O sposobie portretowania na przestrzeni epok - Historia portretu

1. O sposobie portretowania na przestrzeni epok - Historia portretu

2. Portret - obraz, zdjęcie lub inne dzieło będące przedstawieniem osoby i odwzorowujące jej wygląd zewnętrzny, a czasem także cechy osobowości. Jest to jeden z najważniejszych tematów sztuki plastycznej, o wielorakich funkcjach i znaczeniach, realizowany we wszystkich technikach, w skali od miniaturowej po monumentalną.

3. Dla każdego malarza ważna była przede wszystkim technika określająca rozmiar, ujęcie, strój, gest mimikę, atrybuty tło.
W zależności od rodzaju i funkcji jaką miał pełnić portret malowano modela
- twarz
- podpiersie
- półpostać
- cała postać - tzw. portret en pied

4. . Portret występował od starożytności w wielu kręgach cywilizacyjnych (Mezopotamia, Meksyk, Peru, Egipt, Chiny). W Grecji przeważał portret idealny, w Rzymie - realistyczny a nawet werystyczny. W sztuce wczesnego średniowiecza ciężko jest znaleźć rzeczywisty portret, W średniowieczu portret miał niewielkie znaczenie i często występował jako uzupełnienie scen religijnych.
Rosnąca od XV w. popularność portretu przyczyniła się do powstania wielu jego odmian (portret heroizowany, alegoryczny moralizowany), w których wciąż ścierały się tendencje do wiernego odtwarzania rysów lub idealizowania modela.

5. Pierwsze indywidualne portrety pojawiły się w XIV w.

6. Rosnąca od XV w. popularność portretu przyczyniła się do powstania wielu jego odmian (portret heroizowany, alegoryczny moralizowany), w których wciąż ścierały się tendencje do wiernego odtwarzania rysów lub idealizowania modela.
(Portret małżonków Arnolfinich Jan van Eyck , 1434 )

7. W następnym stuleciu w Niderlandach wysoki poziom osiągnął portret realistyczny. W tymże czasie we Włoszech powstają portrety profilowe- obraz który tu jest przedstawiony należał do Domenico Veneziano i jak widać przedstawia profil kobiety.

8. W okresie odrodzenia (Renesans) Leonardo da Vinci wprowadza nowatorskie ujęcie postaci. Dla Leonarda najważniejsze były proporcje. Przypatrywał się greckim posągom i obliczał starannie, jaka powinna być wielkość głowy w stosunku do wysokości całego człowieka, jaka szerokość ramion, a jaka długość nosa w stosunku do twarzy. Dobre wymiary uważał za pierwszy warunek doskonałości w sztuce i, sądząc po jego wielkich dziełach, miał racje.

9. Jednak niezaprzeczalnie, największym dziełem da Vinciego jest Mona Lisa. Kobieta siedzi lekko zwrócona do nas bokiem i jest widoczna tylko do połowy. Portret ma barwy spokojne, raczej ciemne. Strój damy jest skromny, bez lśniących ozdób, bez złotych haftów i klejnotów. Ale mimo to, ten portret ma w sobie coś niezwykłego, coś, co zmusza do rozmyślań, to piękno nieprzemijające.
Chyba nikt mi nie zaprzeczy, że od czasu, jak ludzie nauczyli się malować farbami ludzkie rysy, nikt nie dokonał większego dzieła.

10. Drugim równie znanym portretem tego artysty jest Dama z łasiczką, jedyny obraz Leonarda w Polsce. Kobieta przedstawiona na tym obrazie jest energiczna, umie dojść do celu. Wystarczy spojrzeć na jej twarz. Jest coś w obrazach da Vinciego, co urzeka. Portret ten, jako jedyny z dzieł Da Vinciego znajduje się w Polsce.
Do dalszego rozwoju portretu przyczynili się Rafael i Tycjan.

11. Barok przynosi rozkwit malarstwa, a zwłaszcza dzieła Rembrandta, reprezentujące najwyższy poziom portretu psychologicznego, o charakterystycznej tonacji i grze światła
Ten artysta słynął z portretów innych niż te, które widziano dotąd. Ówcześni ludzie nie potrafili zrozumieć, dlaczego część twarzy tonie w cieniu, a Rembrandt nie potrafił im tego wytłumaczyć, po prostu, tak było "ciekawiej", to był jego sposób malowania.
Starał się dojść, w czym tkwi różnica, jak nastrój człowieka odbija się na jego twarzy, jak w twarzy rysuje się charakter i umysł człowieka.

12. W XVIII w. malarstwo portretowe rozwija się w Anglii, gdzie najbardziej charakterystyczne są portrety arystokratów, często ukazywanych na tle krajobrazu. Na przełomie XIX i XX w. najwybitniejszym portrecistą był Goya. W okresie biedermeieru w Niemczech popularny stał się portret mieszczański.

13. Do wybitnych osiągnięć malarstwa portretowego należą też dzieła impresjonistyczne Renoira i postimpresjonistyczne- van Gogha
Van Gogh twierdził, że woli patrzeć na jakaś brzydką kobietę, niż na piękną, bo cóż znaczy piękne ciało. "Wszak zwierzęta tez mają piękne ciała, może piękniejsze niż ludzie, ale nie mają owej duszy, która żyje w człowieku". Van Gogh także często malował swoją twarz, szukał w niej "życia". Obrazy Vincenta Malowane są "kreseczkami" nakładanymi bardzo blisko siebie, wnoszą one do obrazów niepokój, niestabilność- taką, jaką cechował się malarz.

14. W XX w. w związku z rozpowszechnieniem fotografii portret artystyczny stracił swoje znaczenie informacyjne, stając się pretekstem do poszukiwań twórczych

15. Najbardziej znanym nazwiskiem, jakie mogę tu przywołać jest Pablo Picasso. Ten artysta nie trzyma się żadnych reguł, nawet tych, które sam sobie nałożył. Patrząc na portrety, można wyróżnić wiele epok w twórczości Picassa. Każdy jego obraz znacznie różnił się od pozostałych. To jego emocje decydowały o jego natchnieniu. Picasso nigdy nie starał się wiernie odtwarzać rzeczywistości- tworzył nowe formy, w inny sposób dostrzegając rzeczy w otaczającym nas świecie. Dzieła Picassa łączą śmiałość nowatorskich poczynań z przywiązaniem do śródziemnomorskiej tradycji sztuki figuratywnej. Pozostają też w żywym dialogu z dokonaniami wielkich mistrzów malarstwa europejskiego.

16. że Pollock nie naśladował innych, a stworzył swój własny, niepowtarzalny styl. Inaczej zwany: informel, czyli abstrakcja bez foremna.
Jest to malarstwo opierające się głównie na instynkcie artysty - nie ma żadnych z góry ustalonych reguł. I właśnie w ten sposób- bez żadnych reguł, artysta tworzył portrety. Nie można w żaden sposób ich opisać ze względu na ich różnorodność. Każdy portret trzeba by rozpatrywać osobno. W szczytowym okresie kariery, u boku Pollocka stała kobieta jego życia. Dzięki niej malarz utrwalił na płótnie najsłynniejsze swoje dzieła.

Podsumowując, portret zmieniał się przez wieki. Wymieniłam zaledwie kilku malarzy, z dużej grupy (w której są także Rafael, Rubens, Velasquez, Goya, Delacroix), każdy z nich miał inne spojrzenie na człowieka, każdy z nich inaczej pojmował portret i przedstawienie "charakteru" postaci- bo przecież właśnie o to im wszystkim chodziło