Prawo Konstytucyjne - ustrój RP

Akty normatywne ( prawodawcze, prawotwórcze ) są źródłem prawa czyli tworzą system formalnie obowiązujących powszechnych zasad, nakazów, zakazów dla wszystkich kategorii podmiotów na terytorium państwa. Zawierają przepisy ogłaszane w dziennikach urzędowych :

1. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
2. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej ? Monitor Polski?
3. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej ? Monitor Polski B?
4. Dzienniki Urzędowe Ministrów kierujących działaniami administracji rządowej
5. Dzienniki Urzędowe Urzędów terytorialnych
6. Wojewódzkie dzienniki urzędowe
które wydawane są przez kompetentne organy prawodawcze.

Akty normatywne rozpoczynają się od tytułu, który składa się z trzech elementów:
? rodzaj aktu normatywnego np. ustawa, rozporządzenie
? data ustanowienia aktu
? określenie w akcie normatywnej materii np. o systemie zdrowotnym, o systemie oświaty
Właściwa konstrukcja tytułu pozwala określić jego miejsce w hierarchii źródeł praw, datę ustanowienia oraz treść i zakres regulowanego zagadnienia.
Część merytoryczna składa się z przepisów występujących w kolejności:
? przepisy ogólne: poprzedzone niekiedy wstępem, określają podmiotowy i przedmiotowy zakres aktu oraz objaśnienia
? przepisy szczegółowe: stanowią trzon, zawierają konkretne regulacje prawne
? przepisy przejściowe: regulują oddziaływanie nowego prawa na stosunki powstałe podczas obowiązywania dotychczasowego prawa
? przepisy końcowe: są przepisami uchylającymi, mówiącymi o wejściu w życie aktu, zawierającymi przepisy o wygaśnięciu obowiązującego aktu prawnego
Ostatnim elementem w konstrukcji jest podpis upoważnionego do prawotwórstwa organu władzy. Obok podpisu umieszcza się pieczęć urzędową.

Akty normatywne są uporządkowane i powiązane z sobą, nie wykluczają się wzajemnie.
Ważność źródła zależy od organu go ustanawiającego, czyli w praktyce przyjmuje się, że:
? akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej nie powinien być niezgodny z aktem prawotwórczym o wyższej mocy prawnej
? akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej może uchylić akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej
? akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej może przesądzać o treści aktu o niższej mocy prawnej
Dzielą się one na:
? powszechnie obowiązujące na obszarze całego kraju, czyli takie które zawierają normy o nieograniczonej podmiotowo mocy wiążącej w danym państwie. Regulują postępowanie każdej kategorii adresatów niezależnie od tego czy znajdują się wobec stanowiących te akty w jakimś stosunku przyporządkowania czy nie. Charakterystyczną cechą prawa powszechnie obowiązującego jest to, że jedynie ono może stanowić podstawę decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
Akty obowiązujące na całym terenie Rzeczypospolitej Polskiej:
a) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
b) Ustawy
c) Ratyfikowane umowy międzynarodowe
d) Rozporządzenia stanowione przez: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; Rady Ministrów; Prezesa Rady Ministrów; Ministra kierującego działem administracji rządowej; Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
e) Układy zbiorowe pracy; Regulamin Sejmu i Senatu
f) Umowy Rady Ministrów z Kościołami nie rzymsko katolickimi
? powszechnie obowiązujące o ograniczonym terytorialnie zasięgu ( prawo miejscowe) obowiązują na obszarze działania organów, które je ustanowiły.
Akty obowiązujące prawa miejscowego:
a) Uchwały Rad Samorządu Terytorialnego
b)Akty normatywne terenowych organów administracji rządowej
? wewnętrznie obowiązujące, czyli takie które zawierają normy o podmiotowo ograniczonej mocy wiążącej, skierowane do adresatów usytuowanych na terenie Państwa. Obowiązek ich przestrzegania wiąże się ze stosunkiem zależności organizacyjnej adresata i prawotwórcy. Nie mogą być stosowane jako podstawa decyzji stosowania prawa wobec obywateli.
Akty prawa wewnętrznie obowiązujące:
a) Uchwały Rady Ministrów
b) Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej
c) Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów
d) Zarządzenia Ministrów
e) Niektóre uchwały Sejmu i Senatu
f) Regulamin Zgromadzenia Narodowego
g) Niektóre innych centralnych organów państwowych
Dla porządku prawnego Państwa jest wyraźne określenie źródeł prawa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w art. 87.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej jest na najwyższym miejscu w hierarchii aktów normatywnych. Jest ona ustawą zasadniczą, zbiorem norm, zasad, który tworzy trzon ładu w Państwie ( art.8 Konstytucji R. P.). Weszła w życie 1997-10-17, tekst ogłoszono w Dz.U. 1997; nr 78; poz. 487. Jest ona najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Wyróżnia ją fakt, że jej uchwalenie oraz wprowadzenie zmian wymaga 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Dla jej ważności i obowiązywania wymaga przyjęcia przez naród w drodze ogólnokrajowego referendum. Obowiązuje we wszystkich rodzajach norm prawnych.

Ustawa zajmuje czołowe miejsce w hierarchii zaraz po konstytucji. Stanowi podstawę kształtowania całego systemu prawnego. Uchwalana jest przez Sejm i zatwierdzana przez Senat. Wymaga też podpisu Prezydenta. Jest ona aktem ogólnym, ponieważ może uchwalić lub zmienić wszystkie inne akty normatywne. Ustawą mogą być uregulowane wszystkie sprawy, których nie normuje Konstytucja. Niektóre sprawy natomiast muszą znaleźć uregulowania ustawowe albowiem Konstytucja odsyła do regulacji ich w ustawach np.: ograniczenie wolności ( art. 57 Konstytucji R. P. ).

Umowa międzynarodowa jest głównym źródłem prawa międzynarodowego. Stronami umowy są państwa a także organizacje międzynarodowe.
Dzielą się na:
? Dwustronne
? Wielostronne ( otwarte, zamknięte )
Noszą one różne nazwy: traktat, układ, konwencja. Do orzekania ich zgodności z ustawą zasadniczą uprawniony został Trybunał Konstytucyjny.
Treść ich ogłaszana jest w Dziennikach Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Stanowią one część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że umowy są ratyfikowane przez Prezydenta za uprzednią zgodą parlamentu wyrażoną w ustawie, które są ogłaszane w trybie ustaw. Jednak jeśli nie da się pogodzić ustawy z umową to ta druga ma pierwszeństwo. Kontrola zgodności ustawy z umową w ramach konstytucyjności należy do Trybunału Konstytucyjnego. Określają one zadania organów w każdej gałęzi prawa. Są to np.: sprawy z zakresu spraw celnych, wizowych, kontroli granicznej, prawa pocztowego, telekomunikacji, ochrony środowiska, służby zdrowia. Mogą też dotyczyć współpracy regionalnych gmin nadgranicznych.

Rozporządzenie jest aktem normatywnym Prezydenta, naczelnych i centralnych organów administracji państwowej. Rozporządzenia mogą być wydawane wyłącznie na podstawie upoważnienia. Organ upoważniony nie może przekazać swych kompetencji innemu organowi ani zaniechać wydania. Badanie konstytucyjności i legalności rozporządzeń należy do Trybunału Konstytucyjnego.
Rozporządzenia regulują tylko te rzeczy, które ściśle wynikają z upoważnienia ustawowego. Jest ono ściśle związane z ustawą. Są też rozporządzenia z mocy ustawy (mowa o nich w art. 234 Konstytucji R. P. ). Wydaje je Prezydent na wniosek Rady Ministrów, dotyczą one stosunków nadzwyczajnych ( art., 228 konstytucji R. P.).

Do aktów normatywnych zaliczyć możemy zawarte w nich prawo konsensualne czyli umowne. Umowy te nie tworzą jednak prawa rangi ustawowej bezpośrednio lecz pośrednio. Umowy zawierane są z Kościołami, które określają pozycję i zadanie owej instytucji.

