Praca licencjacka nt. Ewidencja rozrachunków z tytułu dostaw i usług

Pewien (nie)uczciwy klient stwierdził, że praca nie nadaję się do użytku. A nóż komuś się przyda? :-)
Podaję mail do osoby, która wyłudziła tę pracę (wiem, moja naiwność nie zna granic, ale już poznała:-)
[email protected]
Pozdrawiam i życzę udanego korzystania :)

PRACA LICENCJACKA

Uczelnia
Instytut
/Pracownia/

twoje imię i nazwisko
nr albumu: .....

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW Z TYTUŁU DOSTAW I USŁUG

Praca LICENCJACKA
napisana pod kierunkiem naukowym
.....

miasto, 2008 rok
Wstęp

Rozdział I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ROZRACHUNKÓW
1.1 Pojęcie i klasyfikacja rozrachunków
1.2 Przyczyny powstawania rozrachunków
1.3 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
1.4 Rozrachunki z pracownikami
1.5 Rozrachunki publicznoprawne
1.6 Inne rozrachunki
Rozdział II. ROZRACHUNKI Z TYTUŁU DOSTAW I USŁUG
2.1 Obrót towarowy i ewidencja towarów
2.2 Obrót materiałowy i ewidencja materiałów
2.3 Ewidencja rozrachunków krajowych z tytułu dostaw i usług
2.4 Ewidencja rozrachunków zagranicznych z tytułu dostaw i usług
2.5 Wycena rozrachunków z tytułu dostaw i usług na dzień bilansowy
Rozdział III. BADANIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ W ZAKRESIE ROZRACHUNKÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE ?X?
3.1 Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa
3.2 Profil działalności przedsiębiorstwa
3.3 Ewidencja rozrachunków z tytułu dostaw i usług
3.4. Ocena stosowanych rozwiązań w zakresie rozrachunków z tytułu dostaw i usług
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA
SPIS RYSUNKÓW
SPIS TABEL

WSTĘP

We współczesnym świecie szybka i bezpieczna wymiana gospodarcza są podstawą sukcesu dla firm. Także osoby prywatne dokonują przekazów pieniężnych do firm w zamian za konkretne towary lub wykonane usługi. Szczególnie popularne stają się w ciągu ostatnich lat przelewy bezgotówkowe dokonywane do sklepów internetowych np.: allegro.pl. Umożliwia to dokonywanie zakupów bez konieczności wychodzenia z domu. Dzięki temu dana osoba może zaoszczędzić dużo czasu, a firma może zarobić. To dzięki bankowości współczesna gospodarka może się rozwijać. Dzięki operacjom bezgotówkowym dokonuje się przecież wypłat pensji, przelewów za towary pomiędzy firmami, zakupem papierów dłużnych, czy innego rodzaju akcji. Także wszelkiego rodzaju przetargi opierają się na wpłacie na konto danego organu określonej kwoty ? zwanej wadium. Bez niej nie można przystąpić do przetargu.
Wszelkie oferty coraz częściej składane są za pomocą Internetu, a przelewy wpłacane są również drogą elektroniczną. Powoduje to, że niemal każda firma w obecnym świecie musi posiadać konto internetowe. Korzystanie z takich usług pozwala na zwiększenie przejrzystości prowadzonych obrotów, a także pozwala wyeliminować wszelkie nieprawidłowości. Wydaje mi się, że usługi bankowe będą się rozwijały jeszcze szybciej. Zastanawianie się nad problemami współczesnych firm w zakresie finansów skłoniło mnie do napisania tej pracy licencjackiej. Wydaje mi się, że dość dobrze podsumowuje ona wybrany przeze mnie temat. W tak krótkiej pracy nie da się całkowicie zaprezentować tak skomplikowanych mechanizmów. Jest jednak pewne, że udało mi się przedstawić przynajmniej częściowy zarys tego problemu.
Wybrałam ten temat pracy, ponieważ uważam, że kwestia rozrachunków z tytułu dostaw i usług jest bardzo ważnym zagadnieniem w dziedzinie rachunkowości finansowej.

Rozdział I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ROZRACHUNKÓW
1.1. Pojęcie i klasyfikacja rozrachunków

Rozrachunki powstają najczęściej z tytułu realizacji umów kupna - sprzedaży produktów, towarów, usług czy elementów majątku, następnie z tytułu umów o zatrudnienie, czy też umów najmu, dzierżawy itp. Rozrachunki powstają także bardzo często z tytułu obowiązków publicznoprawnych, takich jak konieczność regulowania podatków, różnorodnych opłat, ubezpieczeń społecznych, dotacji itp.
Rozrachunki można w ogólny sposób zdefiniować następująco:
należności - to zagwarantowane umową należne świadczenia od dłużnika na rzecz wierzyciela w określonym umownie terminie oraz w określonej kwocie,
zobowiązania - są przyszłymi wydatkami i stanowią zasoby innych kontrahentów znajdujące się przejściowo w dyspozycji jednostki do momentu zapłaty1.
W myśl ustawy o rachunkowości, przez zobowiązania rozumie się: wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonywania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki2.
W terminologii prawniczej zobowiązania są wierzytelnościami dla
wierzyciela, a długiem dla dłużnika.
Charakterystyczne cechy rozrachunków:
1.mamy w nich do czynienia ze ścisłym określeniem dłużnika i wierzyciela,
2.kwota rozrachunku jest akceptowana przez dłużnika i wierzyciela,
3.termin zapłaty kwoty jest ściśle określony; wynika on albo z przepisów prawnych albo został ustalony pomiędzy kontrahentami.
Do ewidencji rozrachunków służą następujące konta:
rozrachunki z odbiorcami i dostawcami,
Rozrachunki publicznoprawne,
Rozrachunki z pracownikami,
Pozostałe rozrachunki,
Odpisy aktualizujące rozrachunki.

