestem ofiarą przemocy, ale jestem świadkiem wykorzystywania seksualnego mojej siostry przez ojca; mogę w przyszłości reprezentować tego typu zachowania.
c) Symboliczne modelowanie: efekt fantazji w innym świecie, fantazjowania są skutkiem wczesnych doświadczeń, z czasem samo fantazjowanie nie wystarcza i następuje rozładowanie napięcia.
2/ Model społeczny:
Odpowiedzialne jest społeczeństwo. Występują 3 orientacje w badaniach:
A/ Modele funkcjonalne: koncentrują się na wskazywaniu jako przyczyn ważnych społecznie celów np. przetrwania grupy, określonej misji religijnej, utrzymaniu statusu materialnego.
B/ Teorie chaosu: Załamanie się wielu systemów normatywnych, przestają się liczyć wszelkie normy.
C/ Wyjaśnienia feministyczne: kazirodcze wykorzystywanie dzieci dotyczy głównie dziewcząt i jest to brak efektów równości płci.
3/ Model zintegrowany: łączą elementy modeli podmiotowych i modeli społecznych. Wskakują na zaburzenia rozwoju systemów społecznych oraz uczestników systemów społecznych. Odpowiedzialność jest rozproszona. Interwencja powinna być indywidualna i systemowa. Można wyróżnić 2 kierunki badań:
A/ 4-czynnikowy model wyjaśnienia pedofilii:
 Kongruencja emocjonalna: wskazuje na to, że dorosły doświadcza siebie na sposób dziecięcy, jest niedojrzały emocjonalnie, jego potrzeby są dziecięce.
 Reagowanie podnieceniem na dziecko: czynnik czysto biologiczny.
 Zablokowanie wobec dorosłych: Lęk kastracyjny, mężczyzna boi się kobiety jako obiektu seksualnego, jest to sprawca regresywny dążący do czynności opiekuńczych dzieci, boi się ośmieszenia ze strony kobiety.
 Odblokowanie: występują zaburzenia mechanizmów kontroli zachowań spowodowane różnymi czynnikami.
B/ Podejście rozwojowo-systemowe do rodziny: rodzina jest systemem. W przypadku zaburzenia jednej struktury zmieniają się kolejne struktury. Dochodzi do zaburzeń całego systemu.
3. Cechy rodziny kazirodczej.
 znaczna przewaga autorytetu jednego rodzica nad drugim
 niejasność pełnionych ról w rodzinie i rozmycie granic
 wysoki poziom napięć w rodzinie
 ambiwalentny obraz rodzica dominującego
 tworzenie się koalicji ofiara-sprawca
 izolacja
 konwencjonalność
4. Modele rodzin kazirodczych.
A/ Model rodziny ze sprawcą regresywnym.
Ojciec:
 odbierany jako łagodny, nie agresywny i empatyczny.
 lęk przed dój rżała kobietą, agresją i separacją.
 trudności z zaspakajaniem własnych potrzeb lub z utworzeniem dojrzałej więzi
 szuka żony w nadziei otrzymania ochrony, opieki i miłości
 w założeniu rodziny upatruje szansę na samodzielność
 w związku podporządkowuje się kobiecie.
Matka:
 na zewnątrz - stanowcza i dominująca
 nie akceptuje własnej kobiecości, jest niedojrzała seksualnie,
 potrzebę seksualną wykorzystuje dla związania ze sobą mężczyzny
 jej opieka nad mężem może mieć charakter kompulsywnej kontroli, z cechami agresji i wrogości
Cechy wykorzystania: dziecko nie jest obiektem preferowanym, ale stwarza wyższy poziom bezpieczeństwa, ofiarami są głównie dzieci młodsze (nie zdradzające objawów zbliżającego się pokwitania), rzadko akty z przemocą fizyczną, kontakty seksualne ekstragenitalne, często z dotykiem części genitalnych dziecka lub sprawcy. Mogą przypominać dziecku zabawę, odbywać się w trakcie czynności pielęgnacyjnych.
B/ Model rodziny z psychopatycznym sprawcą.
Matka:
 brak zdolności do samostanowienia,
 nie potrafi jasno formułować potrzeb i domagać się ich zaspokojenia,
 nie ma rozeznania w swojej seksualności,
 uległa i podporządkowana mężczyźnie.