Układy zbiorowe też znajdują się w ramach hierarchii aktów normatywnych obowiązujących na terenie Państwa. Powstają w drodze porozumień między związkami zawodowymi a pracodawcami. Wprowadzają one unormowania w obrębie współdziałania stron. Układy maja charakter :
? Zakładowy gdzie stronami są pracodawca i zakładowa organizacja związkowa
? Ponadzakładowy gdzie występują organy administracji pracodawców, minister, przewodniczący Zarządu Gminy, ogólnokrajowi przedsiębiorcy w imieniu różnych kategorii pracodawców a związek zawodowy.

Akty prawa miejscowego działają na ograniczonym terytorialnie zasięgu. Tworzą je organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej. Stanowią one prawo poprzez uchwały. Wszelkie regulacje pozostałych kwestii odsyłane są do ustawy.
Kontrolę nad konstytucyjnością posiada Naczelny Sąd Administracyjny oraz Prezes Rady Ministrów ( akty wojewody ).
Przyczynami tworzenia prawa miejscowego jest fakt iż regulacja niektórych zagadnień przez organy centralne ze względu na ich wagę i ilość nie jest celowa lub nie jest możliwa. Zagadnienia te powinny być pozostawione przepisom lokalnym. Akty prawa miejscowego są stanowione najczęściej na terenie całej jednostki podziału terytorialnego. Można podzielić je na:
? Akty pochodzenia od organów państwa i organów samorządu
? Akty zawierające statuty
? Akty zawierające przepisy wykonawcze tj. wydane na podstawie upoważnień szczegółowych
? Akty zawierające przepisy porządkowe wydane na podstawie upoważnień generalnych
Szczególne znaczenie mają statuty województwa, powiatu, gminy.
Statuty województwa uchwala Sejmik Województwa po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów.
Statuty powiatu uchwala Rada Powiatu.
Statuty gminy uchwala Gmina.
Akty zawierające przepisy porządkowe to:
? Rozporządzenia porządkowe Wojewody
? Uchwały Rady Powiatu
? Uchwały Rady Gminy
Nie można wydać takich przepisów w przypadku gdy dana materia jest już uregulowana w ustawach lub innych powszechnych aktach obowiązujących.

Akty prawa wewnętrznego są to:
? Uchwały Rady Ministrów
? Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
? Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów
? Zarządzenia Ministrów
? Uchwały Sejmu i Senatu ( niektóre )
? Regulamin Zgromadzenia Narodowego
? Niektóre akty innych centralnych organów państwowych
Akty wymagają szczegółowego upoważnienia ustawowego, wydawane są w ramach ogólnych kompetencji organu i nie mogą być sprzeczne z aktami powszechnie wiążącymi. Grupa tych aktów jest zróżnicowana. Tak wiec nie zawsze takie akty wydane przez organy władzy są źródłami prawa i nazwa nie przesądza o charakterze prawnym. Nie mogą stanowić samoistnej podstawy decyzji stanowienia prawa, nie mogą bezpośrednio kształtować sytuacji prawnej obywateli, osób prawnych i innych powrotów. Muszą być zgodne z powszechnie obowiązującymi prawami. Obowiązują tylko wobec jednostek organizacyjnych np. zarządzenie Ministra Finansów obowiązuje Izby Skarbowe i Urzędów Skarbowych, nie dotyczy to bezpośrednio obywatela.





Literatura:
? Elementy prawa ? Ryszard Seidel (2004r.)
? Wstęp do prawoznawstwa ? Andrzej Redelbach (2002r.)
? Podstawy prawa dla ekonomistów ? Jolanta Jabłońska ? Bonca (2000r)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Strony internetowe



Prawo Konstytucyjne - Ustrój RP

Funkcja kontrolna Sejmu- jest wykonywana w różnych formach. Formę którą uważamy za najistotniejszą jest pociąganie do odpowiedzialności politycznej rządu lub jego członków ( tylko ). Jest ona możliwa do wykonania tylko wtedy gdy zmienia się układ sił politycznych w Sejmie. Ponieważ Konstytucja przewiduje konstruktywne wotum nieufności nie wystarczy obalić rząd , trzeba jeszcze powołać nowego premiera a to oznacza że potrzebna taka większość która go powoła. Łatwiej jest obalić rząd ale znacznie trudniej jest znaleźć większość zdolną do powołania premiera. Ponieważ te dwie czynności zgodnie z Konstytucją muszą odbyć się łącznie to określając swoje stanowisko wobec istniejącego rządu trzeba jednocześnie zdecydować się na powołanie nowego. Te dwie czynności łącznie przeprowadzone dają dopiero możliwość zmiany sił politycznych w sensie formalnym, ale jest to warunek trudny . Dlatego powołuje się taką instytucję jak konstruktywne wotum nieufności ażeby ograniczyć działania przypadkowej większości parlamentarnej w dziedzinie obalania rządu. Służy aby po obaleniu rządu gdy nie ma możliwości stworzenia nowego uniknąć sytuacji gdy będzie działał rząd mniejszościowy. Ale należy pamiętać też o tym że jeśli nawet nie zgromadzi się odpowiedniej większości do powołania rządu i to uniemożliwi obalenie istniejącego to możliwości działania tego rządu który ma ograniczone poparcie są też proporcjonalne do tego poparcia. Ograniczone poparcie to ograniczone możliwości skutecznego działania. Taki rząd prowadzi działalność ograniczoną ? nie podejmuje niczego co jest w jakimś stopniu kontrowersyjne. Co nie jest popularne społecznie i trudne. Taki rząd nie przeprowadza reform bo jest to raczej rząd na przetrwanie. To są rozwiązania które wydają się skuteczne w określonych sytuacjach bo miały służyć ograniczaniu niestabilności ale to nie znaczy one same w sobie powodują stabilizację. Temu służyć nie mogą ale to nie znaczy że one same w sobie powodują stabilizację. Temu służyć nie mogą ale są pomocne w funkcjonowaniu rządu.

Funkcje Sejmu-władza ustawodawcza z reguły wymieniana w pierwszej kolejności dlatego że pochodzi ona z wyborów powszechnych a jednocześnie wykonuje funkcje o szczególnym znaczeniu a mianowicie to funkcja stanowienia prawa. Dwie klasyczne funkcje Sejmu to stanowienie prawa i kontrola. Władza ustawodawcza w Polsce składa się z dwóch organów: Sejmu i Senatu.
Senat- jest organem który dziś nawiązuje do prawnych tradycji polskich , gdybyśmy chcieli wprowadzać zmiany likwidować Senat po raz kolejny trzeba by zmieniać Konstytucję, ordynacje- przebudowywać cały system ustrojowy. Jest to oczywiście możliwe do zrealizowania ale niepotrzebnie destabilizowałoby , ograniczały możliwość skupienia się na tym co jest naprawdę rzeczą istotną tzn. reformowaniu kraju i stabilizowaniu sytuacji, ugruntowaniu swoich działań i nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z wyborcami. Dwie izby polskiego Parlamentu Sejm i Senat nie maja jednakowej pozycji.
Sejm- jest izbą o większych kompetencjach , o większym znaczeniu ustrojowym i politycznym, przede wszystkim jest to wynik ograniczenia funkcji kontrolnych do uprawnień Sejmu. art.95 ust 2 mówi że Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw. Senat nie bierze udziału w wykonywaniu funkcji kontrolnych.

