Najważniejsze pasma górskie | ||||
|---|---|---|---|---|
Nazwa | Czas i sposób powstania | Skały budujące | Najwyższy szczyt | |
Góry Azji | ||||
Himalaje | sfałdowane w orogenezie alpejskiej i wypiętrzane do dziś na skutek kolizji płyty indoaustralijskiej i azjatyckiej | granity, gnejsy, wapienie, dolomity, piaskowce, zlepieńce: skały wieku paleozoicznego, mezozoicznego i kenozoicznego | Mount Everest 8850 | |
Hindukusz | stary górotwór, sfałdowany w orogenezie alpejskiej wraz z Himalajami i Karakorum | paleozoiczne gnejsy, łupki, marmury; mezozoiczne łupki ilaste i wapienie; trzeciorzędowe wapienie i piaskowce | Tirich Mir 7699 | |
Karakorum | sfałdowane w orogenezie alpejskiej, w kredzie, i wypiętrzane do dziś (skutek kolizji płyty indoaustralijskiej i azjatyckiej) | prekambryjskie gnejsy, granity, łupki, marmury; mezozoiczne i trzeciorzędowe piaskowce i zlepieńce | K2 8611 | |
Pamir | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezach kaledońskiej i hercyńskiej, następnie zniszczone i ponownie wypiętrzone i dyslokowane w orogenezie alpejskiej (por. wyżej) | prekambryjskie gnejsy, łupki metamorficzne, marmury; paleozoiczne łupki metamorficzne, kwarcyty, wapienie, piaskowce, granity, zlepieńce; mezozoiczne skały osadowe | Kungur Tagh 7719 | |
Kaukaz | osady grubości do 15 km, sfałdowane w orogenezie alpejskiej i wypiętrzane do dziś na skutek napierania płyty afrykańskiej na płytę euroazjatycką; w podłożu obecne struktury fałdowe z paleozoiku | prekambryjskie gnejsy i granity; paleozoiczne łupki i wapienie; mezozoiczne łupki ilaste, wapienie, margle, piaskowce; osady trzeciorzędowe oraz skały wulkaniczne | Elbrus 5642 | |
Taurus | dyslokowane i wypiętrzone w orogenezie alpejskiej jako góry zrębowe (skutek kolizji płyty afrykańskiej i euroazjatyckiej) | paleozoiczne łupki metamorficzne, wapienie i iły mezozoiczne; kenozoiczne wapienie i piaskowce, bazalty | Kałdy Dag 3734 | |
Tien-Szan | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie kaledońskiej i hercyńskiej, w mezozoiku prawie całkowicie zniszczone, w orogenezie alpejskiej wypiętrzone i pocięte uskokami | prekambryjskie gnejsy i granity; paleozoiczne łupki, piaskowce, wapienie, marmury; kenozoiczne osady lądowe zalegające głównie w dolinach i kotlinach | Pik Pobiedy 7439 | |
Ałtaj | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie hercyńskiej, w mezozoiku denudowane, ponownie wypiętrzone w orogenezie alpejskiej; w plejstocenie zlodowacone | prekambryjskie i staropaleozoiczne: gnejsy, granity, łupki metamorficzne; skały osadowe | Biełucha 4506 | |
Góry Wierchojańskie | sfałdowane i wypiętrzone w erze mezozoicznej (na przełomie jury i kredy), zlodowacone w plejstocenie | skały osadowe triasowe i jurajskie: szarogłazy, arkozy; osady lodowcowe | 2389 (szczyt nie nazwany) | |
Góry Afryki | ||||
Atlas | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie alpejskiej w wyniku napierania płyty afrykańskiej na płytę euroazjatycką (por. Alpy, Apeniny) | prekambryjskie skały krystaliczne; paleozoiczne łupki, kwarcyty, wapienie, skały wulkaniczne; mezozoiczne i trzeciorzędowe wapienie i flisz | Tubkal 4167 | |
Ruwenzori | wypiętrzane jako zrąb tektoniczny od miocenu (górny trzeciorzęd) na skutek powstawania Wielkiego Rowu Afrykańskiego | skały wulkaniczne | Ruwenzori 5109 | |
Góry Przylądkowe | sfałdowane w orogenezie hercyńskiej | sylurskie, dewońskie i dolnokarbońskie łupki, piaskowce i kwarcyty | 2325 lub 2504 (różne dane) | |