Konta rozrachunków posiadają charakter kont aktywno - pasywnych, mogą one bowiem wykazywać dwa salda. Saldo Wn oznacza stan należności, a saldo Ma określa stan zobowiązań.
Na dzień powstania należności i zobowiązania w walucie polskiej, w tym również z tytułu pożyczek, wycenia się według wartości nominalnej.
Nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się:
należności i udzielone pożyczki - w kwocie wymagającej zapłaty z zachowaniem zasady ostrożności;
zobowiązania - w kwocie wymagającej zapłaty, przy czym zobowiązania finansowe, których uregulowanie zgodnie z umową następuje drogą wydania aktywów finansowych innych niż gotówka lub drogą wymiany na instrumenty finansowe - według wartości godziwej;
rezerwy - w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości3.

Według znowelizowanej ustawy, na należności wątpliwe nie tworzy się rezerw, podlegają one jedynie odpisom aktualizującym ich wartość4.

Wartość należności aktualizuje się bieżąco, nie później niż na dzień bilansowy, uwzględniając prawdopodobieństwo ich zapłaty. Odpisu aktualizującego dokonuje się w stosunku do:
należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości (także jeżeli następuje ona na podstawie przepisów o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych) - do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym;
należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego - w pełnej wysokości;
należności kwestionowanych przez dłużników (spornych) oraz tych, z których zapłatą dłużnik zalega, ocena zaś sytuacji gospodarczej i finansowej dłużnika wskazuje, że spłata należności w wymaganej kwocie także w okresie krótszym niż pół roku nie jest prawdopodobna ? do wysokości nie pokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności,
należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności (np. odsetki karne), w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego - w wysokości tych kwot do czasu ich otrzymania (zapłaty) lub odpisania (jest to nowa regulacja),
należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym prawdopodobieństwie nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców - w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu ogólnego na nieściągalne należności (jest to nowa regulacja)5.

Odpisu aktualizującego wartość należności należy dokonać ilekroć ocena sytuacji dłużnika czyni prawdopodobnym brak zapłaty, niezależnie od tego, jak długo czekano na zapłatę. Istnieje również możliwość dokonywania odpisu bez identyfikacji dłużnika, dostawy, faktury, o ile praktyka kupiecka wskazuje, iż pewna część należności nie wpłynie.
Odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów operacji finansowych - zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis z tytułu aktualizacji.
Należności umorzone, przedawnione lub nieściągalne zmniejszają dokonane uprzednio odpisy aktualizujące ich wartość.
Należności, od których nie dokonano odpisów aktualizujących ich wartość lub odpisy, które nie są wystarczające, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów operacji finansowych6.
W przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość aktywów (w tym również odpisu z tytułu trwałej utraty wartości), równowartość całości lub odpowiedniej części uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego zwiększa bieżąco, nie później jednak niż na dzień bilansowy, właściwy składnik aktywów; odtworzenie uprzednio odpisanej wartości zalicza się odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów z operacji finansowych. A zatem, w przypadku np. zmiany sytuacji majątkowej dłużnika można przywrócić pierwotną wartość należności.
Obowiązek inwentaryzacji na ostatni dzień każdego roku obrotowego dotyczy jedynie należności jednostki, a nie zobowiązań. Zobowiązania i należności, w przypadku eksportu lub importu rzeczy przechodzących odprawę celną, wycenia się według kursu przyjętego w
dokumencie odprawy celnej SAD lub innym wiążącym jednostkę dokumencie7.
Operacje zapłaty zobowiązań wyrażonych w walutach obcych ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia według kursu zakupu danej waluty obcej banku, z którego usług korzysta jednostka.
Podobnie, w przypadku wpłaty należności wyrażonej w walucie obcej ujmuje się ją w księgach rachunkowych na dzień jej przeprowadzenia według kursu zakupu danej waluty obcej banku, z którego usług korzysta jednostka. Nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się wyrażone w walutach obcych należności po kursie banku, z którego usług korzysta jednostka, nie wyższym jednak od kursu średniego, ogłoszonego dla danej waluty przez NBP na ten dzień8.
Zobowiązania wyrażone w walutach obcych wycenia się na dzień bilansowy po kursie sprzedaży banku, z którego usług korzysta jednostka, nie niższym jednak od kursu średniego, ogłoszonego dla danej waluty przez NBP na ten dzień.
Różnice kursowe powstałe przy zapłacie oraz na moment bilansowy odnosi
się do kosztów oraz przychodów finansowych. Rozrachunki dzieli się na jednorodne pod względem ekonomicznym grupy.
Teraz przejdę do omawiania klasyfikacji rozrachunków.
Kryterium podziału:
I.Związek z kierunkami strumieni obiegu pieniądza
Podział na:
należności
zobowiązania
II.Przedmiot rozrachunków
Podział na:
z tytułu ekwiwalentnej wymiany świadczeń
z tytułu podziału dochodu narodowego
III.Powiązanie z rodzajami działalności jednostek gospodarczych
Podział na:
działalność eksploatacyjną
działalność inwestycyjną
z tytułu operacji finansowych
inne rodzaje działalności
IV.Terytorialny zasięg powiązań finansowych
Podział na:
krajowe
zagraniczne
V.Rodzaj kontrahentów
Podział na:
z odbiorcami i dostawcami
z pracownikami
z budżetem
z urzędami i instytucjami
z innymi osobami fizycznymi i prawnymi
związane z oprocentowaniem kapitału
z tytułu pożyczek
VI.Terminowość zapłaty
Podział na:
nieprzeterminowane (prawidłowe)
przeterminowane (nieprawidłowe)9.

