Powstanie gór
Karpaty powstały w fałdowaniu alpejskim. Po ustaniu ruchów górotwórczych rzeźba kształtowana była przez wietrzenie i erozje oraz plejstoceńskie lodowce górskie. Są to góry młode.
Są to góry dość stare. Po raz pierwszy Sudety zostały wypiętrzone podczas fałdowania kaledońskiego, kolejny raz podczas fałdowania hercyńskiego, później były niszczone przez czynniki zewnętrzne i niemal zrównane z ziemią. Sudety zostały ostatecznie wyniesione przez fałdowanie alpejskie. Po zakończeniu fałdowań, rzeźbiarzami Sudetów były czynniki zewnętrzne, zjawiska wulkaniczne oraz plejstoceński lodowiec (dotyczy to głównie Karkonoszy).
Charakter gór
Góry fałdowe.Powstałe przez sfałdowanie i wypiętrzenie nagromadzonych osadów. Cześć Karpat - Tatry są jednym w Polsce obszarem o krajobrazie wysokogórskim.
Góry blokowo - zrębowe.Podczas orogenezy alpejskiej góry nie zostały sfałdowane, lecz potrzaskane na kilkanaście wyniesionych na różną wysokość części. Powstały góry składające się z bloków oddzielonych od siebie uskokami tektonicznymi oraz kotlinami.
Formy terenu występujące na danym obszarze:
Występują tam cyrki lodowcowe oraz liczne doliny uformowane przez lodowiec (U-kształtne, główne, zawieszone). Lodowiec pozostawił po sobie także moreny boczne i czołowe. Tatry Wysokie są wyrzeźbione w ostro zarysowane formy m.in. poszarpane stoki, ostre granie oraz turnie. Zbocza pocięte są żlebami, czyli podłużnymi wgłębieniami, wyżłobionymi przez zsuwające się okruchy skalne - tworzą one u stóp góry stożki piargowe. W Tatrach Zachodnich występują łagodne formy terenu: spłaszczone, szerokie grzbiety (jest to spowodowane przez wody opadowe, które wygładzają wapienie). Znajdują się tu również piękne formy krasowe takie jak jaskinie i podziemne korytarze oraz wywierzyska czyli miejsca gdzie wody podziemne wypływają strumieniami na powierzchnie.
W Sudetach często spotykamy pionowe ścięte ściany strome zbocza oraz płaskie grzbiety. Innymi formami charakteryzującymi Sudety jako góry blokowo-zrębowe, są zręby, czyli wypiętrzone części skorupy ziemskiej, wyniesione nad powierzchnie i ograniczona uskokami, rowy tektoniczne, czyli formy terenu obniżone względem otoczenia, znajdujące się wzdłuż równoległych uskoków. W sudetach możemy też spotkać zapadliska, czyli obszary obniżone wzdłuż uskoków. W Karkonoszach których charakter był kształtowany przez lodowiec możemy obecnie spotkać także cyrki lodowcowe, czyli niewielkie kotliny, wypełnione obecnie jeziorami.
Przemysł wydobywczy
W Karpatach wydobywa się głównie niewielkie ilości ropy naftowej, gaz ziemny, sól kamienną oraz rudy metali nieżelaznych.
Natomiast w Sudetach wydobywa się węgiel kamienny, brunatny, baryt, fluoryty, gipsy, anhydryty oraz surowce skalne (granit, melafiry, dolomity, bazalty, wapienie, piaskowce ciosowe, iły i gliny ceramiczne). Znajdują się tu również złoża arsenu, z którego pozyskiwano złoto.
Podział gór oraz ich budowa geologiczna
Karpaty wewnętrzneTatry - zbudowane z twardych skał paleozoicznych jak granity (wysokie) oraz z miękkich podatnych na krasowienia skał wapiennych (Zachodnie). Mają krajobraz wysokogórski.Pieniny - niezbyt długie i wysokie pasmo gorsie zbudowane z jurajskich skał wapiennych.Kotliny Karpaty ZewnętrzneBeskidy - średniej wielkości góry, porozdzielane kotlinami i dolinami. Zbudowane z granitów.Pogórze Karpackie - najniżej położona część Karpat, ma charakter pagórkowaty.
