Nauka, sztuka, teatr, i inne wspaniałości
..... czyli .. otocznie młodego człowieka w Galicji.
Na początku alt sześćdziesiątych XIX w Kraków wcale nie wyglądał tak pięknie jak mogłoby się nam wydawać, miał zaledwie 5,7 km powierzchnie a otoczone pierścieniem fortyfikacji austriackich nie miło możliwości rozwijania się przestrzennego. W miarę dobrze wygadało tylko centrum...I to ścisłe centrum dziś powiedzielibyśmy rynek. Już na nowym kleparzu widać było mnóstwo domów pokrytych strzecha, nieczystości oraz biedaków żyjących w straszliwych warunkach. Kraków mały słaby, zbiedniały po wielu klęskach wyglądał naprawdę nieciekawie, ale sytuacja ta już wkrótce miała ulec zmianie....
Zaczęło się wszystko w 1866roku od przywrócenie samorządu miejskiego. Wybory do Rady Miejskiej na podstawie tymczasowego statutu gminnego z 1866r wyłoniły nowe władze miejskie na czele, których stal prezydent. Został nim niesamowity człowiek prof. Józef Dietl to właśnie on pokazał możliwości rozwoju i unowocześnienia naszego miasta tak dobrze umiejscowionego...
Jak zauważył jeden z jego Biografów Dietl łączył w sobie,, systematyczność i wytrwałość niemiecką z bujna fantazja i idealizmem polskim”
Ten szanowany człowiek i lekarz postawił w rozwoju miasta przede wszystkim na rozwój kultury i oświaty
Oczywiście nie zapomniał także o poprawie bytu przez rozwój przemysłu i rzemiosła oraz o modernizacji zniszczonego miasta.
To tylko króciutka Biografa tego niesamowitego człowieka dla uzupełniania informacji o nim polecam Kronikę Krakowa oraz wiele innych książek mu poświeconych.
Autonomia, samorząd a rozwój szkolnictwa wyższego w Krakowie
Myślę ze to naprawdę ważne, aby pokazać jak wiele udało się zrobić dal nauki, czyli również dla młodych ludzi nie tylko z Galicji, ale i z całej polski pod zaborami.
Inteligencja, wykształcony naród przestaje być marionetka, może stworzyć postawy silnego państwa gdzie wiedza idzie w parze z postępem. To właśnie jedna z zasług Krakowa i całej Galicji w późniejszy rozwój naszego niepodległego Państwa(po 1918 roku)
Zacznijmy pomału od początku
Ponieważ materiały, jakie udało odnaleźć na ten temat są bardzo obfite wiec próba uporządkowania jest tu konieczna.
Zacznijmy, zatem 804-78)alama mater, czyli przez wiele lat upadał Matki żywicielki wszystkich szkół w kraju, Uniwersytet Jagielloński przezywał wiele wzlotów i upadków jego okres świetności przypadał na XV i XVI wiek potem zaczął się schyłek związany z konserwatywnością uczelni, czyli opieraniu się reformom. Nieśmiałe reformy w XVIII wieku otworzyły drogę prądom oświeceniowym. Dużo zrobił dla tej uczelni Hugo Kołłątaj
Ale my zajmijmy się czasem autonomii a dla dociekliwszych przedstawiam krotka historie uczelni do owego czasu. Uniwersytet Jagielloński najstarszy w Polsce zał. 1364 przez Kazimierza III Wielkiego jako Akademia Krakowska z wydziałami: prawnym, med., sztuk wyzwolonych; 1397-1400 odnowiony pod protektoratem królowej Jadwigi i Władysława II Jagiełły, z nowym wydziałem teologicznym; w XV w. Centralny ośr. polskiej nauki i kultury; wśród uczonych m.in. Mateusz z Krakowa, Stanisław ze Skarbimierza, Paweł Włodkowic, Jan Długosz, wśród wychowanków M. Kopernik, A. Frycz-Modrzewski, J. Kochanowski; w XVI w. podupada; 1777-86 z polecenia Komisji Edukacji Narodowej zreformowany przez H. Kołłątaja (jako Szkoła Główna Koronna); przyjął język polski jako wykładowy zamiast łaciny, wśród profesorów R.J. Czerwiakowski, Jan Śniadecki; po rozbiorach przekształcony w austriacki Uniw. Krakowski; 1809 w Księstwie Warszawskim znów reformowany przez Kołłątaja; 1815 w Rzeczypospolitej Krakowskiej odzyskał polskość i autonomię jako UJ, jedyny polski uniw. dostępny słuchaczom ze wszystkich zaborów; 1847-48 i 1854 zgermanizowany;.