1.2. Przyczyny powstawania rozrachunków

Każda wykonywana przez jednostki gospodarcze działalność powoduje powstawanie rozrachunków, a w związku z tym także należności.
Rozrachunki (w tym należności) wynikają z realizacji umów kupna ? sprzedaży w zakresie produktów, towarów, elementów aktywów trwałych, umów cywilno - prawnych itp. Charakterystyka należności wymaga także wyjaśnienia znaczenia wielu pojęć wprowadzonych przez Kodeks spółek handlowych i znowelizowaną ustawę o rachunkowości. Rozrachunki to stosunki prawne oraz prawa i obowiązki majątkowe występujące w związku z działalnością jednostki prowadzącej rachunkowość, wynikające z jej powiązań finansowych z różnymi kontrahentami, takimi jak:
odbiorcy,
dostawcy,
pracownicy,
urzędy, instytucje oraz inne osoby prawne lub fizyczne10.

Powiązania finansowe jednostki z tymi kontrahentami powstają między innymi jako rezultat realizacji:
umów kupna ? sprzedaży składników majątku, np. towarów, produktów (rozrachunki z odbiorcami i dostawcami); innych umów (o zatrudnieniu pracowników, o dzieło, zlecenia, najmu, dzierżawy itp.); przepisów prawnych dotyczących rozrachunków publicznoprawnych (z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i innych ); przepisów prawnych dotyczących rozrachunków pracownikami z tytułu wynagrodzeń za pracę i z innych tytułów. W rezultacie tych wszystkich rozrachunków powstają należności i zobowiązania11.

Termin należności zgodnie z interpretacją przedmiotową to uprawnienia jednostki zagwarantowane umową zapłaty w określonej kwocie i wyznaczonym terminie za wykonane przez nią świadczenia: rzeczy, usługi i pracy. Uprawnienie to gwarantowane jest prawem. Jednostka występuje tu jako wierzyciel mający prawo do należnej mu kwoty środków pieniężnych od dłużnika. Można, zatem określić należności jako środki pieniężne jednostki, które na określony dzień (moment) nie zostały jeszcze przez jednostkę wyegzekwowana na mocy przepisów prawnych. Należności należą do aktywów jednostki i są składnikiem majątku obrotowego. Należności są przeciwstawnym pojęciem do zobowiązań.
Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Wierzyciel ma prawo żądać od swego dłużnika zapłaty, a on ma obowiązek ten spełnić na mocy prawa. Można więc stwierdzić, iż zobowiązanie stanowi obowiązek płatnika wobec innej osoby prawnej lub fizycznej.
Jednostka jako dłużnik ma obowiązek zapłacić wierzycielowi określoną kwotę środków pieniężnych.
Do momentu spłaty zobowiązanie występuje w pasywach stanowi kapitał (fundusz) obcy jednostki finansującej aktywa jednostki12.

1.3 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami

Rozrachunki z odbiorcami powstają w efekcie momentu prawno ? finansowego sprzedaży (wystawienie rachunku), a rozrachunki z dostawcami w momencie prawnofinansowym zakupu (otrzymanie rachunku).
Wszystkie operacje związane z tymi momentami odzwierciedla się na koncie syntetycznym ?Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami?.

Podział pionowy konta ?Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami? dostarcza szczegółowej informacji dotyczącej zagadnień należących do zakresu tematycznego konta, lecz wymaga osobnej prezentacji.
Przykładowy podział konta ?Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami? może wyglądać następująco:
Rozrachunki z odbiorcami krajowymi
Rozrachunki z odbiorcami zagranicznymi,
Zobowiązania wekslowe,
Zaliczka na poczet dostaw13.

Konto 201 służy do ewidencji rozrachunków i roszczeń krajowych i zagranicznych z tytułu dostaw, robót i usług oraz kaucji gwarancyjnych, w tym również zaliczek na poczet dostaw, robót i usług, a także należności z tytułu przychodów finansowych. Na stronie Wn konta 201 ?Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami? ujmuje się powstałe należności i roszczenia oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań, w tym:
1.należności z tytułu sprzedaży usług, produktów, materiałów,
2.towarów i środków trwałych,
3. zapłatę zobowiązań za dostawy i usługi,
4.odpisanie zobowiązań przedawnionych i umorzonych,
5.naliczone różnice kursowe walut obcych zwiększające wartość należności od odbiorców wyrażonych w walutach obcych i zmniejszające wartość zobowiązań wobec dostawców,
6. należności od odbiorców i dostawców wynikające z prawomocnych tytułów egzekucyjnych,
7.naliczone należności od odbiorców z tytułu wymagalnych

8. wartość niedoborów i szkód w dostawach, za które odpowiada dostawca oraz inne tytuły zmniejszenia zobowiązań wobec dostawców, jak np. uznane przez dostawcę
reklamacje jednostki, odsetek za zwłokę w zapłacie14.