Art.31 Konstytucji ust.3- pozwala określić centralne zasady ograniczenia praw i wolności. Odnosi się w sposób szczególny do wprowadzenia ograniczeń. Prawa i wolności nie mają charakteru absolutnego i ustrojodawca podaje nam kryterium jakie mogą być zastosowane w przypadku gdy dokonujemy ograniczenia praw. Granica wolności człowieka stanowi wolności innego człowieka- nie możemy korzystać z własnej wolności ograniczając wolności innych podmiotów. Prawo nie określa reguł co do treści wyjaśnienia pojęcia wolności. W ust.3 art. 31 Konstytucji. Są to powszechnie obowiązujące wyobrażenia o treści wolności, praw, ograniczeń działania człowieka. Prawo stanowi środek ochrony wolności podmiotów. Wolność to swoboda postępowania w granicach wyznaczonych przez prawo. Musimy wiedzieć jakich granic nie wolno przekroczyć. Dla wolności nie określamy sposobu zachowań, przepisy nie mówią co możemy zrobić, tylko są różne przepisy mówiące czego nam nie wolno robić np. nie możemy obrażać innych osób. Różnica między prawem a wolnością jest zasadnicza. prawem jest państwo które nadaje mi pewne prawo które wynika z woli ustawodawcy. W art.31 ust.3 możemy określić przesłanki w oparciu o które możemy ustalić że nastąpiło naruszenie wolności. Przesłanki musza być konieczne, w demokratycznym państwie, bilans zysków które uzyskujemy w związku z ograniczeniem wolności jakiegoś podmiotu a strat które wynikają z tego ograniczenia będzie pozytywny, tzn. że więcej zyskamy przed ograniczeniem niż stracimy robiąc to. W art. 31 ust.3 ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. to kryterium dot. Treści, służy ochronie podmiotu którego prawa lub wolności ograniczamy to jest wskazanie dla ustawodawcy czy ograniczenie jest tylko wtedy dopuszczalne kiedy nie likwidujemy tego prawa lub wolności.

Charakterystyka konstytucji- pełna i mała o wyborze jednej lub drugiej w danym czasie decydują warunki polityczne. Ponieważ K to nie tylko akt normatywny ale także akt o znaczeniu politycznym dlatego do jej uchwalenia potrzebne jest porozumienie polityczne. Jest to akt trudny do uchwalenia ponieważ zmienia rozkład sił politycznych, zmienia układ interesów, relacje pomiędzy siłami politycznymi. K określa układ sił ( ostateczny) , jakie powołujemy organy, system władzy jaki wprowadzamy,. K pełna w przypadku systemu który znajduje się w określ. Transformacji np. w Polsce to nie jest sprawa prosta ponieważ najpierw muszą się ukształtować siły polityczne a potem musi być wypełniony kompromis. Dlatego w Polsce k pełną poprzedziła mała k a wcześniej jeszcze uchwalone w kwietniu 1989 ustawy nowelizujące konstytucję stalinowską a potem jeszcze nowe przepisy z grudnia 1989. pełna konst. jest zawsze wyrazem kompromisu politycznego chyba że jest nadana np. przez monarchę. Kompromis zawsze dotyczy wykonywania władzy- bo to musi być rozstrzygnięte, natomiast inne sprawy co do których nie jest łatwo ustalić jak je uregulować i pozostają poza konstytucja. K: rzeczywista i fikcyjna, to ten układ sił i te rozwiązania ustrojowe które faktycznie istnieją w rzeczywistości- uregulowane faktycznie, może ona być albo zgodna z pisaną albo nie. Jeśli nie jest zgodna z pisaną to oznacza że jest fikcyjną. Konst. rzeczywista powinna odzwierciedlać konst. pisaną. Konst. sztywna i elastyczna, podział ten rozróżniamy w zależności od tego jak trudno jest konst. zmienić. Sztywną można relatywnie trudno zmienić, elastyczną- łatwo.

Funkcje Rady Ministrów- wyrażone w art.146 ust4 te kompetencje Rady Ministrów są określone bardzo ogólnie, ale rzeczą charakterystyczną że RM działa w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach. Ma tylko takie kompetencje jakie wynikają z prawa. Niektóre z tych kompetencji RM wykonuje samodzielnie ale są też takie, które realizuje we współdziałaniu np. z Prezydentem natomiast art.133 ust 3 przewiduje że Prezydent w zakresie polityki zagranicznej współdziała z prezesem RM i właściwym ministrem. Najważniejsze kompetencje RM: - wykonywanie ustaw w szczególności rozporządzeń, uchwalenie projektu budżetu państwa kierowanie wykonania budżetu państwa oraz uchwalanie zamknięcia rachunków państwa i sprawozdania z wykonania budżetu. Równowaga budżetowa jest podstawą funkcjonowania gospodarki. Są to zagadnienia bardzo istotne.

Funkcja polityczna rządu- rząd ponosi odpowiedzialność solidarną za kierunek prowadzonej polityki. To jest organ do którego należy określenie ustrojowo polityki państwa wynika to z przyjęto podziału władzy. Jest władza wykonawcza i ustawodawcza- to rząd określa kierunek działania państwa a parlament to kontroluje, sprawdza czy ten kierunek jest prawidłowy w trakcie trwania kadencji a później ostatecznej kontroli dokonują wyborcy. Aktem w którym w sposób ogólny założenia polityki rządu są określone jest expose Prezesa Rady Ministrów bo tam powinny być zawarte przynajmniej ogólne wskazanie ci do koncepcji politycznych jakie rząd będzie realizować dotyczyć to będzie zarówno polityki wewnętrznej jak zagranicznej. To właśnie jest istota funkcji politycznej jaką pełni rząd. Drugim elementem jest wykonywanie czy kierowanie administracją rządową. To jest zupełnie inna funkcja gdyż jest to typowo wykonawcza funkcja. Administracja wykonuje to co jest politycznie określone. Dlatego najpierw trzeba postanowić o kierunkach rozwoju a potem można je realizować. W związku z tym logiczne jest że najpierw następują decyzje polityczne w ramach ustalenia koncepcji politycznych a dopiero potem możemy mówić o wykonywaniu tego w ramach kierowania administracją rządową. Jeśli taka jest zależność pomiędzy tymi dwoma funkcjami i w tym właśnie mieści się istota dwoistości funkcji wykonywanej przez rząd. Z jednej strony jest to ustalanie polityki państwa a z drugiej wykonywanie tego w granicach które zostały zaakceptowane. W pojęciu ustalania kierunków polityki mieści się np. opracowanie wszelkich reform, zmian koncepcji współpracy międzynarodowej.

Funkcje Prezydenta art. 126- należy zwrócić uwagę że na podstawie art.126 ust2 Prezydent RP może wykonywać takie funkcje, takie kompetencje, ma tylko takie uprawnienia które są uregulowane jednoznacznie w prawie, czyli w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach. On nie może domniemywać swoich kompetencji jeżeli nie są jednoznacznie zapisane. Czyli art.126 ust.3 wyłącza formalnie rzecz biorąc możliwość działania Prezydenta i jeśli normy jednoznacznie nie przewidują konkretnych jego kompetencji. Prezydent nie może powoływać się na postanowienia ust.1 i 2 art126 i na tej podstawie domniemywać, że przysługują mu jednoznacznie nie wyrażone kompetencje bo ust.3 formalnie mu na to nie pozwala

Funkcje prezydenta w stosunku do rządu Prerogatywy są to kompetencje Prezydenta które on wykonuje bez kontrasygnaty bo ona jest wykonywana aby zdjąć z Prezydenta odpowiedzialność za czynności które wykonuje. Im więcej jest prerogatyw tym bardziej organ jest samodzielny, tym poważniejsza jest jego pozycja. Art.144 Konstytucji zawiera kwestie prerogatyw i kontrasygnaty. Elementy: sposób wyboru prezydenta, usytuowanie go na tym samym poziomie co Sejm a co z tego wynika że nie można go sprowadzić do pozycji symbolu, reprezentanta, co się z tym wiąże ? realne kompetencje- Sejm- weto, posiada też inicjatywę ustawodawczą władza wykonawcza
KONTRASYGNATA jest udzielona przez Prezesa Rady Ministrów aktom Prezydenta w celu ponoszenia odpowiedzialności za te akty. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności za akty kontrasygnowane. W zależności od tego jaki jest zakres jego prerogatyw tak można określić zakres swobody Prezydenta. Im więcej prerogatyw tym bardziej niezależny jest Prezydent i w związku z tym może realizować własną politykę, bo prerogatywa to jest uprawnienie Prezydenta niezależne od stanowiska rządu czyli wykonywane na własny rachunek i na własną odpowiedzialność przez głowę państwa. W art. 144 ust3 mamy wyliczone uprawnienia Prezydenta , ustawy nie wymagają kontrasygnaty ale są one w większości przypadków znacznie ograniczone w znaczeniu politycznym. Prezydent podejmuje je niezależnie od Prezesa RM ale są to z punktu widzenia politycznego kwestie nie najważniejsze. Uprawnienia te są faktycznie ograniczone i naprawdę istotne jest tylko weto. Jego inne uprawnienia są politycznie uwarunkowane stosunkami z rządem.

