Parlament II RP.

Parlament II RP, Ruch Nacjonalistyczny, Partie Chłopskie, Partie Robotnicze

PARLAMENT II RP
17.03.1921 Sejm Ustawodawczy uchwalił konstytucję II RP. Była ona kompromisem między różnymi siłami politycznymi, dążącymi albo do osłabienia władzy prezydenta, albo izby wyższej ? senatu.
Na czele organów państwa konstytucja stawiała władzę ustawodawczą, Sejm i Senat. Wybory odbywają się co 5lat są one powszechne, tajne, bezpośrednie, równe i proporcjonalne.
Głosować mogą wszyscy obywatele, którzy ukończyli: 21 lat do Sejmu i 30 lat do Senatu. Bierne prawo wyborcze, otrzymali obywatele, którzy ukończyli 25 lat do Sejmu i 40 lat do Senatu. Największe kompetencje miał Sejm. Senat miał jedynie prawo weta wobec projektów ustaw. Sejmowi podlegała Najwyższa Izba Kontroli Państwa, on też uchwalał budżet. Posłów obu izb chronił immunitet co było taką zasadą nietykalności. Władzę wykonawczą sprawował prezydent wraz z Rada Ministrów. Prezydent był wybierany co 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe tworzone przez Sejm i Senat. Prezydent z kolei był formalnie głową państwa, podpisał wszystkie ustawy, miał prawo rozwiązań sejm, wyłącznie za zgodą 3/5 gł. Senatu, był on tez zwierzchnikiem sił zbrojnych, jednak nie w czasie wojny

RUCH NACJONALISTYCZNY
W 1919r. utworzono Związek Ludowo-Narodowy, już na początku była to federacja różnych stronnictw narodowych, dopiero po opracowaniu wspólnego programu, nabrał charakter jednolitej partii, gdzie dominuje dawna Narodowa Demokracja.
Partia skupiała: klasę średnią, a także popierana była przez drobnomieszczaństwo, część chłopska, ziemiaństwo i duchowieństwa. Głównym hasłem endecji był nacjonalizm ? idea umacniania sił narodowych. Członkowie byli zwolennikami solidaryzmu społecznego ? zgody wszystkich grup społecznych w imię interesów narodowych.
Endecja walczyła o polski charakter państwa i wymagała od mniejszości narodowych poddania się wtopienia się w polską kulturę. Przywileje dla mniejszości uważała za niebezpieczne dla narodu polskiego. W nacjonalistycznych hasłach plan pierwszy wysuwały się tendencje antyżydowskie, antyniemieckie, antyukraińskie. Ruch nacjonalistyczny był za systemem parlamentarnym, choć jego zwolennicy nie zawsze popierali zasady demokracji i posuwali się do przemocy psychicznej i fizycznej. Dążyli też do ograniczeń uprawnień sejmu na rzecz silniejszego rządu.
Program gospodarczy opierał się na ekonomicznym liberalizmie, przeciwstawiał ingerencji państwa; endeccy nie sprzeciwiali się uprawnieniu systemu ustawodawstwa socjalnego pod warunkiem, że nie naruszy ono praw właścicieli; dotyczyło to również reformy rolnej.
Ważnym elementem była troska o wychowanie młodzieży w duchu narodowym i katolickim. Zadanie to spełniały m.in. organizacje młodzieżowe ? założono w 1922r. Młodzież Wszechpolską.
W okresie wielkiej depresji i głębokiego kryzysu społecznego doszło do szczególnej przemiany ruchu narodowego. Narastał konflikt między działaczami ?młodymi? i ?starymi?: starsze pokolenie domagało się znacznego ograniczenia demokracji parlamentarnej na rzecz wzmocnienia władzy wykonawczej, wśród ?młodych?, popieranych przez R. Dmowskiego i obozu Wielkiej Polski, dominowały postulaty utworzone państwa o charakterze totalitarnym.
Młodzi nacjonaliści odrzucali liberalizm ekonomiczny i postulowali: parcelację większych majątków, upaństwowienie kapitału zagranicznego i żydowskiego, a także przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Koncepcje nastrojowe tego środowiska opierały się na faszystowskiej idei ?państwa ? narodu?, zhierarchizowanego, zdyscyplinowanego, rządzonego przez elitę i wodza. Stąd wywodził się ostry antysemityzm polskiego nacjonalizmu.
W Żydach widziano wrogów polskiego narodu, gospodarki i kultury, domagając się ich wywłaszczenia i usunięcia z Polski. Dochodziło do napadów na Żydów, niszczenia ich sklepów. Miejscem brutalnych ataków były też uniwersytety w W-wie i Wilnie, nacjonaliści zmuszali studentów żydowskich do izolacji.