Czyli aj możemy się domyślać z tego króciutkiego opisu to przede wszystkim zarówno studenci jak i wykładowcy będą starali walczyć o jeżyk polski jako wykładowy. Nie było to bardzo łatwe a proces ten następował stopniowo w czasie i wydarzeniach.
Wszystko zaczęło się w 1859 roku, kiedy Klęska Austrii po wojnie z Francja spowodowała wewnętrzne przemiany w monarchii idące w kierunku pewniej liberyzacji. Studenci zaczęła się domagać przywrócenia wykładów w języku polskim w tym celu wysłała do Wiednia 2 swoich reprezentantów Alfreda Szczepańskiego i Wojciecha Alfreda. Niestety młodzieńców tych aresztowano i zaradzano od uczelni ukarania ich ta jednak wzięła w obronne młodzież, Po ogłoszeniu dyplomy październikowego w Wiedniu z taką propozycja spolszczenia wykładów zawitała 5-osobowa delegacja Uniwersytetu, w której skład oprócz rektora wchodzili: prezes Towarzystwa Naukowego Krakowskiego Józef Majer Józef Dietl wówczas dziekan wydziału lekarskiego. Ich zabiegi.. Nie zaowocowały rewolucją. W grudniu, gdy zmienił się rząd Senat na wniosek Dielta ponowił starania w Wiedniu a w styczniu 1861 roku młodzież bojkotowała wykłady prowadzone po niemiecku. Wreszcie w lutym tego roku na mocy rosporzadzenia rządowego przywrócono polski jako wykładowy na wydziałach filozoficznym i medycznym( z pewnymi wyjątkami) a na wydziale prawa tylko przy przedmiotach ogólnych
Prof. Dietl zarówno na łamach czasopisma „Czas” jak i podczas inauguracji na rok, 1861/1862 gdy wybrano go na rektora wygłaszał opinie mocno sprzeciwiające się dotychczasowej polityce germanizacyjnej a opowiadające się za całkowitym spolszczeniem zajęć. (Właśnie za takie zdecydowane działanie związane z tym tematem jego wybór na rektora 65 roku nie został zatwierdzony).
Następnie powstanie styczniowe i związane z nim czynności uniemożliwiły dalsze prowadzenia akcji repolonizacyjnej. Dopiero w 1868 roku władze wiedeńskie pozwoliły na wykładanie większości przedmiotów prawniczych w języku polskim całkowita repolonizacja UJ nastąpiła na mocy postanowienia cesarskiego z 30.04.1870 roku.
Wtedy właśnie Józef Szujski objął nowo utworzoną katedrę historii polskiej, Stanislaw Tarnowski został docentem Literatury polskiej a dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej wydal pierwszy tom BIOGRAFII POLSKIEJ.