Funkcje Trybunału Konstytucyjnego- są uregulowane w art.188,189, 193, mówić także o regulacji ustawowej funkcji TK na podstawie konstytucji oraz art. 1 ustawy o TK podstawowym zadaniem TK jest badanie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych art.188-9. art.193 stwierdza że TK rozstrzyga w sprawie pytań do niego składanych. Funkcje te są zróżnicowane ale najważniejszą jest badanie konstytucyjności i legalności norm prawnych. TK nie działa z inicjatywy własnej. Postępowanie przed TK nigdy nie jest wszczynane przez sam Trybunał, potrzebny jest wniosek innego podmiotu. Katalog tych podmiotów i zakres kompetencji jest określony art.191. są to podmioty zróżnicowane: Prezydent RP, Marszałek Sejmu, Senatu, Prezes RM, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes NSA, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich są to wszystko podmioty instytucjonalne nie ma nigdzie podmiotu indywidualnego- osoby fizycznej bo one nie posiadają takich uprawnień.

Immunitet materialny-jest uregulowany w art.105 ust.1 i dotyczy on wyłącznie odpowiedzialności wchodzącej w zakres wykonywania mandatu poselskiego. Przewiduje on, że w zakresie wykonywania tej właśnie działalności poseł nie ponosi odpowiedzialności w czasie trwania mandatu jak i po jego wygaśnięciu. To jest konstrukcja immunitetu materialnego bo nie ponosi odpowiedzialności za konkretne działania które mieszczą się w zakresie sprawowania mandatu poselskiego. Wyłączenie odpowiedzialności dotyczy i czasu trwania mandatu i czasu po jego wygaśnięciu czyli nigdy nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie które podjął w okresie wykonywania mandatu, chyba że naruszył prawa osób trzecich co nie jest objęte immunitetem materialnym. W tym immunitecie chodzi o to by można swobodnie działać ale swobodnie to nie znaczy że można zrobić wszystko. W immunitecie chodzi o to by można podjąć pewne działania , które byłyby poczytywane jako kontrolne, ujawnienie domniemań jeżeli się czyni to z zastosowaniem powszechnie obowiązujących reguł prawa to nie stanowi to naruszenia praw osób trzecich. Za działania które podejmuje w ramach sprawowania mandatu ponosi odpowiedzialność wyłącznie przed sądem w ramach odpowiedzialności regulaminowej.

Immunitet formalny- od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu art.105 ust2. immunitet formalny nie wyłącza odpowiedzialności. On wyłącza tylko pociągnięcie do odpowiedzialności w określonym czasie a ust,4 daje posłowi możliwość wyrażenia zgody na pociąganie do odpowiedzialności karnej. Immunitet nie może służyć do tuszowania sprzecznych z prawem postępowania posłów. Ma to na celu aby nie można było wykorzystać postępowania karnego wobec posła jako narzędzia politycznego. Wobec kandydata nie powinno się toczyć postępowanie karne a co dopiero wobec posła. Kultura polityczna wymaga tego aby się nie toczyło. To ma fatalne skutki w ocenie działalności politycznej w ogóle.

Interpelacje , zapytania poselskie- istnieją tego typu instytucje które pozwalają na bieżącą kontrolę działań rządu i poszczególnych ministrów, obligują te podmioty do udzielania odpowiedzi dając Sejmowi możliwość oceny w przypadku kiedy zgłaszający uzna odpowiedzi za nie wystarczające. One nie powodują bezpośrednio odpowiedzialności, konsekwencje w postaci utraty stanowiska natomiast pozwalają przede wszystkim opozycji na pozyskiwanie informacji o działalności poszczególnych członków rządu, agend rządowych, komisji komitetów, pozwalają poznać stanowisko rządu w różnych istotnych sprawach zdaniem opozycji. Są elementem mechanizmu kontrolnego a dla opozycji stanowią instrument poprzez który wykazuje ona swojemu elektoratowi że faktycznie broni ona jego interesu. To są formy indywidualnej kontroli jaką posłowie przeprowadzają natomiast jest jeszcze możliwość działania komisji sejmowych które wzywają na posiedzenie.

Konwent Seniorów-jest to organ w którym zasiadają reprezentanci politycznych opcji parlamentarnych a organ ten ma zapewniając współdziałanie klubów. W skład wchodzą Marszałek, wicemarszałkowie i przewodniczący klubów, przedstawiciele porozumień. Nadzoruje sprawom związanym z działalnością i tokiem prac Sejmu. W ramach jego kompetencji może być znalezione rozwiązanie w sprawach konfliktowych w ramach oficjalnego toku Sejmu. Konwent Seniorów to organ który daje możliwość znalezienia rozwiązań politycznych przynajmniej od strony regulaminowej patrząc . Konwent Seniorów jest organem opiniodawczym.

Komisje Sejmowe- są organami które są powoływane w celu rozpatrywania, przygotowania spraw stanowiących prace Sejmu, wyrażają opinie w sprawach przekazanych pod obrady przez Marszałka Sejmu lub Prezydium. Regulamin określa Komisje jako organy kontroli sejmowej. Należy podkreślić co robią komisje: jest to organ który: przygotowuje prace Sejmu, uczestniczy w trybie ustawodawczym, przygotowuje poprawki, rozpatruje projekty, wyraża opinię w sprawach, które są przekazane pod ich obrady, bierze udział w funkcji kontrolnej np. opiniowanie wykonania budżetu. Komisje: stałe, śledcze, nadzwyczajne.

Mandat partyjny- partia organizując kampanie, tworząc klub polityczny w Sejmie, organizując całą pracę posła czy senatora zapewniając mu pomoc fachową, kontakty z wyborcami i kolejną kampanie wymusza na nim określony sposób zachowań politycznych nakładając na niego obowiązek podporządkowania się decyzjom kierowniczych gremiów partii, powinien być posłuszny klubowi i kierownictwu partii zarówno na swoim szczeblu jak i na szczeblu centralnym .może jest to mało demokratyczne ale jest to jedyny możliwy sposób na rozliczenie władzy politycznej- znikający posłowie nie dają nam tej szansy. Dlatego ta konstrukcja mandatu partyjnego chociaż z pozoru wydaje się że narusza pewne nasze wyobrażenia o wolności to w sumie pozwala nam rzeczywiście wolność zachować. Skuteczność działania partii to skuteczność wynikająca z dyscypliny w ramach programu, możliwości wypowiedzenia się ale też z obowiązku posłuszeństwa bo to nie są organizacje dyskusyjne a ich działalność jest związana z wymogami racjonalnego postępowania a to wymaga spójności i podporządkowania się demokratycznie wybranemu kierownictwu. W czasie trwania kadencji władza powinna być stabilna, najlepszym rozwiązaniem jest sytuacja niezmienna, gdy rząd ma oparcie w większości stabilnej, dlatego najważniejsze jest to by wybory odbywały się kadencyjnie by była gwarancja że tak jest i będzie i by były alternatywne tzn. istniał wybór co najmniej między dwoma kandydatami. Należy wobec tego pamiętać, że poseł jest reprezentantem narodu ale jest podporządkowany decyzjom partii politycznych bo mamy do czynienia z konstrukcją mandatu partyjnego. Mandat otrzymuje ten kto zyskał najwięcej głosów na liście. Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora która nakłada na posłów obowiązek kierowania się dobrem narodu a jednocześnie informowanie wyborców o pracy swojej i działalności organu do którego zostali wybrani.