Natomiast na stronie Ma tego konta ujmuje się powstałe zobowiązania oraz spłatę i zmniejszenie należności i roszczeń, w tym:
1.zobowiązania z tytułu dostaw towarów, robót i usług,
2.zobowiązania wobec dostawców z tytułu wymagalnych odsetek i kar umownych,
3.wpływ należności i zaliczek od odbiorców,
4.odpisanie należności umorzonych i przedawnionych,
5.uznane reklamacje odbiorców i korekty zmniejszające należności z tytułu sprzedaży produktów,
6.naliczone różnice kursowe walut obcych zmniejszające należności od odbiorców i zwiększające zobowiązania wobec dostawców.

Ewidencję szczegółową do konta 201 prowadzi się według kontrahentów, a w przypadku kontrahentów zagranicznych oprócz waluty polskiej w walutach obcych. Należności i zobowiązania muszą być ponadto prowadzone w układzie pozwalającym na sporządzenie sprawozdań finansowych i budżetowych. Nie ujmuje się na koncie 201 należności jednostek budżetowych z tytułu dochodów budżetowych. Na koncie 201 ujmuje się należności z tytułu dochodów własnych jednostek budżetowych oraz należności stanowiące przychody zakładów budżetowych. Konto 201 może mieć dwa salda. Saldo Wn oznacza stan należności i roszczeń, a saldo Ma ? stan zobowiązań.

1.4 Rozrachunki z pracownikami

Rozrachunki z pracownikami dotyczą przede wszystkim należności i zobowiązań z tytułu wynagrodzeń oraz z innych tytułów, którymi mogą być: odpłatne świadczenia na rzecz pracowników, udzielone pożyczki z funduszów specjalnych, rozrachunki z tytułu podróży służbowych, a także z tytułu niedoborów, szkód i nadwyżek oraz wypłacone zaliczki.
Jako wynagrodzenie za pracę przyjmuje się wszelkie wypłaty pieniężne oraz świadczenia w naturze, wynikające z:
umowy o pracę,
umowy zlecenia,
umowy o dzieło,
umowy agencyjnej.

Do podstawowych dokumentów źródłowych, które służą do ewidencji rezultatów pomiaru tatów pracy pracowników, zalicza się:
karty pracy,
listy obecności,
wykazy stawek zarobkowych15.

Wypłata wynagrodzeń następuje na podstawie list płac. Lista płac jest powszechnie obowiązującym dowodem księgowym, zawierającym następujące elementy:
kwotę wynagrodzeń brutto, wynikającą z dokonanego pomiaru bądź z umowy zlecenia lub umów o dzieło,
odliczenie od dochodu związane ze składkami ubezpieczeń społecznych,
składkę ubezpieczenia zdrowotnego,
obliczenie i potrącenie zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,
inne potrącenia,
kwotę wynagrodzeń netto16.

Ewidencję rozrachunków z tytułu wynagrodzeń za pracę, wypłacanych pracownikom na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło itp., prowadzi się na koncie ?Rozrachunki z pracownikami?.
Ewidencja analityczna do tego konta powinna umożliwić ujęcie rozrachunków z tytułu wynagrodzeń indywidualnie dla każdego pracownika.
W jednostce gospodarczej mogą wystąpić, poza rozrachunkami z tytułu wynagrodzeń, inne rozrachunki z pracownikami z tytułu:
wypłaconych pracownikom zaliczek do rozliczenia
odpłatnych świadczeń na rzecz pracowników

Wynagrodzenie za pracę może być sprowadzone do dwóch podstawowych form:
wynagrodzenie za czas pracy,
wynagrodzenie za rezultaty pracy.

Koszt wynagrodzeń pracowników jest zatem ustalany za czas pracy bądź za czas pracy, ustalone na podstawie kart pracy i kart zarobkowych.

Na rozrachunki z tytułu wynagrodzeń składają się:
ustalenie kwoty wynagrodzeń brutto stanowiących koszt jednostki gospodarczej,
rozliczenie wynagrodzeń za poszczególne rodzaje działalności
ustalenie potrąceń obligatoryjnych i dobrowolnych z wynagrodzeń,
ustalenie wynagrodzeń netto,
wypłata wynagrodzeń17.

1.5 Rozrachunki publicznoprawne
Rozrachunki publicznoprawne obejmują całość należności i zobowiązań, w zakresie których obowiązują przepisy o zobowiązaniach podatkowych i zrównanych z nimi płatnościach. Rozrachunki publicznoprawne dotyczą zatem podatków, opłat, ceł, składek ubezpieczeń społecznych i innych rozrachunków o podobnym charakterze.

Rozrachunki te dotyczą następujących tytułów rozliczeń:
1.rozrachunki z Urzędem Skarbowym z tytułu:
podatku od towarów i usług (VAT),
podatku dochodowego od osób prawnych,
podatku akcyzowego,
podatku od dochodu osób fizycznych,
innych tytułów,
2.rozrachunki z Urzędem Celnym,
3.rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych,
4.pozostałe rozrachunki publicznoprawne.

W związki ze znaczną ilością rożnych tytułów dotyczących rozrachunków publicznoprawnych, często ujmuje się je na dwóch kontach syntetycznych:
?Rozrachunki z tytułu podatku od towarów i usług ? VAT?,
?Inne rozrachunki publicznoprawne?.
prowadząc do nich w miarę potrzeb ewidencję analityczną18.