Uniwersytet do niedawna prowincjonalna uczelnia stal się bardzo ważna instytucją oświatową i naukową dla Polaków ze wszystkich zaborów. Na taki wzrost znaczenia i powrót do dawnej świetności wpłynęło wiele czynników np. 500-letnie doświadczenie dydaktyczne i dorobek profesorów-uczonych, których nawet w poprzednim mniej pomyślnym czasie było wielu na uczelni. Umożliwiła ten rozwój również sytuacja polityczna: w przeciwieństwie do innych ziem polskich w Galicji powstały wtedy warunki umożliwiające nieskrępowane badania również w zakresie nauk humanistycznych takich jak historia Polski czy literatury polskiej. Przekazywanie młodzieży prawdziwej mocnej wiedzy a te tematy w języku ojczystym spowodowało zapewne większe zainteresowanie młodych pat rytów tą uczelnią. Jeszcze jedna sprawa mila tu duże znaczenia mianowicie wyjątkowy klimat miasta jako dawnej stolicy, skupiska pamiątek i zabytków narodowych.
Unowocześnienie uniwersytetu przez dodanie nowych kolegiów i klinik
Tradycyjnie UJ miał strukturę pochodzącą jeszcze ze średniowiecza, czyli był podzielony na 4 wydziały: teologiczny, prawniczy, lekarski i filozoficzny. Ten ostatni obejmował nauki filozoficzne, przyrodnicze i matematyczno- fizyczne. Gdy UJ wkraczał w okres swojego rozkwitu nie posiadał budynków spełniających nowoczesne wymogi. W średniowiecznym Collegium Maius mieściła się biblioteka uniwersytecka zwana Biblioteką Jagiellońską, z czytelniami i magazynami. Siedzibę władz i funkcje reprezentacyjną,oraz miejscem wykładów prawniczych był Collegium Iuridiculum przy ul. Grodzkiej Pozatym uniwersytet miał jeszcze budynki stare poklasztorne zazwyczaj wymagające remontu( Collegium Physicum dzis Kołłtaja).
Dlatego tak ważne stało się uzyskanie dodatkowego miejsca przez zaadoptowanie czy wybudowanie budynków.
Dzięki poparciu Juliana Dunajewskiego w Wiedniu udało się uzyskać odpowiednie środki na wybudowanie nowego reprezentacyjnego gmach uczelni. Teren po dawnych bursach Jeruzalem i Filozofów rozszerzy o dokupioną parcelę i kawałek Plant, przeznaczono na budowę, którą zaprojektował Feliks Księgarski. Poświęcenie kamienia węgielnego dnia 26.05.1883 r było bardzo uroczyste. Powstał wiec gmach w stylu neogotyckim. zawierający aule sale wykładowe i lokale administracyjne oraz klatkę schodową o wielkiej kubaturze. Uroczyste otwarcie Collegium Novum maiło charakter wielkiego ogólnonarodowego święta nauki, Na którym pięknie przemawiał rektor Stanislaw Tarnowski oraz nadano honorowe doktoraty 12 osobą. Takiego zaszczytu dostąpili miedzy innymi Jan Matejko, August Cieszokowskie – mieszkający w Poznaniu ekonomista i działacz społeczny oraz Ignacy Domeyko- niegdyś towarzysz Mickiewicza w procesie filomatów były rektor uniwersytetu w Santiago de Chile. Budynek zachwycił architekturą i stał się inspiracją np. sąsiedniego Collegium Witkowskiego (powstałe po przeniesieniu w 1898r Gimnazjum św. Anny na do budynki na placu przy Groblach)
Przystosowano również klasztor norbertanek dzisiejsze Collegium Olszewskiego.
Starano się również powiększyć wydzałlekarski o pomieszczenia kliniczne tak wiec Ludwik Rydgier genialny chirurg powołany na katedrę uniwersytecka doprowadził do urządzenia nowoczesnej kliniki chirurgicznej( 1889)przy ulicy Kopernika 40 wykształcił tu wielu naprawdę zdolnych ucz nowi zainicjował coroczne zjazdy chirurgów polskich. W 1895 roku kolegium Medyczne przejęło okazały gmach przy ulicy Grzegórzeckiej, w 1896 Uniwersytet przejął na potrzeby kliniki pediatrycznej szpital dziecięcy św. Ludwika przy ul. Strzeleckiej. Inne wydziały zyskiwały mnie pomieszczeń. Drukarnia Uniwersytecka otrzymała siedzibę przy ul. Czapskich.
