Zagrożenie i ochrona środowiska na wyżynach Polski.

Wyżyny w Polsce zajmują powierzchnię około 100 tyś. km2. W obrębie pasa wyżyn wydzielono następujące krainy naturalne: Wyżynę Śląską, Wyżynę Krakowsko-Częstochowską, Nieckę Nidziańską, Wyżynę Kielecko-Sandomierską i Wyżynę Lubelską z Roztoczem. Na ich terenach znajduje się wiele przedsiębiorstw, fabryk i kopalni węgla. Zdecydowana większość z nich stanowi zagrożenie dla naszego środowiska.

Wyżyna Śląska jest najsilniej uprzemysłowioną krainą w Polsce. Znajduje się tam też największe skupisko ludności. Średnia liczba zaludnienia wynosi tam 2 000 osób na 1km2. Prawie każdy dorosły człowiek porusza się po swoim mieście samochodem, a wiemy przecież, że podczas jazdy wydobywa się szkodliwy dla człowieka i środowiska naturalnego ołów.
Na Śląsku znajdują się największe w Polsce i jedne z największych w Europie zasoby węgla kamiennego. Z tego też powodu jest tam wiele kopalń trudniących się ich wydobyciem. Węgiel ze Śląska jest eksportowany zagranicę, ale jego wydobycie z głębi Ziemi przynosi ogromne straty dla naszego środowiska. Zdecydowana większość kopalń nie ma środków finansowych na przystosowanie się do wymogów stawianych przez Unię Europejską dotyczących ochrony środowiska.
Wyjątkowo ważną funkcję pełni transport, szczególnie towarowy. Przewozy pasażerskie są tu także największe w kraju. Wyżyna Śląska jest regionem o największej gęstości sieci kolejowej i drogowej w Polsce, a także pełni ważną rolę w komunikacji międzynarodowej. Główną przyczyną tak dużego ruchu komunikacyjnego jest przewożenie i transportowanie surowców wydobywczych.
Według przepisów polskich, dopuszczalny poziom hałasu na terenie chronionym waha się dla pory dziennej w granicach 40-60 dB, a dla pory nocnej 30-50 dB. Na Śląsku granice te są często łamane ze względu na duży ruch samochodowy i kolejowy, a także maszyny pracujące w wielkich przedsiębiorstwach przemysłowych.
Powietrze na Wyżynie Śląskiej jest bardzo zanieczyszczone i konieczna jest jego poprawa. Jednak ochrona środowiska jest rzeczą bardzo drogą i pozwolić na nią mogą sobie tylko bogate kraje, do których Polska jeszcze nie należy.
Pod względem gospodarki Wyżyna Śląska jest najlepiej rozwiniętą krainą geograficzną w Polsce, natomiast patrząc na zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza należy do obszarów gdzie środowisko jest najbardziej zatruwane i niszczone.

Wyżyna Krakowska-Częstochowska zbudowana jest w przewadze z wapieni pochodzenia jurajskiego, dlatego też niektórzy nazywają ją Jurą. Charakterystycznymi cechami rzeźby są szerokie płaskowyże uwieńczone skałami, zbudowanymi z twardych wapieni zwanych skalistymi. Elementy te tworzą krajobraz zwany krasowym. Najlepiej rozwinięty kras występuje w dolinie Prądnika koło Ojcowa, gdzie w 1956 r. utworzono Ojcowski Park Narodowy. Zwierzęta i rośliny przebywające na tym obszarze są jednak zagrożone zatrutym powietrzem napływającym znad Krakowa i Górnego Śląska.

Na Wyżynie Małopolskiej leży Kraków należący do największych i najbardziej uprzemysłowionych miast na południu Polski. W ostatnich kilkudziesięciu latach powstało w nim wiele nowych fabryk i przedsiębiorstw. Przynoszą one korzyści finansowe dla miasta, jednakże wpływają szkodliwie na nasze środowisko.
Do zakładów najbardziej zanieczyszczających krakowskie powietrze należą: Zakłady Farmaceutyczne Polfa, Huta im. Tadeusza Sendzimira i elektrownia w Łęgu. Jednak władze krakowskie przeznaczają co roku coraz większe pieniądze z budżetu miasta na walkę z zakładami zanieczyszczającymi środowisko naturalne. Efekty tej walki możemy już powoli odczuć spacerując po Krakowie. Kraków należy do miast, w których walka z problemem zanieczyszczeń przybrała ogromnych rozmiarów i przynosi powoli spodziewane efekty.

Na terenie Niecki Nidziańskiej znajdują się bardzo korzystne warunki naturalne dla rolnictwa. Uprawia się tam buraki cukrowe i wydobywa w małych ilościach sól kamienną. Znajduję się tam też Zespół Parków Krajobrazowych Ponidzia i rezerwat ochrony przyrody leśnej. Na tych terenach znajduje się mało przedsiębiorstw i dużo obszarów leśnych. Taka gospodarka sprzyja ochronie środowiska, ale jest ona rzadko praktykowana w Polsce.

Głównymi bogactwami Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej są surowce skalne - wapienie, piaskowce i zlepieńce eksploatowane w licznych kamieniołomach. W niewielkich ilościach wydobywa się też rudę żelaza i siarkę. Na wyżynie jest mało przedsiębiorstw i fabryk, więc środowisko naturalne jest tylko nieznacznie zanieczyszczane. Dużym atutem dla środowiska jest też niedaleko położony Świętokrzyski Park Narodowy. Na Wyżynie Kielecko-Sandomierskiej dużą powierzchnię zajmują tereny leśne. Wpływa to pozytywnie na ochronę środowiska na tym obszarze.

Najdalej wysuniętą na wschód Polski jest Wyżyna Lubelska z Roztoczem. Na jej terenie znajduje się Roztoczański Park Narodowy. Wydobywa się tam gaz ziemny i w niewielkich ilościach ropę naftową. Dominuje tam przemysł przetwórczy elektromaszynowy i spożywczy. Głównymi gałęziami przemysłu spożywczego jest przemysł cukrowniczy, piwowarski, mięsny i mleczarski. Poza miastem hoduje się bydło i trzodę chlewną. W rolnictwie dominuje uprawa pszenicy i buraków cukrowych.
Na Wyżynie Lubelskiej jest mała gęstość zaludnienia; około 153 mieszkańców na 1 km2. Znajdują się tam też koksownie i elektrownie cieplne o mocy nie przekraczającej 1 000 MV.
Na terenie wyżyny znajduje się dużo przedsiębiorstw, fabryk i elektrowni negatywnie wpływających na środowisko naturalne. Jedynymi rzeczami pozytywnie wpływającymi na środowisko są obszary leśne i Roztoczański Park Narodowy.

Wyżyny w Polsce są obszarami głównie nastawionymi na przemysł wydobywczy i przetwórczy. Małe nakłady finansowe, jakimi dysponuje zdecydowana większość przedsiębiorców z Polski, są główną przyczyną ciągle pogarszającego się stanu środowiska naturalnego.
Powinno się zakładać filtry na kominach fabryk wypuszczających toksyczne dymy i budować przy zakładach oczyszczalnie ścieków. Bardzo dużym problemem jest również komunikacja. Powinniśmy zacząć jeździć samochodami na benzynę bezołowiową lub na gaz. Stosując się do tych wymagań, poprawiłaby się na pewno jakość naszego życia w zdrowszym środowisku.

Bibliografia:
Encyklopedia PWN
Podręcznik do geografii do klasy VIII