Nie wybieralność- trzeba odróżnić nie wybieralność od niepołączalności formalnej , .przykładem może być art. 132 zakaz piastowania przez Prezydenta RP innego urzędu i pełnienia jakichkolwiek funkcji publicznych oprócz tych, które są związane ze sprawowaniem urzędu.

Odpowiedzialność solidarna członka RM-art157 Konstytucji to jest odpowiedzialność wszystkich członków rządu, może być tylko polityczna, nie może być prawna , odpowiedzialność polityczna może być solidarna bo to odpowiedzialność za kierunek polityki.

Odpowiedzialność indywidualna- art159 i 161 Konstytucji to odpowiedzialność np. za naruszenie prawa bo może być tylko odpowiedzialność indywidualna . jeżeli skala naruszeń prawa dokonywanych przez poszczególnych członków rządu jest bardzo duża to może się to skończyć odpowiedzialnością prawną tych osób z reguły karną ale może także spowodować upadek rządu i wtedy cały rząd poda się do dymisji lub zostanie przegłosowane wobec niego wotum nieufności. Ale będzie to konsekwencja polityczna natomiast prawnie będą odpowiadać tylko ci którzy tych naruszeń dokonali. Mimo iż jest to najistotniejszy element funkcji kontrolnej Sejmu to należy pamiętać że istota władz demokratycznych polega na tym że wybory weryfikują trafność polityki rządowej. Najważniejsze by mechanizm wyborczy działał prawidłowo, y wybory odbywały się kadencyjnie by były rzeczywiście alternatywne tzn by można mieć rzeczywisty wybór by istniała odpowiedzialność polityczna i najważniejsze by była ona realizowana w wyborach. Jeżeli rząd dysponuje bezwzględną większością głosów to mało prawdopodobne aby w czasie trwania kadencji został obalony.

Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta- jeśli chodzi o prezydenturę w Polsce należy zwrócić uwagę na art. 145 Konstytucji, który odnosi się do tego zagadnienia. Ust.1 określa zakres przedmiotowy odpowiedzialności tzn. naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa. Tylko Prezydent ponosi w tym zakresie odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu. Procedura tej odpowiedzialności także jest specjalna bo o postawieniu prezydenta w stan oskarżenia decyduje swoją uchwałą Zgromadzenie Narodowe uchwałą większości co najmniej 2/3 głosów. Podsumowując pozycję Prezydenta można powiedzieć że jest ona osłabiona w stosunku do rozwiązań małej Konstytucji ale poprzez weto Prezydent może mieć realny wpływ na działanie Sejmu. w Polsce przyjęło się sądzić że Prezydent ma funkcję arbitra. Funkcja arbitra dotyczy stosunków między Parlamentem a rządem i jest wykonywana wtedy gdy między tymi organami dochodzi do konfliktu. W Konst. Trudno wskazać takie postanowienia które miałyby mu w tym pomóc biorąc pod uwagę że może on wykonywać swoje zadania tylko w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, czyli nie może podejmować żadnych działań, które nie mają konkretnej podstawy prawnej. A funkcja arbitra jest trochę taka właśnie, że działa się niekoniecznie mając do dyspozycji konkretne instrumenty a czasem mając je ale jakie można wskazać instrumenty, którymi Prezydent dysponuje w stosunku do rządu. Przepisy Konstytucji nie zawieraja takich wykazów. Trzeba też zauważyć, że rada gabinetowa takiej roli nie spełni. Raczej można by się spodziewać że poza prawne działania Prezydenta nie wynikające mimo wszystko z przepisów będą tutaj pomocne ale to jest już kwestia układu politycznego. Ale taka funkcję Prezydenta się wymienia kierując się doświadczeniem krajów które mają system półprezydencki.

Preambuła- to w niej skupiają się bardzo istotne sprawy, ma bardzo specyficzny charakter, może występować jako inwokacja. Zawiera różne treści tzw. Majstersztyk kompromisu ale nie jest normą prawną . służy jako czynnik wspomagający interpretacji konstytucji, akcentujący. W tych sformułowaniach widać co ustrojodawca traktował jako rzecz szczególnie ważną, jakie wartości uznał za szczególnie ważne. Jeżeli we wstępie jest przewidziane że Państwo jest republiką to jest to norma prawna. To musi być zatem zweryfikowane tzn. musimy ustalić czy we wstępie znajdują się postanowienia w formie normy prawnej.

Prezydent RP- w tym krótkim okresie 12 lat Rzeczypospolitej wolnej prezydent przeszedł bardzo wyraźną ewolucję, od organu o silnej pozycji wykonującego funkcje nie tylko arbitra uczestniczącego w realizowaniu bieżącej polityki po funkcję dzisiejszą którą można by określić wyłącznie jako funkcję arbitra i to tylko wówczas gdy faktycznie zechce te obowiązki wypełniać tzn że z systemu półprezydenckiego z Małej konstytucji przeszliśmy do systemu parlamentowo - gabinetowego. Te proporcje się zmieniają w zależności od tego kto ma większość. Art.126 jest kluczem do zrozumienia tych zmian o których była wcześniej mowa, a w szczególności dodania w porównaniu z Małą Konstytucją ustępu. Art. 10 ust2 przewiduje dualizm władzy wykonawczej jest ona wykonywana przez prezydenta i przez Radę Ministrów.

Pozycja ustrojowa Prezydenta- prezydent pochodzi z wyborów powszechnych i to jest bardzo istotna jego cecha dlatego że zawsze wybory powszechne dają szczególną pozycję organowi. Bo jest to powołanie w drodze wyrażenia swojego stanowiska przez suwerena. Jeżeli Sejm i prezydent są wybierani przez naród to obydwa te organy są usytuowane na tym samym poziomie i mają taką samą legitymację do wykonywania władzy. Są to zatem organy równorzędne. I tu decydującym czynnikiem jest wybór w wyborach powszechnych. Prezydenta nie powołuje Zgromadzenie Narodowe, on pochodzi z wyborów powszechnych i to powoduje że musi dysponować kompetencjami konkretnymi realnymi które odpowiadają w sensie merytorycznym powołania w wyborach powszechnych i które w pewnym sensie równoważą kompetencjom Sejmu bo to przecież organy ukształtowane na tym samym poziomie. To są podmioty równorzędne, różni ich tylko to że w Sejmie jest 460 posłów a prezydent jest organem jednoosobowym.

Pozycja Banku Centralnego- przede wszystkim gwarancje dla zachowania jego niezależności ma to bardzo istotne znaczenie w przypadku wejścia Polski do UE ponieważ te regulacje są bardzo rygorystycznie przestrzegane pod warunkiem stabilności systemu gospodarczego, monetarnego, walutowego całego prawa Unii i przede wszystkim niezależnym Banków. Wszystkie przepisy jakie w Polsce obowiązują jeśli chodzi o gwarancje są zgodne z rozwiązaniami przyjmowanymi w krajach unii. Ale to nie tylko o unie chodzi. Cały system gospodarczy jest sprawowany gdy Bank Centralny funkcjonuje na właściwych zasadach.

Prezes Rady Ministrów- przynajmniej teoretycznie ma on możliwość powoływania ministrów którzy będą mieli kompetencje przez niego określone. Teoretyczne bo znaczenie tych ministrów będzie w dużej mierze zależało od układu sił wewnętrznych w danym rządzie- obecnie takich nie ma. Ale najważniejsze jest to że decydujące zdanie w tej kwestii może mieć sam Prezes. Aczkolwiek jeżeli jego pozycja jest słaba to takich możliwości niema. To wszystko świadczy o bardzo wyeksponowanej ustrojowo pozycji Prezesa RM natomiast politycznie wnioski muszą być aktualizowane, tego się uregulować nie da. Stosownie do układu sił politycznych Prezes RM albo jest rzeczywiście szefem rządu albo jego pozycja jest bardzo słaba. Prezes RM jest szefem rządu i musi się to łączyć z hierarchiczną strukturą RM a na jego czele stoi Prezes, z możliwością powoływania ministrów dla których określa zadania, oraz uprawnienia wyszczególnione w art.148 te uprawnienia mają różny ciężar gatunkowy np. reprezentowanie RM to coś zupełnie innego niż kierowanie pracami RM. Na podstawie analizy tych norm możemy powiedzieć że regulacja konstytucyjna przewiduje silną pozycję Prezesa RM i sytuuje go na pozycji szefa rządu, przewiduje go jako kierownika rządu.