1.6 Inne rozrachunki

Rozrachunki publiczno-prawne to wszelkie należności i zobowiązania od i wobec instytucji publiczno-prawnych takich jak: urzędy skarbowe, izby skarbowe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), urzędy celne. Rozliczenia z instytucjami publiczno-prawnymi dotyczą rozrachunków z tytułu podatków: dochodowego od osób fizycznych i prawnych, podatku VAT, akcyzowego, od nieruchomości, od środków transportu, opłat skarbowych, opłat celnych, innych tytułów wynikających ze zobowiązań podatkowych oraz dotacji i subwencji, a także rozliczeń z ZUS z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Rozrachunki , o których mowa wyżej, mogą być ujęte w ewidencji księgowej na jednym koncie ?220- Rozrachunki publiczno-prawne? lub na kontach szczegółowych takich jak:
226-Rozrachunki publiczno-prawne ZUS
223-Rozrachunki publiczno-prawne US (Urząd Skarbowy)
222-Rozliczenie należnego VAT (VAT należny)
221-Rozliczenie naliczonego VAT (VAT naliczony)
224-Rozrachunki z urzędami celnymi
Korekty naliczonego VAT
227-Pozostałe rozrachunki publiczno-prawne

Należności i zobowiązania wobec organów Skarbu Państwa, jednostek administracji terenowej, urzędów celnych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczycieli majątkowych i osobowych ujmuje się na koncie ?Inne rozrachunki publicznoprawne?.
Ewidencja analityczna prowadzona do konta ?Inne rozrachunki publicznoprawne? umożliwia identyfikację tytułów rozliczeń, a także podmiotów rozliczeń.
Prowadzenie ewidencji analitycznej ułatwia analizę rozrachunków i stwarza podstawy uzgodnienia obrotów i sald, udokumentowanie obrotów i sald oraz udokumentowanie terminów zapłaty19.
Innym elementem rozrachunków publicznoprawnych są rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Należą do nich:
1.ubezpieczenie emerytalne,
2.ubezpieczenie rentowe,
3.ubezpieczenia chorobowe,
4.ubezpieczenia wypadków.

Składkę na ubezpieczenie emerytalne opłacają po połowie pracownik i pracodawca. Również po połowie opłacana jest składka na ubezpieczenie rentowe. Składkę na ubezpieczenie chorobowe opłaca tylko pracownik, natomiast składkę na ubezpieczenie wypadkowe opłaca tylko pracodawca.
Wszyscy pracownicy są obowiązkowo objęci ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym20.
Pracodawca pełni rolę płatnika składek i w związku z tym obowiązany jest do wykonywania wielu czynności określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Przede wszystkim musi naliczać i terminowo przekazywać środki do ZUS oraz prowadzić odpowiednią dokumentację i ewidencję.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stopa procentowa składki ubezpieczenia emerytalnego wynosi 19,52% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru składki ubezpieczenia emerytalnego stanowi przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby21. W podstawie wymiaru składki nie uwzględnia się jednak wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Stopa procentowa składki ubezpieczenia rentowego wynosi 13% podstawy wymiaru i jest ona w całości przekazywana przez ZUS na fundusz rentowy i w części na jeden z funduszy rezerwowych.
Z funduszu rentowego finansowane są wypłaty rent z tytułu niezdolności do pracy, rent szkoleniowych, dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, dodatków pielęgnacyjnych, zasiłków pogrzebowych oraz świadczenia zlecone ZUS-owi do wypłaty, podlegające finansowaniu z budżetu państwa, a także koszty prewencji rentowej.
Stopa procentowa składki ubezpieczenia chorobowego wynosi 2,45% podstawy wymiaru. Opłaca ją pracownik z własnych środków. Składki gromadzi ZUS na wydzielonym funduszu chorobowym. Finansowane są z niego zasiłki i inne świadczenia dla osób ubezpieczonych w razie choroby i macierzyństwa22.
Stopa procentowa ubezpieczenia wypadkowego wynosi od 0,40 do 8,12 podstawy wymiaru. Składki te w całości finansują pracodawcy. Gromadzi sieje na specjalnie wyznaczonym funduszu wypadkowym, z którego to finansuje się świadczenia ubezpieczeniowe z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Rozdział II ROZRACHUNKI Z TYTUŁU DOSTAW I USŁUG
2.1 Obrót towarowy i ewidencja towarów
Towary stanowią podstawowy składnik rzeczowego majątku obrotowego w jednostkach handlowych. Są one tym samym przedmiotem obrotu towarowego polegającego na przemieszczaniu towarów od producentów, bądź z importu do finalnego odbiorcy w ramach transakcji kupna - sprzedaży.
W zależności od charakteru, rodzaju i formy obrotu towar uczestniczy w obrocie handlowym: hurtowym, detalicznym, gastronomicznym, komisowym, skupie, oraz dodatkowo w procesie uszlachetniającym ten towar, bądź jego paczkowaniu. Obrót towarowy ze względu na formę udziału jednostek pośredniczących w obrocie (hurtu) może być dokonywany w formie obrotu magazynowego, bądź tranzytowego.
Do towarów zalicza się rzeczowe składniki majątku obrotowego nabyte w celu odsprzedaży w stanie nie przetworzonym. Towarami są również artykuły spożywcze przeznaczone do przetworzenia na posiłki w zakładach gastronomicznych, stołówkach lub bufetach. Za towary uznaje się także produkty gotowe przekazane do własnych punktów sprzedaży detalicznej lub gastronomicznej23.
Towar może być w ramach obrotu towarowego przemieszczany fizycznie, ' w niektórych jednostkach handlowych tylko ?dokumentacyjnie". Towar będący fizycznie w dyspozycji jednostki handlowej w określonym czasie stanowi jej własny zapas. Może być także, iż jednostka posiada obce zapasy towarów, ujmowane pozabilansowo, należące do obcych jednostek, lub magazynowane czasowo, albo postawione do dyspozycji dostawców w wyniku zgłoszonej reklamacji. Jednostka handlowa, która jest właścicielem towarów znajdujących się czasowo w magazynach obcych traktuje je jako towary w obcych jednostkach.
Wśród jednostek handlowych rozróżniamy jednostki hurtowe i detaliczne. Hurt przyjmuje towary bezpośrednio od producentów, jednostek importowych oraz skupu i odsprzedaje je do detalu, bądź innych jednostek nie handlowych.
Hurt dokonuje obrotu dużymi partiami towarów, magazynuje je, kompletuje, uszlachetnia, poddaje przerobowi handlowemu, przekształcając w ten sposób określone asortymenty towarów do sprzedaży.
Detal zakupuje towary w hurcie, lub wprost u producenta i sprzedaje je w mniejszych ilościach indywidualnemu nabywcy24.
Przemieszczanie towarów od producenta do indywidualnego nabywcy oże przybierać różne formy organizacyjne. Dla określenia formy przebiegu towarowego jest istotne zachowanie się konkretnej, zawsze tej samej partii towarów w kolejnych fazach obrotu.
Z tego względu wyodrębnia się następujące formy obrotu towarowego:
1.obrót magazynowy
2.obrót tranzytowy:
rozliczany,
organizowany
3.obrót bezpośredni25.