NOWE KATEDRY I NOWI SŁUCHACZE
Rozbudowa szła w parze z rozwojem organizacyjnym. Uniwersytet Jagielloński starał się nadążać za postępem w nauce światowej i za powstawaniem nowych dyscyplin naukowych, metod nauczania. Zwiększono ilość zajęć seminaryjnych przygotowujących studentów do samodzielnej pracy, uczących krytycyzmu badawczego.Powoływano nowe kadry i zakłady np. Studium Rolniczego (1890) usprawniało ono nauczano agronomi.
Potem przekształciło się w osobny wydział a w 1927 r szkołę. Jeszcze za czas autonomii wzniesiono Collegium Agronomicum przy nowo powstającej al. Mickiewicza.
Rozwój Uniwersytetu był widoczny w bardzo dużym wzroście liczby studentów, których większość studiowała prawo, medycynę, studnia historyczne zaś przyciągały młodzież z zaboru rosyjskiego. Studenci pochodzili ze wszystkich zaborów.
Wszyscy profesorowie UJ byli ludźmi wybitnymi i powszechnie szanowanymi. Taki wielu ludzi znanych zasłużonych dla nauki nuczalo albo uczyło się w tym wielkim ośrodku nauki ze nie sposób ich wymienić. Dla polskiej historii bardzo ważna jest tez tzw. nowa „krakowska szkoła historyczna” o nowatorskim pesymistycznym spojrzeniu na dzieje Kraku. Wytakala ona własne błędy i przewinienia odpowiedzialne na utratę niepodległości i późniejszych klęsk narodowych. Najznakomitsi przedstawiciele tej szkoły to T to Józef Szujski, Michał Bobrzyński czy Stanislaw Tarnowski.
Krakowscy historyki doskonale badali texty źródłowe, dzięki czemu w znacznym stopniu przyczynili się do rozpowszechnienia prawdy historycznej.
Towarzystwo naukowe krakowskie,
Akademia Umiejętności w Krakowie
Po powołaniu w 1816 roku przez profesorów UJ Towarzystwa Naukowego Krakowskiego zaczęło się ono powoli oddzielać od Uniwersytetu Jagiellońskiego, dlatego zaczęto się starać o przekształcenie go w instytucje naukową o szerszym zakresie dziania oficjalnego. Uzyskano zgodę na przekształcenie w „Akademię Umiejętności w Krakowie”Przez cały 1872 rok trwała praca organizacyjna (mianowanie prezesa i członków etc.) Oficjalna inauguracja nastąpiła na publicznym posiedzeniu dnia 7.05.1873r. Wtedy wybrano dalszych zagranicznych członków, czyli głownie Polaków z innych zaborów. Zaczął się bardzo owocny okres dziłąlności, AU wypełniony przedsięwzięciami badawczymi i wydawniczymi. AU była bardzo Chojnie dofinansowywana, powstało wiele fundacji na jej rzecz. Po pewnym cisze Akademia stała się najwyższą ogólnopolską instytucją narodową.
Dzięki Uniwesyteowi i Akademii Kraków stał się najważniejszą stolicą polskiej nauki
W Galicji powstała również Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie jest w roku 1818 i funkcjonowała pierwotnie jako Szkoła Rysunku
i Malarstwa w ramach Oddziału Literatury Uniwersytetu Jagiellońskiego (założonego w roku 1364). Po usamodzielnieniu się w roku 1873 przyjęła ona miano Szkoły Sztuk Pięknych a jej dyrektorem został wybitny polski malarz historyczny Jan Matejko (1838 - 1893), obecny patron uczelni, który miał zasadnicze znaczenie w ukształtowaniu krakowskiego środowiska artystycznego i wykształcił wielu wybitnych uczniów. Po jego śmierci ważną rolę odegrał pierwszy rektor: Julian Fałat, wybitny malarz pejzażysta, zasłużony jako reformator uczelni, która za jego czasów uzyskała rangę szkoły wyższej
Oświata w Galicji obejmowała również szkolnictwo średnie i szkoły elementarne jednak nie o niech dziś piszę.