Sudety ze względu na to że były wypiętrzane podczas trzech fałdowań mają złożoną, różnorodną budową geologiczna, występują tam formacje skalne od prekambru po czwartorzęd z udziałem różnowiekowych skał wulkanicznych (diabazy, porfiry, melafiry, bazalty).
Dzielą się na:
Sudety Zachodnie - nalezą do nich Karkonosze, góry Izerskie, Kaczewskie, Janowickie, o płaskich grzbietach i stromych stokach. Znajduje się tam najwyższy szczyt Śnieżka (1602 m n.p.m.)
Sudety Środkowe - m.in. Góry Stołowe. Są to interesujące góry porozdzielane uskokami o bardzo płaskich wierzchołkach i ciekawych formach jak skalne maczugi, iglice i grzyby. Leży tam malownicza kotlina Kłodzka.
Sudety Wschodnie Przedgórze Sudeckie - nie wydźwignięte podczas fałdowania alpejskiego, stanowi rozległy pofałdowany obszar pokryty lessami i glinami.
Klimat oraz roślinność
Klimat i roślinność Karpat zmienia się wraz ze wzrostem wysokości. Spadek temperatury wynosi ok. 0,5 stopnia na 100 m. Im wyżej tym jest zimniej i jest więcej opadów.
Wyróżniamy 6 pięter klimatyczno-roślinnych:
- Umiarkowane ciepłe piętro pogórza
- Umiarkowanie chłodne piętro regla dolnego
- Chłodne piętro regla górnego
- Bardzo chłodne piętro kosodrzewiny
- Umiarkowanie zimne piętro hal Zimne piętro turni
Sudety posiadają klimat górski z wpływami oceanicznymi, średnie temperatury: 15C (lipiec), -3C (styczeń). Podobnie ja w Karpatach występują tu piętra roślinności.
Wyróżniamy 5 pięter klimatyczno-roślinnych:
- Umiarkowane ciepłe piętro pogórza
- Umiarkowanie chłodne piętro regla dolnego
- Chłodne piętro regla górnego
- Bardzo chłodne piętro kosodrzewiny
- Zimne piętro turni
Gospodarka i turystyka
Karpaty są przede wszystkim regionem rolniczym. Na urodzajnym obszarze Pogórza Karpackiego uprawia się zboża warzywa i owoce. Na Podhalu wypasa się owce. Jako całość Karpaty są słabo uprzemysłowione. Wyjątkami są Bielski Okręg Przemysłowy gdzie rozwija się głównie włókiennictwo, przemysł samochodowy i chemiczny oraz Karpacki Okręg Przemysłowy gdzie znajdują się liczne rafinerie oraz zakłady przemysłu elektromaszynowego. Na karpackich rzekach istnieją również elektrownie wodne. Poza tym charakteryzujące się malowniczym krajobrazem, niskim uprzemysłowieniem oraz małą ilością zanieczyszczeń Karpaty są jednym z najważniejszych okręgów turystycznych w Polsce.
Sudety ze względu na swoje dobre położenie oraz bogactwo złóż mineralnych od dawna były obszarem dobrze zagospodarowanym. Znajdują się tu liczne kopalnie m.in. węgla kamiennego i brunatnego. Przemysł skupia się w Sudeckim Okręgu Przemysłowym. Mieszczą się tam fabryki przemysłu włókienniczego, mineralnego, koksowniczego oraz elektromaszynowego. Bazą energetyczną Okręgu są dwie elektrownie: w Wałbrzychu i „Turów”. Na Przedgórzu sudeckim rozwija się rolnictwo, a w wyższych partiach gór hodowla bydła. Pomimo znacznych zanieczyszczeń Sudety są ważnym regionem turystycznym. Wpływa na to urozmaicony krajobraz oraz dobrze rozwinięta baza turystyczna. Znajdują się tam również gorące źródła lecznicze nad którymi powstały uzdrowiska.