profil

Celem autora komedii "Powrót posła" było propagowanie reform, które chciał przeprowadzić Sejm Czteroletni – uzasadnij tą myśl.

poleca 85% 1734 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze
Sejm Czteroletni

W Polsce o charakterze kultury oświecenia decydowała sytuacja polityczna. Rzeczpospolita była zagrożona utratą niepodległości stąd oświecenie to czasy walki o przeprowadzenie reform politycznych. W okresie wzrostu napięcia politycznego w kraju – w dobie działalności Sejmu Czteroletniego (1788-1792) teatr pod wpływem wydarzeń historycznych zmienił się w teatr polityczny. Najwybitniejszym przedstawicielem komedii politycznej był w tym czasie Julian Ursyn Niemcewicz – jeden z aktywnych działaczy obozu patriotycznego, literat i publicysta. Niemcewicz był wychowankiem Szkoły Rycerskiej, a później adiutantem ks. Adama Kazimierza Czartoryskiego. Przebywał także pewien czas poza granicami kraju, dzięki czemu poznał stosunki panujące w Europie. W czasie Sejmu Czteroletniego występował jako poseł inflancki.

Najgłośniejszym dziełem Juliana Ursyna Niemcewicza była pierwsza polska komedia polityczna – „Powrót posła”. Utwór ten powstał w przeciągu kilku dni, w czasie przerwy w obradach Sejmu Czteroletniego. Według mnie Niemcewicz napisał swoje dzieło by propagować reformy, które chciał przeprowadzić Sejm Wielki. Autor jako przedstawiciel stronnictwa patriotycznego zdawał sobie sprawę z konieczności przeprowadzenia reform. Niemcewicz postanowił wykorzystać przerwę w obradach do napisania utworu, który miał zyskać jak najwięcej zwolenników dla poglądów obozu królewskiego a zarazem reformatorskiego.

W „Powrocie posła” autor przedstawił dwa przeciwne sobie obozy szlacheckie: działaczy stronnictwa patriotycznego – Podkomorzego i jego syna Walerego oraz konserwatystów, których przedstawicielem jest Starosta Gadulski. W utworze Niemcewicz ukazał także kosmopolitów w osobach Starościny i Szarmanckiego, którzy nie interesują się polityką.

Podkomorzy to oświecony patriota, który w pełni zgadza się reformami, które chce przeprowadzić Sejm Czteroletni. Za nieład panujący w państwie nie oskarża jedynie konserwatystów, ale także sam czuje się winny: „I my sami byliśmy nieszczęść naszych winą. Gnijąc w zbytkach, lenistwie i biesiad zwyczaju. Myśleliśmy o sobie, a nigdy o kraju”. Jest on przeciwnikiem liberum veto i wolnej elekcji, które jako przejawy „złotej wolności szlacheckiej” doprowadzają kraj do upadku „Ten nieszczęsny nierząd, to sejmów zrywanie kraj zgubiło, ściągnęło obce panowanie, Te zaborów, te srogich klęsk naszych przyczyną”. Uważa także, że zawarcie sojuszu z Prusami było dobrym posunięciem, gdyż uchroni to Rzeczpospolitą przed ingerencją w jej sprawy silniejszych państw. Podkomorzy jest także przeciw zniewoleniu chłopów, czego daje przykład uwalniając swoich poddanych, którzy jednak z miłości do swojego pana nie chcą odejść. Najważniejsze jest dla niego dobro kraju, uważa, że „Dom zawsze ustępować powinien krajowi”. Wraz ze swoją żoną – Podkomorzyną tworzą bardzo udane małżeństwo. Podkomorzyna to idealna żona oraz matka, która nie ulega modom zagranicznym oraz wspiera męża w jego poczynaniach. Małżonkowie są bardzo dumni ze swojego syna – Walerego, którego wychowali w duch patriotyzmu i uczciwości.

Walerego podobnie jak całą rodzinę podkomorzych Niemcewicz ukazał wyłącznie w pozytywnym świetle. Młodzieniec jest wzorowym szlachcicem i patriotą. Rodzice są dla niego wielki autorytetem. Jest on posłem inflanckim na sejm (analogia do Niemcewicza, który także był posłem inflanckim). Podobnie jak Podkomorzy w pełni zgadza się z reformami, które chce przeprowadzić Sejm Czteroletni. Jest on przykładem idealnego młodego Polaka, dla którego najważniejsze jest dobro państwa” „Pamiętać, żeś Polakiem, żeś obywatelem, Żeś najpierwsze twe winien ojczyźnie usługi”. Walery kocha Teresę, z którą chce się ożenić. Jego wybranka podobnie jak on jest przykładem uczciwej i rozważnej osoby.