Bardzo ważnym zagadnieniem do edukacji jest umożliwienie nauki kobietą.
W zasadzie zaczęło się to od kursów organizowanych przez Adriana Baranieckiego który po powrocie z Anglii (1868) zainicjował kształcenie kobiet dające im szeroką wiedzę. Na początku były to wykalday kierowane do całej młodzieży z czasem jednak przekształciły się one w dobrze zorganizowane Wyższe Kursy dla Kobiet nazwane przez słuchaczki „Baranem”. Miła to być namiastka uniwersytetu niedostępnego jeszcze dla kobiet. Kursy kierowane były do kobiet nie tylko z Krakowa i Galicji, ale i przede wszystkim z zaboru rosyjskiego gdzie kobiety zmuszone były do utrzymywania się.
Na wykładach dużą uwagę przywiązywano do nauk przyrodniczych
Normalnie bardzo zaniedbywanym w wychowywaniu kobiet.
Baraniecki od początku dbał o wyskoki poziom zajęć i zapraszał różnych znanych wykładowców. Po 1870 r wprowadzono płodził na wydziały
- historyczno-literacki
- przyrodniczy
- sztuk pięknych
Z powodu braku chętnych nie uruchomiono wydziału handlowego wydział gospodarczy ograniczono do gospodarstwa domowego.
Każda panna która ukończyła 16 lat mogła wziąsc udziel w kursach za które czesne nie było bardzo wygórowanedzikei organizacji wlasnych funduszy przez zalożyciela.
Niestety w wiedniu nie uznano kursów za zaklad naukowy dla kobiet wieć ukończenie ich nie dawalo dyplomu. Jednak były bardzo cenioną formą wykszyałcenia i patriotycznego wychowania. ( Kursy po smierci Baranieckiego przejelo misto i prowadzilo do 1925 r)
Na Uniwersytecie Jagielońskim pierwsze studentki pojawily się 1894 roku
Jednak ich walka o taka mozliwosc duzo wczesniej.
W Europie uczelnie zaczely otwierac się dla nas (kobiet) jiuz 1863 roku (Francja)
W 1878r rosporzadzenie austrjackiego Ministerstwa Oświaty dopuszczalo studia kobiet w charakterze gości (hospitantek) przy zalożeniu ze wykłady dla niech będą się odbywac osobno. Z takiej mozliwości korzystla w Krakowie korzystała jedynie Ludmila Kummersberg.
Walka kobiet o wstep na galicyjskie uniwersytety nasiliła się w latach 90 XIX stulecia ogromnie przyczyniła się tu Kazimierza Bujwidowa.
Większośc kandydatek jai i pierwszych studentek pochodzilo z zaboru rosyjskiego gdyz tam problem samoutrzymania się kobiet był istotny już od klęski powstania styczniowego
Wyższe studia dla kobiet możliwe były dopiero po rerganizacji szkolnictwa średniego Dlatego wobec braku żeńskiej szkoły zapewniającej mature- gimnazjum takiego nie było w calej Austrii perwszysmi studentkami musialy byćhaspitantki lub studentki nadzwyczajne uzupelniające egzamin dojrzalości jako dodatek w męskich szkołach. Takimi własnie uczennicami były Stanislawa Dowgiałło, Janina Kosmowska i Jadwiga Sikorska rozpoczynające w 1894 studia farmauceutyczne. Co roku hospitantek przybywalo a w 1897roku Ministerstwo Oświaty wydalo zgode na studia zwyczajne na wdzile filozoficznym, a w 1900 na lekarskim. W roku 1904 pierwsza pani uzyskala asystenture : Wanda Herzog, zatrudnionaprzy katedrze fizjiologi, w 190 Helena Donhaiset Sikorska jako pierwsza ze studentek zwyczjnych uzyskala doktorat z medycyny.
