Kultura i nauka wieków średnich.

Między żyjącymi w średniowiecznej Europie ludami romańskimi, germańskimi i słowiańskimi nie istniała jedność polityczna ani narodowa. Władcy poszczególnych państw prowadzili ze sobą wojny, starając się powiększyć posiadane terytoria. Tylko niektórzy monarchowie, tacy jak Karol Wielki czy Otton III, próbowali zjednoczyć Europę. Dążenia te nie poniosły jednak trwałych efektów. Mimo że prawie wszyscy książęta oficjalnie uznawali władzę cesarza oraz papieża, to w rzeczywistości sprawowali samodzielne rządy. Większa część ówczesnej Europy była natomiast jednolita pod względem kulturowym. Na całym kontynencie panowało chrześcijaństwo, mimo że coraz bardziej pogłębiały się różnice między dwoma odłamami –wschodnim i zachodnim. Tradycja chrześcijańska oraz starożytna stanowiły dla ówczesnych Europejczyków dwa najważniejsze źródła kultury. Wzbogacały je wpływy arabskie i bizantyjskie. W średniowieczu ludzie wykształceni, pochodzący z różnych krajów, porozumiewali się za pomocą łaciny. Stosowano ja do zapisywania listów, traktatów religijnych i politycznych, a także dzieł naukowych. Języka tego uczono wszędzie według określonych wzorców. W tym celu korzystano przede wszystkim z łacińskich przykładów Biblii. Ponadto w całej Europie dominowały takie same style architektoniczne, dlatego podobne budowle wznoszono na trenie Niemiec, Francji, Czech i Polski. Wszystkie te czynniki wpłynęły na powstanie tzw. Uniwersalnej kultury średniowiecza. Oznacza to, że miała ona charakter ponadczasowy i była wspólna dla całego kontynentu. Średniowiecze, tak jak każda epoka, miało swoich bohaterów, których czyny przedstawiono jako godne naśladowania. Ważna rolę odgrywała też religia, wpływająca na prawie wszystkie dziedziny życia. Kościół głosił hasła pobożnego postępowania, zgodnego z nakazami Biblii oraz autorytetów kościelnych –teologów i filozofów, zwanych ojcami Kościoła. Według nich dobry chrześcijan powinien przede wszystkim modlić się i pracować, a także przestrzegać wielu surowych norm. Jednak ówczesnym ludziom nieobce były również rozrywki, takie jak turnieje rycerskie, uczty, jarmarki czy zabawy urządzane przy okazji odpustów. Do najważniejszych wzorców osobowych w średniowieczu należał asceta. Człowiek praktykujący ascezę dążył do osiągnięcia doskonałości duchowej poprzez życie w ubóstwie, przestrzeganie długotrwałych postów, a niekiedy biczowanie się na znak pokuty. Na dworach książęcych ideałem godnym naśladowania stał się z kolei rycerz –posłuszny swojemu władcy, waleczny obrońca wiary i ojczyzny. Wśród najsłynniejszych rycerzy, których zalety opiewano w średniowiecznych poematach, znaleźli się Roland, będący wasalem Karola Wielkiego, Cyd –walczący z muzułmanami, a w Polsce –Zawisza Czarny. Uważano również, że wzorcem cnót jest dobry władca, odznaczający się odwagą, umiejętnie rządzący państwem i troszczący się o poddanych. W wielu ówczesnych utworach literackich przedstawiono także bohaterskie czyny królów i książąt, a na obrazach i rzeźbach uwieczniono ich wizerunki. Dzieła, które przetrwały do dziś, opisują czyny m.in.; legendarnego króla Artura, Karola Wielkiego i angielskiego monarchy Ryszarda Lwie Serce. Średniowieczne damy pozostawały w cieniu mężczyzn –żony i córki władców oraz rycerzy rzadko odgrywały ważną rolę w państwie. Jednak wiele z nich dzięki swojej inteligencji, niezwykłej osobowości i urodzie doczekało się uznania. W gronie wybitnych kobiet średniowiecznych znalazła się żyjąca w XII w. wpływowa i doskonale wykształcona królowa Francji i Anglii, Eleonora Akwitańska. Władczyni posługiwała się łaciną, chętnie czytała dzieła literackie, a jej ulubionymi zajęciami były jazda konna i polowania.