Ojciec
 niskie poczucie własnej wartości, nierealistyczna samoocena,
 regulowanie poczucia wartości przez dewaluowanie innych, kontrolę i agresję,
 seksualność niedojrzała, nastawiona na ciągłe potwierdzanie własnej doskonałości, nieograniczonych możliwości i nieograniczonej władzy,
 w kontaktach seksualnych nie przejawia empatii, zdolności do uczenia się, nie odczuwa lęku,
 w związku z partnerką przyjmuj e pozycję osoby dominującej i rządzącej.
Cechy wykorzystania: dziecko jest obiektem zastępczego zaspakajania potrzeb wylądowania agresji, eksploracji, zwykle kontakt fizyczny (intra- i ekstragenitalny), może zawierać elementy przemocy, ślady działania sprawcy mają wyraźny charakter (ślady nasienia, uszkodzenia dala, infekcje, ciąża).
C/ Model rodziny z dominującym dzieckiem.
Matka i ojciec:
 niedojrzałość emocjonalna i seksualna
 niewielkie umiejętności społeczne
 mogą to być osoby o obniżonych możliwościach intelektualnych (upośledzenie) lub emocjonalnych (zależność),
 w niskim stopniu gotowi do samodzielnego funkcjonowania,
 koncentruj ą się na potrzebie seksualnej i sposobach jej zaspakajania
Cechy wykorzystania: otwarta seksualizacja życia rodzinnego; ofiarą najczęściej najstarsza córka, gdy wkracza w okres pokwitania; córka w roli partnerki seksualnej ojca, oraz osoby doroślej kierującej życiem wszystkich członków rodziny.
D/ Model rodziny promiskuitycznej:
Matka i ojciec:
 głębokie zaburzenia: osobowości (osobowość dyssocjalna, borderline, paranoiczna), psychozy, upośledzenie umysłowe,
 wysoki poziom dezorganizacji osobowości i dezadaptacyjności zachowań.
 przemoc, przestępczość, znęcanie się nad dziećmi i brak opieki w wywiadach rodzinnych partnerów - negatywny wpływ na wykonywanie ról partnerskich i rodzicielskich.
Cechy wykorzystania tematyka seksualna dominuje w rodzinie, różni sprawcy wewnątrz- i spoza rodziny, kontakty seksualne w rodzinie chaotyczne, często z wysokim poziomem agresji.
5. Modele działania matek sprawców.
A/ Nauczycielka miłości:
 najczęściej nie matki biologiczne,
 ofiarą nastoletni chłopak,
 działanie jako eksperyment, który nieletni partner przyjmuje z radością i wdzięcznością,
 brak agresji i przymusu fizycznego, dyskutowanie z chłopcami ich potrzeb oraz pomoc w rozładowaniu napięcia seksualnego,
 wiązanie ofiar ze sobą poprzez wspólną tajemnicę i umożliwienie ekspresji seksualnej.
B/ Agresywna ofiara:
 ofiarą małe dziecko
 dziecko obiektem przeniesionej agresji,
 rozwijająca się seksualność małego dziecka czynnikiem stymulującym -reagowanie pobudzeniem na niedojrzały obiekt, dążenie do wyładowania agresji,
 długotrwały i wieloraki charakter wykorzystania, połączenie z maltretowaniem fizycznym i zaniedbywaniem dziecka.
C/ Wspólniczka mężczyzny:
 zawsze działa pod naciskiem mężczyzny i w jego obecności, czasem próbuje zaniechać działania,
 ofiarami dzieci w różnym wieku,
 brak pobudzenia seksualnego, działanie wyraźnie z motywów poza seksualnych.
 czynności seksualne mają charakter instrumentalny, są sposobem zaspakajania innych, istotnych dla kobiety potrzeb (bezpieczeństwa, emocjonalnych).
6. Cechy sprawstwa matek:
 sprawstwo włączone specyficzną, bliską relację matka-dziecko,
 rzadsze stosowanie siły i przemocy,
 nakłanianie ofiary do uległości za pomocą perswazji i nagród,
 częściej - poza seksualna motywacja wykorzystywania dziecka,
 częściej - współsprawstwo (wspólnie z mężczyzną),
 częściej - charakter epizodyczny wykorzystań.