Ojciec Święty naucza poprzez wydawanie różnego rodzaju dokumentów, takich jak encykliki, adhortacje apostolskie, konstytucje apostolskie, listy, orędzia, bulle, dokumenty "motu proprio", breve i wiele innych, oraz wygłaszane przy różnych okazjach homilie i przemówienia.
Encykliki są to urzędowe, najważniejsze oficjalne pisma papieskie, skierowane do całego Kościoła lub grupy wiernych (np. w jednym kraju czy regionie) w jakiejś sprawie istotnej dla Kościoła lub świata.
Ich tytuły – przeważnie dwuwyrazowe i po łacinie – pochodzą od pierwszych słów danego dokumentu.
Encyklika jest wprawdzie osobistym listem papieża do całego Kościoła, ale nieraz jest pisana nie przez niego samego, ale na jego polecenie przez specjalistów z danej dziedziny. Ma ona na celu utrzymanie w Kościele jedności wiary, służy wyjaśnieniu kwestii spornych, wskazywaniu rozwoju doktryny chrześcijańskiej, czasem zawiera także dogmatyczne definicje.
Jan Paweł II ogłosił w ciągu swojego już 25-letniego pontyfikatu 14 encyklik. Najwięcej takich dokumentów ogłosił papież Leon XIII (1878- 1903)- bo aż 51 i Pius XII (1939- 58)- 41. Gdyby prowadzono klasyfikację papieży pod względem ilości napisanych encyklik, Jan Paweł II, autor 14 takich dokumentów, znalazłby się na szóstym miejscu.
Jan Paweł II jako pierwszy w dziejach papież napisał encyklikę poświęconą ekumenizmowi – "Ut unum sint", czyli dążeniu chrześcijan do jedności.
ENCYKLIKI JANA PAWŁA II
1) "Redemptor hominis" (Odkupiciel człowieka) – 4 III 1979
2) "Dives in misericordia" (Bogaty w miłosierdzie; o miłosierdziu Bożym) – 30 XI 1980
3) "Laborem exercens" (Wykonujący pracę; o pracy ludzkiej) – 14 IX 1981
4) "Slavorum Apostoli" (Apostołowie Słowian; na 1100-lecie pracy świętych Cyryla i Metodego) – 2 VI 1985
5) "Dominum et vivificantem" (Pana i Ożywiciela; o Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata) – 18 V 1986
6) "Redemptoris Mater" (Matka Odkupiciela; o Maryi w życiu pielgrzymującego Kościoła) – 25 III 1987
7) "Sollicitudo rei socialis" (Troska o sprawy społeczne; na 20-lecie encykliki Pawła VI "Populorum progressio") – 30 XII 1987
8) "Redemptoris missio" (Misja Odkupiciela; o stałej aktualności misji) – 7 XII 1990
9) "Centesimus annus" (Rok setny; w setną rocznicę encykliki Leona XII "Rerum novarum") – 1 V 1991
10) "Veritatis splendor" (Blask prawdy; o niektórych podstawowych zagadnieniach nauczania moralnego Kościoła) – 6 VIII 1993
11) "Evangelium vitae" (Ewangelia życia; o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego) – 25 III 1995
12) "Ut unum sint" (Aby byli jedno; o działalności ekumenicznej Kościoła) – 25 V 1995
13) "Fides et ratio" (Wiara i rozum; o wzajemnej realizacji wiary i rozumu) – 15 X 1998
14) "Ecclesia ed eucharistia" (o Eucharystii w życiu Kościoła) – 17 IV 2003
Adhortacje apostolskie są to dokumenty, będące zazwyczaj podsumowaniem i wykładnią kolejnego Synodu Biskupów, czyli międzynarodowego zgromadzenia hierarchów kościelnych z całego świata lub z określonego regionu.
Jan Paweł II ogłosił 10 adhortacji apostolskich.
ADHORTACJE APOSTOLSKIE JANA PAWŁA II
1) "Catechesi tradendae" (o katechizacji – 16 X 1979)
2) "Familiaris consortio" (o zadaniach rodziny chrześcijańskiej – 22 XI 1981)
3) "Redemptionis donum" (O konsekracji zakonnej - 25 III1984 )
4) "Reconciliatio et paenitentia" (O pojednaniu i pokucie – 2 XII 1984)
5) "Christifideles laici" (o powołaniu i posłannictwie świeckich w Kościele – 30 XII 1988)
6) "Redemptoris custos" (O św. Józefie i jego posłannictwie –15 VIII 1989)
7) "Pastores dabo vobis" (o formacji księży w dzisiejszym świecie – 25 III 1992)
8) "Ecclesia in Africa" (O kościele w Afryce – 14 IX 1995)
9) "Vita consecrata" (o zakonach – 25 III 1996)
10) " Pastores Regis" (16 X 2003)
Kolejną formą nauczenia są orędzia wystosowywane przez papieża z okazji różnych ważnych wydarzeń lub ich rocznic.
Wielki rezonans w świecie mają orędzia, jakie Jan Paweł II pisze na Światowe Dni Pokoju, obchodzone (od 1968 r.) co roku 1 stycznia z inicjatywy Pawła VI; na Światowe Dni Młodzieży (ustanowione w 1985 r. przez obecnego Ojca Świętego); na Światowe Dni Chorego wprowadzone przez Jana Pawła II w 1992 roku (obchody – 11 lutego, po raz pierwszy w 1993 roku).
Listy apostolskie - Jan Paweł II wydał imponującą liczbę – 37 – listów apostolskich, adresowanych do całego Kościoła, a nawet wszystkich ludzi, albo do określonych grup społecznych.
Niektóre z listów mają ogromny rezonans w całym chrześcijańskim świecie, jak np. "Tertio millennio adveniente", w którym Jan Paweł II nawołuje do przeprowadzenia rachunku sumienia w związku z jubileuszem 2000-lecia chrześcijaństwa.
INNE DOKUMENTY PAPIESKIE
Ponadto Jan Paweł II wydaje:
- konstytucje apostolskie – dokumenty ustanawiające nowe instytucje, obchody itp.;
- bulle – uroczyste pisma w języku łacińskim, sporządzane na pergaminie i zaopatrzone pieczęcią;
- breve – zawierające dekrety, zarządzenia, nadania tytułów honorowych, przywilejów, odpustów itp.