II wojna światowa - przebieg wydarzeń

Wojnę poprzedziło:
- włączenie w 1938 r. Austrii do III Rzeszy (Anschluss)
- anektowanie przez Niemcy części (a w 1939 r. całości) Czech i Moraw - to tzw. układ monachijski)
- żądania terytorialne Niemiec wobec Polski dotyczące Wolnego Miasta Gdańska i Pomorza oraz odrzucenie ich przez Polskę
- potwierdzenie sojuszu polsko-francuskiego w 1938 r.
- gwarancje polsko-brytyjskie z 25 sierpnia 1939 r. o wzajemnej pomocy w razie ataku niemieckiego
- zawarcie porozumienia sowiecko-niemieckiego w 1939 r. (pakt Ribbentrop-Mołotow), w którym obie strony dokonały podziału strefy wpływów w środkowo-wschodniej Europie.

II wojna światowa rozpoczęła się serią błyskawicznych zwycięstw Trzeciej Rzeszy Adolfa Hitlera.

Wojna dla Polski zaczęła się dwa razy - 1 września 1939 r., kiedy wojska niemieckie wkroczyły na polskie terytorium i 17 IX, kiedy to samo zrobił Związek Radziecki. Wojska niemieckie w ciągu miesiąca pokonały armię polską i wspólnie z ZSRR dokonały IV rozbioru Polski.

Normandia: Armia niemiecka na przełomie kwietnia i maja 1940 r. zajęła Danię i Norwegię. 10 maja rozpoczęła się niemiecka inwazja na Holandię i Belgię.
Francja: Czołgi hitlerowskie przełamały umocnienia w Ardenach w północnej Francji i przebiły linię Maginota. 26 maja otoczone przez Niemców wojska brytyjskie wycofały się do Dunkierki, portu w północnej Francji. Okręty brytyjskiej marynarki wojennej ewakuowały z portu 224 tys. żołnierzy brytyjskich i 95 tys. sprzymierzonych. 14 czerwca hitlerowcy wkroczyli do Paryża. 22 czerwca Francja podpisała rozejm z Niemcami. Została podzielona na strefę okupowaną przez Niemcy i państwo Vichy, utworzone na południu kraju, gdzie władzę sprawował rząd kolaboracyjny.
Wielka Brytania: Między 10 lipca a 15 września’40 rozegrała się słynna bitwa o Anglię: niemieckie lotnictwo Luftwaffe usiłowało zniszczyć Brytyjskie Królewskie Siły Powietrzne (RAF). Brytyjczycy zwyciężyli. Hitler oczekiwał, że Wielka Brytania rozpocznie pertraktacje pokojowe, jednak premier Winston Churchil nie zamierzał przerwać walki. Niemcy wstrzymali planowaną inwazję na Wyspy Brytyjskie. We wrześniu 1940 r. Hitler wydał rozkaz nocnych bombardowań głównych miast i portów Anglii. 17 maja 1941 r. flota brytyjska zatopiła na Oceanie Atlantyckim niemiecki okręt wojenny ‘Bismarck’.

Churchil zdawał sobie sprawę, że bez pomocy Stanów trudno będzie wygrać wojnę. Amerykański prezydent F.D. Roosvelt był przychylny propozycjom Anglii, ale większość obywateli z niechęcią odnosiła się do europejskiej wojny. Dlatego początkowo Stany wspierały Brytyjczyków jedynie transportami z bronią.

Japonia: W czerwcu 1941 r. Japończycy zajęli francuskie kolonie w południowo -wschodniej Azji. W odpowiedzi Amerykanie i Brytyjczycy ogłosili blokadę gospodarczą Japonii, spodziewając się, że brak podstawowych surowców (takich jak ropa, kauczuk) złamią opór agresora.

USA: Atak lotnictwa japońskiego (ok. 200 samolotów) na amerykańską bazę Pearl Harbour na Hawajach 7 grudnia 1941 r. skłonił Stany Zjednoczone do przystąpienia do wojny. Japonia, usiłując zniszczyć flotę amerykańską operującą w rejonie Pacyfiku chciała umożliwić sobie w ten sposób przejęcie kontroli nad Azją południowo-wschodnią - USA razem z Wielką Brytanią starały się nie dopuścić do umocnienia wpływów japońskich w tym rejonie świata i w wybuchłej wojnie chińsko-japońskiej w 1937r., kraje te poparły Chiny.

ZSRR: W lecie 1941 Niemcy wypowiedziały wojnę Związkowi Radzieckiemu (operacja ‘Barbarossa’). Hitler chciał w ten sposób złamać jego potęgę i uzależnić od Niemiec. Jednak mimo początkowych zwycięstw nie udało im się pokonać Rosjan.
5 grudnia 1941 r. Rosjanie wstrzymali ofensywę niemiecką nieopodal Moskwy. Do ich klęski przyczyniła się surowa, rosyjska zima.

Japonia: W maju 1942 r. japończycy opanowali znaczny obszar Azji, w którego skład weszły Indie Wschodnie (obecnie tereny Indonezji), Filipiny, Malaje i Birma. Tereny te zostały przez Japończyków nazwane „Strefą Wspólnoty Azji Większej”. Od 4 do 6 czerwca 1942 r. trwała bitwa o wyspę Midway, w której Japończycy ponieśli porażkę.

Afryka: W listopadzie’42 wojska brytyjskie pod dowództwem gen Bernarda Mongomery’ego, pokonały Niemców pod El-Alamein w Afryce Północnej. 8 listopada alianci lądowali w Afryce Północnej.

