Gramatyka, części mowy.

1. Rzeczownik - odmienia się przez przypadki (tzw. deklinacja), liczby (liczba pojedyncza i mnoga) i rodzaje (męski, żeński, nijaki).

2. Czasownik - odmienia się przez osoby, liczby, czasy (przeszły, teraźniejszy i przyszły), tryby (orzekający, przypuszczający i rozkazujący) i strony (czynna, bierna i zwrotna). W liczbie pojedynczej występuje w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim, a w liczbie mnogiej w dwóch: męskoosobowym i niemęskoosobowym.

3. Przymiotnik - Odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?, który? która? które?, czyj? czyja? czyje? Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. Stopniowanie (stopień równy, wyższy i najwyższy)


4. Przysłówek - oznacza różne okoliczności wykonania danej czynności: miejsce, czas, sposób, stopień. Określa czasownik. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?. Najczęściej tworzy się go od przymiotnika, dlatego też stopniuje się go tak samo jak przymiotnik.

5. Przyimek - nie jest samodzielną częścią mowy. Występuje głównie z rzeczownikiem i razem tworzą całość znaczeniową (wyrażenie przyimkowe) - np. na podstawie, na wycieczkę, pod względem. Przyimki dzielimy na proste (bez, do, z, za, o, w, dla, przed, pod, między, ku, po, przy, na, mimo, u, nad itd.) i złożone (ponad, pomiędzy, oprócz, spoza, obok, wbrew, zza, poprzez, pośród, pomimo itd.). Przyimki złożone z przyimków prostych zawsze piszemy razem.

Przydawka - określa rzeczownik.
Dopełnienie - określa czasownik.
Okolicznik - określa czasownik. Wyróżniamy okoliczniki: miejsca, czasu, celu, przyczyny, sposobu, przyzwolenia, warunku.

Zdania złożone współrzędnie:

Łączne: (spójniki) i, oraz, a, ani, ni, jak również
..........i............

Przeciwstawne: (spójniki) ale, a, lecz, jednak, zaś, natomiast
Biegacze byli już zmęczeni, ale nie chcieli odpoczywać
.............................

Rozłączne: (spójniki) albo, czy, lub, bądź
Jutro pojadę na wycieczkę, albo zostanę w domu.

Wynikowe: (spójniki) więc, zatem, toteż, dlatego
Agnieszka jest pracowita, więc w szkole uzyskuje dobre oceny.


Rodzaje zdań złożonych podrzędnie:
Na gazetce wisi napis, "Że Czystość to Zdrowie".
Zda. zł. podrzędnie, przydawkowe, spójnikowe.
Wychowawczyni ogłosiła, że jutro idziemy do kina.
Zda. Zł podrzędnie, dopełnieniowe, spójnikowe .