Obrót magazynowy polega na tym, że dana partia towaru przemieszczana od producenta do detalu ?przechodzi" przez magazyn jednostki pośredniczącej (hurtu). W hurcie następuje fizyczne przyjęcie i wydanie towarów, rozdzielone etapem pośrednim, czyli pewnym okresem ich magazynowania. Poszczególne operacje zakupu i sprzedaży nie są ze sobą bezpośrednio powiązane.
Na akty kupna - sprzedaży składają się następujące elementy:
złożone zamówienia,
dostawa towarów,
przekazanie faktury,
zapłata.
W obrocie magazynowym te momenty są realizowane pomiędzy producentem i hurtem oraz hurtem i detalem.
Obrót tranzytowy charakteryzuje się tym, iż towar od producenta jest przekazywany wprost do detalu, natomiast jednostka pośrednicząca organizuje i ewentualnie również rozlicza dostawę. Ta forma obrotu scharakteryzowana jest w odrębnym punkcie.
Obrót bezpośredni polega na przemieszczaniu towarów wprost od producenta do detalu oraz na dokonywaniu rozliczeń bezpośrednio pomiędzy powyższymi jednostkami, a więc z całkowitym pominięciem hurtu26.
Na wybór określonej formy obrotu wpływa wiele czynników jak np.: organizacja jednostek handlowych, ich powiązanie z producentami i importerami, rodzaj towaru, rozmiary dostaw itp.
Na obrót towarowy składają się dwa podstawowe rodzaje operacji:
zakup,
sprzedaż.

Operacja zakupu najogólniej oznacza przyjęcie towarów oraz dokumentów rozrachunkowych (faktury, rachunku uproszczonego). Te dwa elementy mogą wystąpić równocześnie, może też być pewna rozbieżność w czasie.
Sprzedaż towarów oznacza ich wydanie dla kontrahenta, bądź postawienie towarów do ich dyspozycji. Ze sprzedażą wiąże się także wystawienie faktury (rachunku) dla odbiorcy towarów. Sprzedaż może mieć charakter zewnętrzny, bądź wewnętrzny.
Sprzedaż zewnętrzna towarów jest dokonywana na rzecz innej, odrębnej jednostki, bądź dla indywidualnego nabywcy27.

Przekazanie wewnętrzne towarów odbywa się w ramach tej samej jednostki handlowej, na rzecz innego rodzaju działalności, np.: inwestycyjnej, bądź przekazanie towarów np.: z własnej produkcji do własnego hurtu, czy z własnego hurtu do własnego detalu.
Tradycyjnie w handlu jako przerzut określa się przemieszczenie towarów pomiędzy dwoma tego samego rodzaju jednostkami handlowymi np.: dwoma jednostkami hurtowymi, lub detalicznymi.
Przesunięcie to przekazanie towarów w ramach tej samej jednostki handlowej np.: z jednego magazynu do drugiego, bądź z jednego sklepu do drugiego.
W sferze handlu jest stosowany system cen i marż, wzajemnie ze sobą powiązanych. Na system ten składają się ceny:
zbytu,
hurtowa,
detaliczna28.

Cena zbytu jest ceną sprzedaży przedsiębiorstwa produkcyjnego, importowego, bądź skupu. Cena zbytu jest jednocześnie ceną zakupu dla jednostki hurtowej. Jednostka hurtowa sprzedając towary dla detalu pobiera cenę hurtową, czyli cenę zbytu powiększoną o marżę hurtową. Marża hurtowa służy na pokrycie kosztów działalności jednostki hurtowej oraz realizację zysku.
Cena detaliczna z kolei to cena sprzedaży jednostki detalicznej. Składa się nią cena zakupu w detalu, czyli cena hurtowa powiększona o marżę detaliczną. Marża detaliczna stanowi w detalu różnicę pomiędzy ceną detaliczną i ceną hurtową29.

Rodzaj ceny lub kosztu
Charakterystyka
Uwagi
Cena zakupu

Cena nabycia
Rzeczywista cena zakupu składnika majątku należna sprzedającemu, a w przypadku importu powiększona o cło i ewentualnie podatek akcyzowy.

Cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i pomniejszona o upusty, rabaty i odzyski.
Gdy nie można jej ustalić, (np. gdy jest to składnik otrzymany w formie darowizny), to dokonuje się wyceny według ceny takiego samego lub podobnego przedmiotu.
Koszty wytworzenia
Koszty bezpośrednie produktów oraz przypadająca na okres ich wytworzenia uzasadniona część kosztów pośrednich (z wyłączeniem kosztów zarządu, kosztów sprzedaży), jak też pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych
Gdy nie można ich ustalić, to wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu, pomniejszonej o zysk przeciętnie osiągany przy sprzedaży
Cena sprzedaży netto
Cena sprzedaży możliwa do uzyskania w dniu bilansowym, bez należnego podatku VAT:
a) pomniejszona o rabaty i upusty,
b) przypadający od sprzedaży podatek akcyzowy oraz
c) koszty związane z przystosowaniem składnika majątku do sprzedaży i doprowadzenia jej do skutku, a powiększona o należną dotację przedmiotową; ceną sprzedaży jest również kurs giełdowy
Gdy nie można jej ustalić, należy oszacować przypuszczalną wartość rynkową netto składnika na dzień bilansowy
Cena ewidencyjna
Cena stała lub zmienna ustalana na poziomie cen nabycia, zakupu lub kosztu wytworzenia materiałów, a odnośnie do towarów - na poziomie cen sprzedaży, np. cen detalicznych
W ewidencji muszą być równolegle wykazane odchylenia od cen ewidencyjnych

Tabela nr 1 Ceny i koszty stosowane do wyceny materiałów i towarów

2.2 Obrót materiałowy i ewidencja materiałów
Ważnym elementem zasobów jednostki gospodarczej są materiały. Za materiały uznaje się nabyte od kontrahentów obcych (producentów krajowych czy zagranicznych) lub wytworzone we własnym zakresie składniki majątku obrotowego przeznaczone do zużycia na potrzeby wszystkich rodzajów prowadzonej działalności. Cechą charakterystyczną materiałów jest jednorazowe ich zużycie oraz przekazanie w całości swojej wartości produktom, do których wytworzenia zostały zużyte30.
Asortymentowo materiały stanowią różnorodną grupę. Zalicza się do nich: surowce i inne materiały podstawowe, półfabrykaty obcej produkcji, materiały pomocnicze, paliwo, części zapasowe maszyn i urządzeń oraz inwentarz żywy. W skład materiałów wchodzą również odpadki, produkty uboczne i odzyski powstałe w toku produkcji lub innej działalności (np. przerobu), wykazujące przydatność użytkową i kwalifikujące się do zużycia na własne potrzeby lub do sprzedaży. Mogą się one znajdować w magazynie jednostki, w przechowaniu lub przerobie u innych kontrahentów bądź też w drodze.
Zakwalifikowanie określonego składnika rzeczowego majątku obrotowego do materiałów zależy zatem od sposobu jego wykorzystania.
Zapasy materiałów i towarów są składowane w magazynach, którymi mogą być pomieszczenia zamknięte (budynki magazynowe, silosy, bunkry itp.) i otwarte (place składowe odpowiednio zabezpieczone, służące do przechowywania zapasów masowych o dużych rozmiarach itp.).
Osobą materialnie odpowiedzialną za powierzone zapasy oraz za prawidłową gospodarkę magazynową (należyte udokumentowanie obrotu zapasów, ich konserwację, ewidencję ilościową przychodów i rozchodów) jest magazynier.
Przychody materiałów wykazuje się w księgach rachunkowych według:
rzeczywistych cen ich nabycia,
kosztów wytworzenia.

Składniki majątku obrotowego mogą być ujmowane także w rzeczywistych cenach ich zakupu, jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów i wyniku finansowego jednostki. Przyjmując, że różnice między ceną nabycia a ceną zakupu stanowią głównie koszty zakupu, do ich rozliczenia można przyjąć następujące rozwiązania:
zaliczać koszty zakupu materiałów i towarów w całości w koszty działalności okresu sprawozdawczego, w którym zostały poniesione (rozwiązanie to powinno być stosowane w przypadku, gdy koszty te są niezmienne, a zapasy kształtują się na poziomie zbliżonym),
rozliczać odrębnie gromadzone koszty zakupu w czasie, obciążając ich częścią koszty w relacji do wielkości zużycia lub sprzedaży materiałów i towarów (sposób ten można stosować, gdy poziom kosztów zakupu w poszczególnych okresach wykazuje znaczne wahania),
skalkulować indywidualne stałe ceny ewidencyjne, ustalane na poziomie cen nabycia dla poszczególnych asortymentów zapasów, i odrębnie ujmować o chylenia od cen ewidencyjnych oraz rozliczać je stosownie do wielkości zużycia lub sprzedaży tych zapasów31.

Materiały wytworzone we własnym zakresie (np. przez działalność pomocniczą) wycenia się według kosztów wytworzenia.