Japonia: Na przełomie listopada ’42 i lutego ’43 trwały walki w rejonie wysp Salomona. Japończycy zamierzali opanować Australię, w tym celu usiłowali stworzyć sobie bazy operacyjne na owych wyspach. Po długotrwałych walkach, prowadzonych ze zmiennym szczęściem, Amerykanie i alianci uzyskali przewagę - zniszczyli główne siły floty japońskiej, izolowali, a następnie zlikwidowali garnizony japońskie na wyspach.

ZSRR: 2 lutego 1943 r. otoczony pod Staliningradem (obecnie to Wołgograd) niemiecki gen. Friedrich von Paulus poddał się Rosjanom Niemcy stracili 300 tys. żołnierzy. Klęska hitlerowców pod Stalingradem w lutym 1943 r. zmieniła przebieg wojny na froncie wschodnim.

Wielka Brytania: Między marcem a kwietniem 1943 r. trwały działanie wojenne na Atlantyku. Niemieckie łodzie podwodne dokonały blokady wyspy, zatapiając okręty wiozące ze Stanów Zjednoczonych broń i żywność, aby głodem zmusić Brytyjczyków do kapitulacji. Alianci zniszczyli ogromną ilość niemieckich jednostek, co oddaliło niebezpieczeństwo.

ZSRR: 5 lipca 1943 r. rozpoczęła się bitwa pod Kurskiem. Była to największa bitwa pancerna w dziejach, w której zwycięstwo odniosła Armia Czerwona.

Niemcy: 17 sierpnia 1943 r. lotnictwo amerykańskie rozpoczęło bombardowanie niemieckich fabryk w Ratyzbonie i Schweifurcie.

Włochy: 10 lipca 1943 r. Alianci wylądowali w Sycylii, przyczyniając się do upadku rządu Mussoliniego. 22 stycznia 1944 r. alianci lądują w Anzio w południowych Włoszech, skąd wyruszają w głąb kraju. Wkrótce pod ich kontrolą znalazło się cale państwo. Włochy zawarły rozejm, jednak wojska niemieckie, nadal okupujące kraj, zamykały aliantom drogę na północ. Między 11 a 18 maja 1944 r. rozegrała się najsłynniejsza walka tego okresu - siły alianckie rozpoczynają bitwę pod górą Monte Cassino (na jej szczycie znajduje się najstarszy w Europie klasztor; w czasie walk budynek uległ częściowemu zniszczeniu), u podnóża której ukryły się oddziały niemieckie. Zadanie zdobycia klasztoru bronionego przez wyborową niemiecką dywizję spadochronową otrzymał II Korpus Polski. W dniu 18 maja wojska polskie zdobyły umocniony masyw górski na zachód od klasztoru a także i sam klasztor Monte Cassino.

Normandia: 6 czerwca 1944 r. wojska alianckie wylądowały w Normandii, skąd stopniowo przesuwały się w głąb Europy Zachodniej. Polska Brygada Spadochronowa 17 września uczestniczyła w wielkiej operacji powietrzno-desantowej pod Arnhem - alianccy spadochroniarze lądowały na tyłach armii Niemieckiej. Walki zakończyły się klęską wojsk sprzymierzonych.

Japonia: W październiku 1944 r. japońscy piloci, zwani ‘kamikadze’ (w dosłownym tłumaczeniu - ‘boski wiatr’), rozpoczęli samobójcze ataki na wojska alianckie. Zamiast zrzucania bomb, rozbijali swe samoloty o okręty wroga. Ich ataki zniszczyły 34 alianckie okręty wojenne.

Francja: 16 grudnia miała miejsce ostatnia ofensywa niemiecka w Ardenach, na terenie północno-wschodniej Francji. Zakończyła się ona niepowodzeniem faszystów. Stało się jasne, że Hitler przegra wojnę.

Wielka Brytania: 13 czerwca 1944 r. zostały wystrzelone pierwsze niemieckie rakiety V-1 na Londyn. Wkrótce na Wielką Brytanię spadają także pociski V-2.

1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie. Armia radziecka odmówiła udzielenia pomocy powstańcom. Powstanie upadło.

Francja: 25 sierpnia ‘44 alianci wkroczyli do Paryża, wyzwalając Francję spod okupacji hitlerowskiej.

Niemcy: Na przełomie 1944 i 45 r. na obu frontach wzmógł się opór wojsk niemieckich, broniących terytorium własnego państwa. Do walki zmuszono nawet dzieci. Na początku 1945 r. w Niemczech zaczęło brakować benzyny, niezbędnej dla czołgów i samolotów. Alianckie bombowce zamieniały w ruiny niemieckie miasta. W nocy z 13 na 14 lutego 1945 r. brytyjskie lotnictwo bombarduje Drezno - miasto w północno-zachodnich Niemczech. Ginie 60 tys. cywilów.

Japonia: W marcu 1945 r. amerykańska piechota morska zajęła Iwojimę i Okinawę na zachodnim Pacyfiku, mogąc w ten sposób rozpocząć naloty na Japonię.

Niemcy: Z końcem kwietnia 1945 r. wojska amerykańskie i Armia Czerwona spotkały się u brzegów Łaby w północno-zachodnich Niemczech. 30 kwietnia 1945 r. Rosjanie przejęli Berlin, Hitler popełnił samobójstwo w swej kwaterze w Berlinie. 8 maja ‘45 III Rzesza podpisała akt kapitulacji.

USA: W sierpniu 1945 r. Amerykanie zrzucili bomby atomowe na dwie miejscowości japońskie - 6 sierpnia pierwsza spadła na Hiroszimę (zabiła 80 tys. ludzi), trzy dni później, 9 sierpnia, spadła druga na Nagasaki (40 tys. ofiar w ludziach). Dnia 14 sierpnia 1945 r. rząd japoński ogłosił bezwarunkową kapitulację.

Za datę zakończenia II wojny światowej przyjmuje się datę kapitulacji Niemiec hitlerowskich - 8 maja 1945 r.