Katalogi elementów biernych

Z katalogów możemy dowiedzieć się o budowie, parametrach, zastosowaniu i dane techniczne danego elementu. Dla przykładu opisze na podstawie katalogów cewki.
Cewki są elementami indukcyjnymi używanymi głównie w obwodach rezonansowych. Dzielą się na powietrzne (bezrdzeniowe) i rdzeniowe.
Cewki powietrzne stosuje się w zakresie dużych częstotliwości, gdzie wymagane są małe wartości indukcyjności: w zakresie bardzo dużych częstotliwości cewki mają postać odcinka drutu lub ścieżki drukowanej.
Cewki rdzeniowe stosuje się wówczas, gdy wymagana jest duża wartość indukcyjności, dokładne przestrajanie i zmniejszenie lub zwiększenie wpływu zewnętrznych pól magnetycznych. Najczęściej stosuje się rdzenie magnetyczne ferrytowe i niemagnetyczne mosiężne. Czasem spotyka się cewki malej częstotliwości o rdzeniach z blach magnetycznych. Rdzenie magnetyczne powodują zwiększenie indukcyjności cewki, a rdzenie mosiężne jej zmniejszenie. Rdzenie cewek antenowych spełniają jeszcze jedną funkcję, którą jest skupianie linii sit pola magnetycznego wytwarzanego przez nadajnik radiowy wewnątrz cewki, przez co powodują silniejsze indukowanie się siły elektromotorycznej w jej uzwojeniu.
Rodzaje rdzeni ferrytowych i ich, właściwości zestawiono w tabl. 7.1 (str. 40), a w tabl. 7.2 (str. 41) przedstawiono oznaczenia rdzeni dostrojczych; rdzenie te umieszczane są w oprawkach, których kolor oznacza rodzaj rdzenia.
Cewki rdzeniowe nawija się na korpusach z tworzywa sztucznego bez wyprowadzeń lub z wyprowadzeniami do lutowania końców uzwojeń. Korpusy bez wyprowadzeń przystosowane są do włożenia lub wklejenia w otwór w płytce drukowanej. Niekiedy korpus zawiera tylko rdzeń dostrojczy, a uzwojenie cewki wykonane jest na płytce drukowanej przez odpowiednie wytrawienie ścieżek. Na korpus z cewką nakłada się czasem rdzeń ekranujący i osłonę ekranującą z mosiądzu, miedzi lub aluminium. Uzwojenie najczęściej nawinięte jest warstwowo w jednej lub kilku warstwach. Dawniej dość często spotykało się nawinięcie koszykowe cechujące się matą pojemnością własną. Na jednym korpusie może być nawinięte kilka uzwojeń cewek sprzężonych ze sobą magnetycznie. Rodzaj przewodu, którym nawinięte są uzwojenia zależy od zakresu częstotliwości pracy. Cewki małej częstotliwości nawija się drutem miedzianym w emalii lub bawełnie. Cewki dla częstotliwości od kilku do kilkudziesięciu megaherców, ze względu na zjawisko naskórkowości, nawija się lica, tzn. linką złożoną z kilkunastu lub kilkudziesięciu cienkich izolowanych drutów. Cewki w.cz. nawija się grubym srebrzonym drutem miedzianym. Na rysunku 7.1 (str. 41) pokazano kilka rodzajów cewek.


Parametry
Najważniejszymi parametrami cewek są:
- indukcyjność znamionowa;
- dobroć;
- stała indukcyjności;
- zakres przestrajania indukcyjności;
- współczynnik temperaturowy.
Ponieważ cewki produkuje się do konkretnych zastosowań, indukcyjności znamionowe nie tworzą szeregów wartości, jak to było w przypadku rezystorów i kondensatorów i nie są również cechowane.
Dobroć cewki QL jest parametrem określającym jej jakość. Wartość dobroci zależy głównie od stosunku indukcyjności do rezystancji strat. Dobroć jest tym mniejsza, im większe są straty w cewce, a więc zależy od rodzaju przewodu, częstotliwości pracy itp. Cewki dzieli się na:
- cewki o małej dobroci o QL od kilku do kilkudziesięciu;
- cewki o średniej dobroci o QL od kilkudziesięciu do około dwustu:
- cewki o dużej dobroci.
Stała indukcyjności cewki AL = L/Z1 jest wielkością charakteryzującą rdzeń i konstrukcję cewki, i określa zależność indukcyjności od liczby zwojów (Z).
Zakres przestrajania indukcyjności jest zależny od konstrukcji cewki i rodzaju rdzenia. Wyrażany jest w procentach. Wynosi on od kilkunastu procent dla cewek z rdzeniami ekranującymi i dostrojczymi do kilku procent dla cewek posiadających jedynie rdzenie dostrojcze.
Współczynnik temperaturowy indukcyjności αL wyraża się wzorem




αL = L2 – L1/L 1/T2 – T1 10-6/*C


gdzie: L2 - indukcyjność w temperaturze T2, L1 - indukcyjność w temperaturze T1,
L -indukcyjność w temp. 23*C. T2 > T1, przy czym T1 lub T2 jest równa 23*C. αL określa względną zmianę indukcyjności na 1*C.

Kod barwny:
A – identyfikacja MIL
B, C, D – wartość indukcyjna
E – tolerancja.
Cyfra:
0 – czarny
1 – brązowy
2 – czerwony
3 – pomarańczowy
4 – żółty
5 – zielony
6 – niebieski
7 – fioletowy
8 – szary
9 – biały
Przecinek – złoty
Mnożnik:
1 – czarny
10 – brązowy
100 – czerwony
1000 – pomarańczowy
Tolerancja:
±3% - pomarańczowy
±5% - złoty
±10% - srebrny
±20% - kolor obudowy

Wnioski:


• Z katalogów można bardzo wiele dowiedzieć się o danym elemencie. Katalogi pomagają nam w dobraniu takiego elementu, aby spełniał nasze oczekiwania.
• W razie, gdy w katalogu nie ma elementu, którego poszukujemy, należy znaleźć odpowiednik tzn. element o innej nazwie, lecz o podobnych a czasami takich samych parametrach.
• Oznaczenia elementów są znormalizowane jednak w niektórych krajach oznaczenia różnią się w niewielkim stopniu, przeważnie tylko pierwsze litery a cyfry są te same.
• W elementach biernych wykorzystywane są kody paskowe, dzięki którym można bardzo dokładnie opisać dany element. Niektóre elementy są tak małe, że nie mieszczą się cyfry i litery i w takich przypadkach wykorzystywane są kody barwne.