Materiały zakupione, ale nie dostarczone traktuje się jako materiały w drodze i wycenia się z zastosowaniem rzeczywistych cen ich zakupu i nabycia. Natomiast dostawy nie fakturowane wycenia się w stosownych cenach ewidencyjnych.
Odpadki użytkowe wykazuje się w księgach rachunkowych według cen sprzedaży netto, a w razie braku takich cen - według wartości szacunkowej uwzględniającej ich przydatność do wykorzystania.
Materiały i towary mogą być ujmowane także w stałych cenach ewidencyjnych. Warunkiem ich stosowania jest konieczność ujęcia różnic między tymi cenami a rzeczywistymi cenami ich nabycia, zakupu lub kosztami wytworzenia i rozliczenia tych odchyleń między koszty zużycia lub sprzedaży materiałów i towarów a ich zapas. W takim przypadku wartość zapasów wykazywanych w cenach ewidencyjnych należy - nie później niż na dzień bilansowy - doprowadzić do poziomu wynikającego z zastosowania rzeczywistych cen nabycia (zakupu) lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen sprzedaży netto na dzień bilansowy32.
Przychody materiałów czy towarów w walutach obcych wycenia się według kursu zastosowanego w dokumentacji odprawy celnej.
Jeżeli za podstawę wyceny materiałów i towarów przyjęto rzeczywiste ceny; nabycia (zakupu) lub koszty wytworzenia, to wartość rozchodu (wydania lub: zużycia) ustala się według jednej z następujących metod:
cen przeciętnych, czyli ustalonych w wysokości średniej ważonej cen (kosz j tów) danego składnika majątku,
cen (kosztów) tych składników majątku, które jednostka najwcześniej na była (wytworzyła), określanych jako FIFO (pierwsze przyszło - pierwsze wyszło),
cen (kosztów) tych składników majątku, które jednostka najpóźniej nabył (wytworzyła), określanych jako LIFO (ostatnie przyszło - pierwsze wyszło)
szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen (kosztów) każdej partii dostającej jeżeli cechy określonej dostawy są tak charakterystyczne, że jest możliwy ustalenie ceny, po której była ona zakupiona33.

W przypadku ewidencji materiałów według cen ewidencyjnych wyceny ich rozchodu dokonuje się według tych cen, a następnie koryguje się go o odpowiednią część odchyleń od cen ewidencyjnych.
Każda z wymienionych metod wyceny rozchodu zapasów ma określone w dy i zalety. Prowadzi to w ciągu roku obrotowego do występowania róż w ustaleniu wartości rozchodu oraz stanu materiałów czy towarów. Różnice te zacierają się na dzień bilansowy, bowiem - zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny - zapasy końcowe materiałów i towarów są wykazywane w bilansie według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ce sprzedaży netto na ten dzień34.

Kryterium
Rodzaj
Charakterystyka

Cel użycia
Materiały podstawowe
Przekazują produktom swoją istotę, mogą stanowić część składową wyrobu lub ulegać przetworzeniu przed przekształceniem w produkty

Materiały pomocnicze
Nadają produkowanym wyrobom pewne cechy lub przyspieszają i ułatwiają proces produkcyjny; mogą być wykorzystywane do konserwacji, utrzymania czystości lub pakowania wyrobów

Paliwo
Służy celom technologicznym, energetycznym lub gospodarczym

Części zapasowe maszyn i urządzeń
Są przeznaczane na wymianę zużytych części w czasie konserwacji i remontów środków trwałych

Opakowania
Są to elementy majątku używane jednorazowo (lub wielokrotnie) do ?ochrony" produktów gotowych

Odpadki
Materiały niepełnowartościowe, resztki powstające w trakcie produkcji lub magazynowania
Stopień przydatności
Zapasy prawidłowe
Zapewniają nie zakłóconą przerwami działalność firmy, zapasy sezonowe, rezerwowe

Zapasy nieprawidłowe
Zapasy nadmierne, zbędne, niepełnowartościowe
Rodzaj
Pochodzenie z określonej gałęzi
Dobra rzeczowe, np. kopaliny, wyroby przemysłu hutniczego

Przedmiot
Określona branża i podbranża ujęta w Systematycznym Wykazie Wyrobów
Miejsce przechowywania
Magazyny własne
Stanowiące własność jednostki

Magazyny obce
Pomieszczenia innych podmiotów, w przerobie

Przekazane do zużycia, ale nie zużyte
Paliwa płynne w zbiornikach samochodowych, materiały nie zabudowane itp.

Tabela 2 Klasyfikacja materiałów.

Ewidencja obrotu materiałowego jest niezbędna, aby uzyskać aktualne informacje o stanach magazynowych. Księgowość przedsiębiorstwa jest zainteresowana w tym, aby na zakończenie miesiąca znać wartość dla każdego z wyróżnionych w planie kont magazynów. Temu podporządkowane są wszelkie działania takie jak:
Rejestrowanie każdej transakcji związanej z obrotem materiałowym
Inwentaryzacje
Wycena magazynów
Uściślanie stanów

W systemie gospodarki magazynowej on line do celów zarządzania niezbędne jest wprowadzanie danych o transakcjach na bieżąco w takiej kolejności w jakiej one zachodzą w rzeczywistości. Dla ewidencji księgowej nie jest istotna sekwencja wprowadzania danych w ciągu miesiąca np. możliwe jest wprowadzanie masowe z opóźnieniem wszystkich wydań, a następnie wszystkich przyjęć. Prowadzi to do nieprawdziwych stanów w trakcie miesiąca np. powstawanie fikcyjnych stanów ujemnych.
Transakcje obrotu materiałowego mogą być w komplecie zdefiniowane w pakiecie oprogramowania, a ich zmiana lub uzupełnienie mogą wymagać prac programowych. Alternatywą jest możliwość definiowania przez użytkownika bez prac programowych własnych transakcji obrotu materiałowego. Zwykle to ostatnie nie jest niezbędne, a spowodowane przyzwyczajeniami35.