Rada Ministrów w Konstytucji- jest ona elementem władzy wykonawczej co wynika z art.10 ust.2 Konstytucji natomiast generalne funkcje tego organu określa art.146 ust.1 i 3. RM prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP oraz kieruje adm. rządową. To są dwa postanowienia które określają dwoistość zadań wykonywanych przez rząd. Jest to organ który jest odpowiedzialny za kierunek polityki państwa.

Status ustrojowy posła- poseł zgodnie z godnie z Konstytucją jest wyposażony w mandat. Art.104 mówi że posłowie są przedstawicielami narodu i Konstytucja reguluje status ustrojowy posła a to oznacza że reguluje całą konstrukcję mandatu. Mandat to jest uprawnienie do reprezentowania interesu. Art.104 stanowi że posłowie są przedstawicielami narodu i nie wiążą ich instrukcje wyborcze. W ten sposób został odrzucony mandat związany- imperatywny a polegał on właśnie na tym że wyborcy mogli wiązać swoich posłów instrukcjami, które określały sposób postępowania posła w konkretnych sprawach, te instrukcje stanowiły zakres kompetencji, treść działalności jaką powinni byli podejmować. Wraz ze zmianą koncepcji funkcji parlamentu wolnością przyznania wszystkim jednostkom zmieniła się także konstrukcja mandatu i stał się mandatem wolnym, a konstrukcja jego zakłada że poseł musi przede wszystkim mieć na celu ochronę interesów ogólnonarodowych. Poseł musi być reprezentantem interesów swojego okręgu wyborczego. Wykonywanie dzisiejsze mandatu prawie zawsze odbywa się w ramach struktury partyjnej. Poseł nie zorganizowany partyjnie praktycznie nie ma realnych szans wykonywania mandatu.. sejm to wielka machina organizacyjna i jak w takiej sytuacji można wyobrazić sobie pojedynczego posła. Biuro poselskie z wyborcami, organizacje kampanii, przygotowanie projektów, wystąpień, opinii , pojedynczy poseł nie korzysta z inicjatywy ustawodawczej w tym celu musi szukać poparcia w innych partyjnych strukturach. Druga sprawą jest kwestia leżąca po stronie wyborców. Na status ustrojowy posła składa się zatem: koncepcja mandatu, immunitet, zasada incompatibilitas niepołączalności.

Struktura RM-jest b. charakterystyczna. Art. 147 pozwala przyjąć że jest to struktura zróżnicowana i hierarchiczna. Zgodnie z ust.1 składa się ona z Prezesa Rady Ministrów i ministrów ale jak stanowi w jej skład mogą wchodzić także wiceprezesi, mogą być też powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Ponadto ust.3 stanowi że Prezes i wiceprezesi RM mogą pełnić funkcję ministra. Art.149 różnicuje pozycję i kategorię ministrów. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa RM a zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy. Konstytucja przewiduje możliwość istnienia dwóch kategorii ministrów tzn. powoływanych w ustawie czyli takich których zakres działania jest uregulowany w ustawie i drugą kategorię ministrów do której zaliczamy tych ministrów którzy są powoływani przez Prezesa RM ale do tej grupy nie może się zaliczać minister kierują czy działem administracji bo wtedy jego zakres kompetencji wynika z ustawy.

Skarga konstytucyjna- możemy wymienić 4 cechy skargi konst. : incydentalny charakter skargi, ograniczenie podstawy skargi do naruszeń praw i wolności o konstytucyjnym charakterze, subsydialny charakter, rozpatrywanie skargi następuje tylko przed sądem konstytucyjnym. Są to najważniejsze cechy skargi.
Incydentalny charakter skargi- wnosi ja podmiot indywidualnie z konkretna zaistniałą sprawą, oznacza to że ze skargą występuje podmiot który prowadzi postępowanie sądowe, administracyjne i w tym postępowaniu zostały naruszone jego prawa lub wolności określone w Konstytucji ? ale musi zaistnieć konkretna sprawa. Dlatego mówimy że jest to incydentalne bo była sprawa.Naruszenie konstytucyjności-w przypadku skargi musimy wskazać konkretną sprawę. W całym postępowaniu jest faza gdy bada się warunki formalne- jeżeli tego nie ma to Trybunał wnosi o uzupełnienie wniosku. Trybunał nigdy nie prowadzi żadnego działania z własnej inicjatywy, zawsze na czyjś wniosek.
Sybsydialny charakter- w art.70 jest twierdzenie Orzekł ostatecznie. Są b. duże wątpliwości jak to rozumieć. Należy się odwołać do ustawy o TK i stwierdzić że w początkowym okresie przed zmianą art.46 ustawy przewidywał że skargę można wnieść po wyczerpaniu toku instancyjnego w ciągu 2 miesięcy od doręczenia prawomocnego wyroku , ostatecznej decyzji innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Dzisiaj art.46 ustawy o TK mówi ?po wyczerpaniu drogi prawnej. W ciągu 3 m-cy może być wniesiona skarga konstytucyjna. Jest tu korelacja między art..46 o TK a art.79 Konstytucji. I to stanowi wyjaśnienie subsydialnego charakteru skargi. Subsydialny oznacza w tym przypadku że jest to środek nadzwyczajny, wyjątkowy wtedy gdy już wszystkie środki zostały wykorzystane i satysfakcji nie uzyskano. Subsydialny oznacza że skarga jest instytucja nadzwyczajną, wyjątkową, stosowaną wtedy gdy zostały wykorzystane wszystkie środki prawne w ganym postępowaniu.( postępowanie administracyjne, kasacja, postępowanie sądowe) tylko i wyłącznie sądy konstytucyjne są uprawnione do rozstrzygania sk. Konst. skargę składamy na niekonstytucyjność podstawy prawnej.


Skład Trybunału Konstytucyjnego- funkcje tego organu są bardzo poważne ponieważ eliminuje on normy a wcześnie ustala wiążącą wykładnię norm konstytucyjnych czyli sędziowie TK bardzo często ustalają jaka jest treść normy, oni nadają normie ostateczny sens. Muszą posłużyć się wykładnią aby dokonać porównania między regulacją której konstytucyjność jest poddana w wątpliwość a wzorcem konstytucyjnym. To jest b. poważna funkcja i ogromna odpowiedzialność. Bo to przesadza o sposobie interpretowania aktów niższego rzędu. Rozstrzygają się bardzo często życiowe sprawy wielu podmiotów. W związku z tym istotny jest skład sędziowski bo przecież rozstrzygnięcia to postanowienia różnych składów 5 lub 3 osobowych. TK składa się z 15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat spośród wyróżniających się wiedzą prawniczą.

Trybunał Konstytucyjny- należy zatem do kategorii władzy sądowniczej i jako taki jest odrębną i niezależną od innych władz. Ale TK nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, mówi o tym art. 175 ust1 wymiar sprawiedliwości w RP sprawują Sąd Najwyższy, Sądy powszechne, administracyjne oraz wojskowe.. nie wymienia się TK tzn że nie sprawuje on wymiaru sprawiedliwości. O jego odrębności przesądza zakres kompetencji który jest wskazany w art.188 i następnych. Zgodnie z tym postanowieniem TK orzeka w sprawach: - zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych, skargi konstytucyjnej, rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Jest to katalog kompetencji inny niż wymiaru sprawiedliwości.

Uprawnienia w zakresie wykonywania budżetu-jest to podstawowa rzecz dla rządu i dla państwa. Rząd jest odpowiedzialny za to. Absolutorium rząd uzyskuje za wykonanie budżetu, zamknięcie rachunku. Budżet musi być zrównoważony . rząd dysponuje wyłącznością inicjatywy w zakresie budżetu i to jest rzecz najważniejsza, do tego dochodzą jeszcze uprawnienia Prezydenta bo w przypadku budżetu nie może zastosować weta.