Kontrastem dla patriotów i zwolenników reform są konserwatyści oraz kosmopolici. Jako postać wyłącznie negatywną Niemcewicz przedstawił Starostę Gadulskiego. Starosta to doskonały przykład konserwatysty i przeciwnika reform. Jest on typowym Sarmatą, dla którego liczy się wyłącznie prywata a państwo jest po to by pomnażać jego dochody. Już jego nazwisko wskazuje, że to człowiek rozgadany. Według niego kłótliwość, zrzędliwość i upartość to zalety: „Ja, co mówię i myślę sposobem otwartym, powiadam, że uparty człek zawsze wygrywa. Świeży mam tego przykład: rok ledwie upływa, Kiedy byłem na dziele Chorążego synów: Najstarszy jak się uparł o kilka tam młynów, Niesłusznie, prawda: cośmy się naprosili, I nie, i nie! Nareszcie bracia ustąpili. Powiedzże waćpan teraz, że uparty traci.” Jest on przeciwnikiem wszystkich reform, które chce przeprowadzić Sejm Wielki. Według niego stary, saski porządek to idealny stan życia, gdyż przez łapówkarstwo można buło odnosić duże korzyści materialne. Starosta to przeciwnik liberum veto i dziedziczności tronu. Uważa, że zniesienie ich godzi w wolność szlachecką, i że jest to przejaw despotyzmu. Nie akceptuje on także wprowadzonej w życie reformy edukacji. Uważa, że w książkach jest „dzikość”. Ideałem są dla niego czasy, gdy „robiono, co chciano”. Swoje poglądy popiera bezpodstawnymi argumentami, które ujawniają nieuctwo i zacofanie Starosty: „Ja, co nigdy nie czytam, lub przynajmniej mało, Wiem, że tak jest najlepiej, jak przedtem bywało”. Gadulski jest przykładem Sarmaty, który w swoich postępowaniach kieruje się wyłącznie chciwością. Wybierając męża dla córki – Teresy kieruje się zachłannością, ostatecznie pozwala na ślub z Walerym wyłącznie dla tego, że zrzekł się posagu. Chciwością Starosta kierował się także wybierając żonę, lecz przez takie postępowanie skazany jest na nieszczęście w małżeństwie. Jego żona Starościna to przykład kosmopolitki, która ma zarazem dużo cech konserwatystów. Najważniejsza jest dla niej moda i zachowywanie pozorów. Podobną postacią jest Szarmancki, który nie interesuje się sytuacją Polski. Uważa się za „obywatela świata”, ale ma za mało pieniędzy. Wyłącznie z powodów materialnych pragnie poślubić Teresę, która jednak bez problemu odgadła jego niecne zamiary. Starościna i szarmancki to podobnie jak Starosta osoby posiadające cechy konserwatystów.

Według mnie celem, dla którego Julian Ursyn Niemcewicz napisał „Powrót posła” było propagowanie reform, które chciał przeprowadzić Sejm Czteroletni. Autor ukazał w pozytywnym świetle obóz patriotyczny, którego przedstawiciele to ludzie uczciwi, mądrzy i przekładający dobro kraju nad własne korzyści. Dzięki takiemu przedstawieniu patriotów Niemcewicz chciał zyskać nowych zwolenników reform. Według mnie autor utożsamiał się z przedstawionymi przez siebie w „Powrocie posła” patriotami gdyż sam był zwolennikiem reform i posłem inflanckim na sejm podobnie jak Walery.

Zwolenników reform Niemcewicz zyskał także przedstawiając konserwatystów w negatywnym świetle. Autor ukazał ich jako nieuczciwych, kierujących się prywatą i nadmiernym tradycjonalizmem ludzi. W ich postawie nie było niczego pozytywnego, zasługującego na pochwałę.

Według mnie autor pisząc „Powrót posła” przysłużył się Rzeczpospolitej. Ukazał on prawdziwy obraz XVIII wiecznej Polski, w której duch patriotyzmu zanikał coraz bardziej. Szkoda, że mimo ostrzeżenia, jakie dał współczesnym mu ludziom autor konserwatyści się nie zmienili i doprowadzili to trwających ponad 100 lat zaborów.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie
Opracowania powiązane z tekstem

Czas czytania: 6 minut

Teksty kultury