PARTIE CHŁOPSKIE
W latach 20.działały 3ugrupowania chłopskie: PSL ?Piast?, ?Lewica?, ?Wyzwolenie?. Różnice polityczne, jakie między nimi istniały, utworzyły się aż po 1918r., mimo, że jednakowo opowiadały się za: systemem demokracji parlamentarnej, rozbudową samorządów, reformą rolną.
PSL ?Piast? mieli najbardziej umiarkowany program, uważali się za reprezentantów chłopów ? gospodarzy. Zwalczali programy socjalistyczne i konserwatywne, zajmując centrum sceny politycznej, umiarkowanie podchodzi do reformy rolnej, nie domagali się radykalnego rozdziału państwa i Kościoła. Główni przywódcy: W.Witos, J.Dąbski, M.Rataj.
PSL ?Wyzwolenie? i ?Lewica? głosili: radykalny program reformy rolnej, rozdział Kościoła od państwa, przestrzegania wolności obywatelskiej i uprawnień dla mniejszości narodowych. Główni politycy: ?Wyzwolenie?-S.Thugutt, ?Lewica?-J.Stapiński.
Różnice były tak duże, że do zjednoczenia doszło dopiero w obliczu kryzysu ekonomicznego i społecznego powstało Stronnictwo Ludowe.
Młodzież zrzeszana w Związki Młodzieży Wiejskiej ?Wici? była zafascynowana ideologią agraryzmu ? powstały gospodarki było i rolnictwo, a przemysł pełnił funkcję usługową.

PARTIE ROBOTNICZE
Na scenie politycznej utrwalił się podział partii robotniczych na narodzie, socjalistycznie, komunistycznie. W 1920r. powstała Narodowa Partia Robotnicza (NPR) utworzona z Narodowego Związku Robotniczych i Narodowym Stronnictwem Robotniczym.
Program: podkreśla wagę interesów narodowych i państwowych; postulowała rozwiązanie konfliktów pracownik ? pracodawca w ramach demokracji parlamentarnej, przez wprowadzenie stopniowych reform socjalnych. Ideowo NPR była podobna do chadecji, z nią połączyła się ostatecznie w 1937.
W 1919r. powstała Polska Partia Socjalistyczna, gdzie szczególną rolę odgrywali, w sejmie, socjaliści galicyjscy (PPS).
PPS przedstawiała program: utrzymanie niepodległej, zjednoczonej RP, poparcie dla demokracji parlamentarnej i spraw mniejszości narodowych, walczyła o ustawodawstwo socjalne, uspołecznienie niektórych gałęzi gospodarki, powszechną oświatę, zwalczała komunizm, obcą ideologię.
Margines życia politycznego stanowiła partia komunistyczna. Komunistyczna Partia Robotnicza Polski: agitowali za rewolucją, tworzeniem rad robotniczych i ?dyktaturą proletariatu?, postulowali nacjonalizację przemysłu i likwidację własności rolnej.
Dzięki narastającym problemom ekonomicznym i napięciom społecznym, komuniści zwiększali swoje wpływy wśród mniejszości narodowych, inteligencji i robotników. KPP organizowała? wiele zamieszek, marszów głodowych, demonstracji ulicznych. Była zwalczana przez władzę i policję. W wyniku czystek w międzynarodowym ruchu komunistycznym, KPP została rozwiązana, a przywódcy zamordowani na terenie ZSRR.