Uprawnienia Prezydenta w stosunku do parlamentu- konstrukcja organu Prezydenta jest tak utworzona aby negatywne formy działania parlamentu a zwłaszcza jego polityczne rozdrobnienie uniemożliwiające powołanie stabilnego rządu ograniczyć w jak największy sposób. Dlatego prezydent uzyskał pewne uprawnienia które pozwalają mu działać wtedy gdy parlament tych swoich zasadniczych obowiązków realizować nie potrafi ze względu na rozdrobnienie polityczne rozdzielenie legislatywy i egzekutywy, ograniczenie odpowiedzialności albo całkowite jej wyłączenie powoduje że egzekutywa nie jest związana w takim stopniu jak w modelu parlamentowo-gabinetowym różnymi układami politycznymi.

Uprawnienia kontrolne komisji- komisja może żądać informacji, wyjaśnień, może to być podstawą podejmowania uchwał przez komisje. Ale trzeba tez pamiętać o składzie politycznym komisji który jest odzwierciedleniem proporcjonalnie układu sił w Sejmie i tego się nie da wyeliminować.. należy pamiętać o tym że przepisy regulaminów parlamentarnych muszą umożliwiać opozycji która jest mniejszością realne instrumenty do działania i to się mieści w zakresie funkcji kontrolnej. Regulaminy muszą uwzględniać wyrównywanie pozycji dla mniejszości- opozycji. Chodzi o gwarancje dla przedstawienia swoich projektów w porządku dziennym, prawo zabierania głosów proporcjonalnie do posiadanych mandatów czyli czas w którym się dysponuje w wystąpieniach zwłaszcza klubowych. Nie może być sytuacji że dominacja rządzących spycha na margines opozycję. Porozumienie tych instytucji czasami może zapewnić realne działania. Bardzo wiele zależy też od kultury politycznej. Tutaj dopiero widać jak daleko rozwinięte są zachowania polityczne, na jakich wzorcach są oparte.

Uprawnienia posłów w Sejmie-prawo posła do politycznego organizowania się w Sejmie ( polityczna struktura Sejmu). są one związane z samą konstrukcją mandatu z prawem posłów do tworzenia organizacji politycznych. Art8 regulaminu Sejmu uprawnia posłów do organizowania klubów i kół poselskich opartych na zasadzie politycznej.. kryterium przynależności jest orientacja polityczna posłów. Norma ta jest ściśle związana a art. 17 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora- mogą tworzyć kluby, koła lub zespoły poselskie. Klub może tworzyć co najmniej 15 posłów, a koło co najmniej 3 posłów. Płaszczyzna działania posłów Sejmie jest płaszczyzna polityczna. Oprócz tego trzeba także wskazać strukturę organizacyjną Sejmu, która pozwala pracę odpowiednio zorganizować i realizować i tu trzeba wskazać obrady Sejmu. mamy płaszczyzną politycznego działania posłów i strukturę która daje im możliwość realizowania konkretnej pracy to struktura organizacyjna Sejmu.

Weto ustawodawcze- najważniejszą funkcją prezydenta pochodzącego z wyborów powszechnych jest weto ustawodawcze, jest to weto zawieszające to oznacza że odpowiednią większością można to weto obalić- 3/5 głosów. Konstytucja to reguluje w art. 122 ust5 prezydent powinien mieć taką funkcję ponieważ on reprezentuje pewną opcję. Ona może być zgodna z większością parlamentarną ale może być jej przeciwna chodzi o to aby zrównoważyć układ sejmowy możliwością aktywnego działania Prezydenta. I to jest wszystko z instrumentów realnych czym dysponuje Prezydent. Nie ma wpływu na obsadę stanowisk, ma nominację w tzw wrażliwych resortach MON, MSW, MSZ.

Wolności, prawa, obowiązki człowieka i obywatela- człowiek występuje w różny rolach. Jest to człowiek ze względu na swoja charakterystykę i z tego tytułu przysługują mu określone wolności i prawa , ale człowiek występuje także w roli obywatela i wtedy regulujemy jego pozycję względem państwa, jego sytuację względem państwa. Bo obywatelem jesteśmy w stosunkach z władzą publiczną. Konstytucja akcentuje te poziomy w których się znajdujemy- nasze człowieczeństwo i godność która jest z tym związana i naszą sytuacje prawna ? ustrojową jako obywatela. Określa nam stosunek do władzy i wzajemne relacje pomiędzy obywatelem i władzą. Konstytucja Polska jest b. rozbudowana . jeśli chodzi o prawa i wolności obejmuje wszystkie 3 generacje jakie rozróżniamy w historycznej ewolucji praw i wolności człowieka. Generacja 1 wywodzi się z państwa liberalnego i ma swoje źródła w tzw. 3 kardynalnych prawach liberalnych: prawo do życia, prawo do mienia, prawo do wolności. I generacja są to prawa i wolności o charakterze negatywnym, cecha charakterystyczna jest wolność. II generacja obejmuje wolności prawa, ekonomiczne, socjalistyczne odmiennie od I grupy maja charakter pozytywny.

Wotum nieufności- Konstytucja przyjęła pewne rozwiązania które obok konstruktywnego wotum nieufności mają służyć zracjonalizowaniu wykonywania funkcji kontrolnej przez Sejm. To konstruktywne wotum nieufności to jest racjonalizowanie, to jest ograniczenie swobody działania Sejmu. Innym elementem ograniczającym zapędy do obalenia rządu są zawarte w ar158 ust2 Konstytucji terminy które muszą wpłynąć od zgłoszenia wniosku do jego głosowania 7 dni po to aby wynik głosowania nie był przypadkowy. Ponadto powtórny wniosek może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3 m-cy od zgłoszenia poprzedniego chyba że wystąpi z nim co najmniej 115 posłów. To rozważanie służy uniemożliwieniu nękania rządu zbyt często powtarzającymi się wnioskami o jego obalenie. 115 posłów to ? ustawowej liczby posłów ( normalnie wniosek może zgłosić 46 posłów ) to tak wysoka większość że można domniemywać że wniosek ten znajdzie poparcie odpowiedniej większości i nie będzie czystą grą polityczną.

Zasada suwerenności narodu- reguluje ją art. 4 ale jest także konkretyzowana w kolejnych postanowieniach. Art. 4 stanowi że władza zwierzchnia RP należy do narodu i naród sprawuje władze przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio i to jest istota tej zasady. Zasadnicza kwestią jest to kto jest przedmiotem suwerenności a wiec chodzi o ustalenie pojęcia naród. Współcześnie pojęcie narodu politycznego utożsamiamy z pojęciem narodu etnicznego czyli jeśli mówimy naród to mamy na myśli wszystkich obywateli. Jeśli realizowane są faktyczne uprawnienia do wykonywania władzy to mówimy o faktycznie realizowanej zasadzie suwerenności. Można je wykonywać pośrednio lub bezpośrednio. Konstytucja daje pierwszeństwo przedstawicielskiemu wykonywaniu władzy art.4 ust2. Demokracja bezpośrednia to tylko referendum bo forma inicjatywy ludowej ale jej zastosowanie jest praktycznie niewykonalne. Przeciwnicy referendum dopuszczają jej w jednej kwestii a mianowicie dla zatwierdzenia Konstytucji.

