Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej utworów Nagrobek Stanis³awowi Zaklice z Czy¿owa Jana Kochanowskiego oraz Nadgrobek Perlisi Jana Andrzeja Morsztyna.

Jan Kochanowski twórca renesansowy i Jan Andrzej Morsztyn twórca barokowy w swych wierszach często opiewali śmierć. W wierszach „Nagrobek Perlisi” i „Nagrobek Stanisławowi Zaklice z Czyżowa” poruszyli temat egzystencji i umierania. W Obu wierszach można znaleźć podobieństwa, między innymi w sposobie kreowania bohatera. W wierszu Morsztyna jest nim nieżyjący piesek a u Kochanowskiego to zmarły mężczyzna. Oba utwory w swej budowie przypominają epitafium, ponieważ posiadają cechy świadczące o tym gatunku literackim. Słowa w wierszu Morsztyna „Perła tu leży” przypominają napis nagrobkowy. w wierszu Kochanowskiego o przynależności do tego gatunku świadczą słowa „Tu Stanisław Zaklina położył swe kości”. W obu utworach następuje tez po sobie wyliczenie zalet i zasług nieżyjącego. Perlisia była między innymi „wierna” swej pani. Cechą, która najlepiej oddaje charakter Stanisława była „cnotliwość” był to szlachetny i pomocny człowiek, który nie oczekiwał zapłaty za dobra sprawione innym.
„Nagrobek Stanisławowi Zaklice z Czyżowa” to wiersz w stylu renesansowym, chwali człowieka i jego czyny, ustawia go na piedestale. Stanisław był dobrze urodzonym i mężnym człowiekiem. Najwyżej cenił sobie wartości takie jak odwaga, męstwo, szlachetność i dobra sława, która charakteryzowała się tym, że nie zaszczyty i nie pieniądze były najważniejsze a słowo, jakim się o nim mówiło. Wiedział, że śmierć to nie koniec, że dobra sława może zagwarantować mu pamięć u potomnych, która ocali go od zapomnienia. W swej młodości był sługą wielu władców, ale każdemu był wierny. Był bezinteresowny o czym świadczy poświęcenie się dla spraw ojczyzny.
Styl opisujący poczynania Stanisława jest podniosły, patetyczny, opiewa jego zasługi i chwali go, choć opisane jest to w formie zwięzłej, lakonicznej. W wierszu występują rymy żeńskie końcowe takie jak „Kości”- „Dzielności” , „Strawiwszy”- „Służywszy” .
Można odnaleźć też sentencje w postaci pytania retorycznego odnoszącego się do ojczyzny „Od tej, od której wszystko, chcieć za swoje szkody?” i w końcowej części wiersza w postaci puenty „ Wszystko insze, jak dym albo mgła przeminie” podkreślającej nieprzemijalność dóbr jaką jest własny kraj.

„Nagrobek Perlisi” autorstwa J.A. Morsztyna to wiersz zbudowany na zasadzie kontrastu. Epitafium to poważny gatunek literacki podkreślający wielkość zasłużonych bohaterów. Morsztyn umieścił w nim bohatera zwierzęcego, małego pieska. Nie jest to jednak zwykły pies jest to ukochane stworzenie swojej pani. Jest to biały jak wełna maltańczyk z zakręconym ogonkiem i miękką sierścią. Epitafium ma to do siebie, że opiewa umarłego więc Perlisia też jest opisywana w samych superlatywach, była zadbana, grzeczna, wierna swej pani i dowcipna co świadczy o jej personifikacji. Okoliczności śmierci Perlisi były tragiczne, została zagryziona przez innego psa w czasie gdy na niebie świeciła gwiazda Syriusz. Po jej śmierci pozostał już tylko smutek i pustka, wielki żal, że odeszła.
W wierszu występują liczne epitety służące opisaniu Perlisi. „oczy wypukłe” „wzrost niezwyczajny”. Porównania takie jak „sierść bielsza niż wełna” mające na celu ukazanie jej nieprzeciętności. W ten sposób postać psa jest hiperbolizowana i stawiana na równi z człowiekiem. Występuje peryfraza, która nadaje bogactwa stylowi, zamiast używać prostych słów pisze się o wydarzeniach w sposób poetycki, zamiast napisać, że Perlisia umarła poeta uwznioślił to wydarzenie przez środek poetycki zwany omówieniem „pies ją niebieski żywota pozbawił”.

Oba wiersze, zarówno Morsztyna jak i Kochanowskiego podobne są w tym, że opisują śmierć, opiewają umarłych i budują o nich pamięć. Różnią się sposobem kreowania postaci, u Morsztyna jest to piesek a u Kochanowskiego bohater państwowy. Różnice wynikać mogą z epok, w których żyli i tworzyli poeci. Barok, w którym tworzył Morsztyn charakteryzuje się zaskakiwaniem czytelnika, urozmaicaniem formy przekazu stąd na tak ważnym miejscu znalazł się zwykły pies. W renesansie kiedy tworzył Kochanowski najważniejsza była harmonia, ład i trzymanie się tradycji stąd głównym bohaterem jest cnotliwy mężczyzna.