Góry Europy | ||||
Alpy | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie alpejskiej (od środkowej kredy do oligocenu) w wyniku napierania płyty afrykańskiej na płytę euroazjatycką; ruchy wznoszące trwają do dziś | granity; mezozoiczne wapienie, dolomity, skały fliszowe, skały wulkaniczne | Mt Blanc 4807 | |
Karpaty | granity, gnejsy, łupki krystaliczne; mezozoiczne wapienie, piaskowce, dolomity, margle, skały wulkaniczne; trzeciorzędowe skały fliszowe | Gerlach 2655 | ||
Góry Skandynawskie | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie kaledońskiej na skutek kolizji ówczesnego kontynentu amerykańskiego i europejskiego, ponownie wypiętrzone w górnym trzeciorzędzie | piaskowce, kwarcyty, łupki, wapienie, gnejsy, skały wulkaniczne | Galdhöpiggen 2469 | |
Apeniny | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie alpejskiej w wyniku napierania płyty afrykańskiej na płytę euroazjatycką | paleozoiczne łupki i granity; mezozoiczne wapienie i marmury; trzeciorzędowe piaskowce i flisz | Corno Grande 2912 | |
Pireneje | granity i gnejsy, skały mezozoiczne i trzeciorzędowe | Aneto 3404 | ||
Ural | fałdowane w prekambrze, następnie sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie hercyńskiej (gł. w permie, kolizja Baltiki z Syberią) | prekabryjskie kwarcyty i łupki krystaliczne; paleozoiczne łupki ilaste, fyllity, kwarcyty, piaskowce, wapienie i dolomity | Narodnaja 1894 | |
Wogezy | sfałdowane w orogenezie hercyńskiej, wypiętrzone w trzeciorzędzie wzdłuż uskoków | skały krystaliczne: gnejsy i granity; mezozoiczne piaskowce | Grand Ballon 1424 | |
Harz | sfałdowane i dyslokowane w orogenezie hercyńskiej (dając jej nazwę) | dewońskie skały wulkaniczne, piaskowce, mułowce, wapienie; karbońskie granity | Brocken 1142 | |
Appalachy | sfałdowane w dolnym i górnym paleozoiku na skutek kolizji ówczesnego kontynentu amerykańskiego i europejskiego | prekambryjskie i dolnopaleozoiczne metamorficzne skały krystaliczne, piaskowce, wapienie, łupki, kwarcyty | Mitchell 2037 | |
Kordyliery | fałdowane i wypiętrzane w orogenezach od kaledońskiej do alpejskiej (głównie w mezozoiku) na skutek podsuwania się płyty pacyficznej pod płytę amerykańską | skały od paleozoicznych po trzeciorzędowe: gnejsy, granity, wapienie, kwarcyty, piaskowce oraz skały wulkaniczne | Mc Kinley 6194 | |
Andy | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie alpejskiej w wyniku podsuwania się płyty nazca pod płytę amerykańską; wcześniejsze fałdowania przed kambrem i w paleozoiku | granity, skały wulkaniczne, mezozoiczne i trzeciorzędowe: wapienie, piaskowce i łupki | Aconcagua 6960 | |
Góry Australii, Oceanii i Antarktydy | ||||
Góry Wododziałowe | sfałdowane i wypiętrzone w orogenezie hercyńskiej, w trzeciorzędzie dyslokowane | paleozoiczne skały osadowe; trzeciorzędowe skały wulkaniczne | Mt Kosciuszko 2228 | |
Alpy Południowe | sfałdowane i wypiętrzone w jurze, gdy Nowa Zelandia, Australia i Nowa Kaledonia tworzyły jeden ląd; ruchy górotwórcze zostały wznowione pod koniec trzeciorzędu i trwają do dziś | gnejsy i łupki krystaliczne; skały osadowe wieku od kambru do jury: wapienie, szarogłazy, piaskowce i zlepieńce | Mt Cook 3764 | |
Transantarktyczne | góry zrębowe, sfałdowane w orogenezie alpejskiej (przedłużenie Andów), następnie wypiętrzone i pocięte licznymi uskokami | skały bazaltowe, krystaliczne oraz mezozoiczne skały osadowe | Mt Kirkpatrick 4528 | |