Zasada demokratycznego państwa prawnego- art2 Konstytucji, jest bardzo rozbudowana, składa się w zasadzie z dwóch członów, ona dotyczy z jednej strony pewnych cech, które wyznaczamy dla systemu prawa a z drugiej strony zawiera kwestie przewidziane dla instytucji prawa. Mamy tutaj na myśli konstrukcję: demokratyczne prawo i demokratyczne państwo. Jeśli chodzi o demokratyczne prawo to musimy uwzględnić z jednej strony treść prawa, z drugiej strony demokratyczna procedura uchwalania prawa. Treść prawa obejmuje konieczność stanowienie tzw. Dobrego prawa. Troską ustawodawcy jest wiedzieć jak uregulować żeby w obecnie społecznej można było powiedzieć że prawo jest dobre. Dobre prawo to takie, które uwzględnia racjonalność rozwiązań, oczekiwania społeczne. W odniesieniu do konkretnego przypadku możemy rozstrzygać czy prawo spełnia postulat bycia prawem dobrym czy też narusz go. W tym postulacie mieści się obowiązek konsultowania przez zainteresowanych projektem, dostępność, łatwość dyskusji, obowiązek stworzenia procedur uczestnictwa w konsultacji, ustalenia właściwych terminów odbywania się konsultacji bowiem prawo nie może być naruszone. Ono musi spełniać pewne wymagania co do treści i spełniać pewne warunki proceduralne no odpowiednie vacatio legis,. W kategorii demokratycznego uchwalania prawa mieści się technika legislacyjna ? każda ustawa musi być zmieniona odrębną ustawą a nie może być tak, że jedna ustawa zmienia np. 15 innych. Zasadę demokratycznego państwa prawnego stosujemy w konsekwencji posiłkowo.

Zasada społeczeństwa obywatelskiego-jest w Konstytucji rozpisana na parę innych. Społeczeństwo obywatelskie to pewna konstrukcja charakterystyczna dla wolnych społeczeństw. Społeczeństwo obywatelskie to przede wszystkim społeczeństwo wolne od nacisku władzy, jest samodzielnie zorganizowane tzn. nie państwo jest motorem jego aktywności tylko ono samo. To społeczeństwo ludzi wolnych, niezależnych, aktywnych w znaczeniu samodzielności, bez inicjatywy, państwo tworzące swoje własne organizacje, reprezentujące jego własne interesy. Społeczeństwo obywatelskie jest na tyle zorganizowane że stanowi realną przeciwwagę dla państwa. Dojrzałość społeczna jest tego rodzaju, że ludzie znają sens samoorganizowania się, dostrzegają w tym praktyczne, pozytywne znaczenie i te organizacje tworzą stosownie do potrzeb i tylko wtedy mogą być realnym partnerem władzy. Jeśli nie potrafią się zorganizować to państwo nie ma partnera, któremu potrafi realnie powiedzieć wszystko co myśli. jako część składową zasady społeczeństwa obywatelskiego możemy potraktować zasadę pluralizmu która jest zawarta w konstytucji w kilku postanowieniach art.11, art17 ust.1 i 2, art25, art.48, art.70 ust.3 o pluraliźmie decyduje swoboda. Zasada społ. Obywatelskiego jest również realizowana przez zasadę swobód obywatelskich, wolności osobistych, wolności sumienia i wyznania, wolność tworzenia kościoła, wolność nauczania, wolność tworzenia szkół, wolności związkowe, samorządowe ( decentralizacja władzy ), pluralizmu w mediach.

Zasada podziału władz- art.10 stanowi w ust.1 że ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, natomiast ust.2 mówi że władzę ustawodawcza sprawują Sejm i Senat, wykonawczą Prezydent RP i Rada Ministrów a sądowniczą sady i trybunały. Jest to fundamentalna norma dla całego ustroju politycznego. Ona uwzględnia najważniejszą zasadę trójpodziału władzy. Daje największe oparcie wolności człowieka i demokratyczności systemu. U podstaw tej zasady leży jeden zasadniczy cel ? zapewnienie człowiekowi maksimum wolności w warunkach kiedy on jest podporządkowany władzy. Określone funkcjonowanie systemu w granicach prawa tak aby człowiek był wolny.
Trójpodział- oznacza że władze dzieli się na ustawodawczą , wykonawczą i sądowniczą i podstawowym warunkiem jest to by one były tak rozdzielone aby istniała między nimi równowaga a żadna z nich nie uzyskała pozycji dominującej. Sądy stoją na straży stosowania i przestrzegania prawa. Aparat władzę stosuje, obywatel przestrzega a i jedno i drugie należy do sądu. Trójpodział władzy daje największe gwarancje zachowania wolności jednostki, dlatego że przeciwdziała kumulowaniu władzy w jednym organie i umożliwia egzekwowanie odpowiedzialności politycznej w szczególn. władzy wykonawczej.

Zasada jedności władzy państwowej- jest charakterystyczna dla państwa absolutnego gdy władza jest skumulowana w jednym ręku ( monarcha ) oraz w systemie rządów zgromadzenia wtedy władza jest skoncentrowana w zgromadzeniu narodowym ( wywodzi się z czasów Komuny Paryskiej ) W takiej sytuacji władza nie jest podzielona. Ma ją albo jednostka albo parlament. Rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu. Wykonuje politykę określoną przez parlament. Taki system był przyjęty w polskiej Konstytucji z 1952 r. Sejm był wyrazicielem woli ludu pracującego miast i wsi. Ta zasada jest punktem wyjścia dla innych zasad. Podział ten dzisiaj musi być uzupełniony wymaganiem polegającym na współdziałaniu. Tak rozumiemy współczesną konstrukcję władzy tj że władze są zobowiązane współdziałać

Zasada społecznej gospodarki rynkowej- znajdujemy ja w art.20 Konstytucji. Połączenie zasad gospodarki liberalnej, opartych przede wszystkim na zasadach wolnego rynku i własności prywatnej. Społeczna gospodarka jest pojęciem wywodzącym się z doktryny niemieckiej i stanowi powiązanie zasad gospodarki liberalnej i zasad określonych nauką społecznościową. Uwzględnia zakres takich elementów liberalnych jak wolny rynek, własność prywatna ale też zakłada konieczność uwzględnienia zasad pomocniczości i solidaryzmu społecznego. To dwa człony gospodarka rynkowa i społeczny charakter gospodarki.

Zasada pomocniczości- wywodzi się z nauk społecznych kościoła i polega na tym, że nakłada się pewne obowiązki na państwo- powinno ono wspomagać człowieka w syt. kiedy sam nie potrafi sobie poradzić, z tym że pierwsza jest wolność człowieka. Z tym powiązana jest idea solidarności. Dialog partnerów społecznych wynika z dążenia do pokoju społecznego. Art.64 prawo własności.

Zasada przyrodzonej godności człowieka- pojawiają się koncepcje aby godność traktować jako prawo ale przeważają stanowiska że przyrodzona godność człowieka jest zasadą czyli mają być podporządkowane regulacji prawnej. Art.30 jest podstawa rozważań na ten temat. On stanowi że przyrodzona niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy z nas rodzi się wolny i chodzi o to by umarł wolny. Nie państwo nadaje nam wolność, nie ono jest źródłem naszej wolności ale państwo musi ją uznać i szanować oraz chronić jak wynika ze zdania z art.30 to jest fundament stosunków państwo-jednostka. Nie można się zrzec godności , pozbyć i nie można być jej pozbawionym.

Zasada INCOMPATIBILITAS- w przypadku niepołączalności formalnej określonej niektóre kwestie są uregulowane w ordynacji wyborczej. Ze względu na szczególny charakter stanowisk: sędzia, prokurator, żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji, służb ochrony państwa nie mogą sprawować mandatu poselskiego. Sędzia dla zachowania niezawisłości bo działalność polityczna ma specyficzny charakter podporządkowania, natomiast sędzia musi być niezawisły, nie może podlegać żadnym wpływom. Pozostali to służby zhierarchizowane i w związku z tym nie mogą być poddane wpływom politycznym a z drugiej strony polityka wymaga od nich niezależności a w systemie zhierarchizowanym nie ma niezależności. Żadna z tych służb nie ma na cech systemu demokratycznego. Funkcjonalność służby cywilnej nie mógłby być apolityczny- kłócą się ze sobą te funkcje. Pozostałe ze względu na hierarchiczność podporządkowania ? wojsko, policja. Art.107 niepołączalność materialna, przepisy antykorupcyjne mają chronić przed powiązaniami między światem polityki a gospodarki.