Życie kulturalne młodego czlowieka
Bardzo dobre i wazne było to iż żacy mieli mozliwośc stykania się z polską i nnietylko kulturą w samym mieście
Teatry, liczne muzea piekna architektura odnawianego karakowa dawala im tą możliwość. Zatem jak możemy wnioskować to wlasnie tacy wszechstronnie wykształceni ludzie mogli być doskonalym fundamentem odrodzonej polski
KRÓTKIE NOTATKI O TEATRZE
Dzisiejszy teatr słowackiego wtedy teatr miejski
Teatr stary
W latach 1866 - 85 krakowską sceną kierował Stanisław Koźmian. Wykształcony europejczyk, realizował w teatrze kierunek umiarkowanego realizmu, zbliżony do programu Laubego w Burgtheater w Wiedniu. Stworzona przez niego tzw. "szkoła krakowska", która w praktyce realizowała najnowsze wówczas metody reżyserii (m.in. zespołową pracę nad tekstem, umiarkowane środki wyrazu, naturalność w grze czy dbałość o poprawną dykcję), oddziałała na cały polski teatr. Koźmian starannie dobierał repertuar ( 18 premier sztuk Szekspira granych po raz pierwszy w przekładach z oryginału, 9 premier dramatów Słowackiego, 23 komedie Fredry; także Kochanowski, Mickiewicz, Calderon, Beaumarchais, Molier, Musset, Hugo, Schiller, Goethe, Gogol, Tołstoj) oraz budował zespół, który mógł sprostać tej ambitnej literaturze. U Koźmiana grali: Antonina Hoffmann, Helena Modrzejewska, Feliks Benda, Bolesław Ładnowski, Wicenty Rapacki. Realizując te dwa zadania, Koźmian pielęgnował w teatrze polską mowę, a tym samym chronił byt narodowy ponad granicami zaborów.
Z reżyserskich lekcji Koźmiana przez 40 lat korzystała Helena Modrzejewska. Jej talent i warsztat teatralny był porównywalny z największymi europejskimi gwiazdami: z Ellen Terry, Sarą Bernhard, Henry Irvingiem, Edwinem Boothem czy Otisem Skinnerem.Występowała z nimi, pod nazwiskiem Modjeska, na scenach teatrów amerykańskich i angielskich. Od 1956 roku Stary Teatr nosi imię Heleny Modrzejwskiej.
Od początku istnienia teatru do roku 1893 wystawiono 3948 tytułów. Dobór autorów i układ gatunkowy sztuk był porównywalny z programami teatrów europejskich. Największym powodzeniem cieszyła się komedia, szczególnie francuska (40% wystawianego repertuaru), następnie tragedia (30% wystawianych sztuk) i opera ( 30% wystawianych przedstawień).
Zespół Koźmiana rozpadł się m. in. z powodu zamknięcia teatru przy ul. Jagiellońskiej w 1893 roku, co było rezultatem fatalnego stanu technicznego budynku. Nowo wybudowany gmach Teatru Miejskiego (obecnie Teatr im. J. Słowackiego) nie stał się, jak powszechnie zakładano, kontynuacją Starego Teatru. W latach 1903-06 opustoszały budynek gruntownie przebudowano zmieniając jego pomieszczenia na sale taneczne, koncertowe, restauracyjne i handlowe. W konstrukcji budowli posłużono się najnowszymi technikami
Teraźniejszy teatr Słowackiego
Na przełomie XIX i XX w., dzięki pierwszym dyrektorom - Tadeuszowi Pawlikowskiemu, Józefowi Kotarbińskiemu i Ludwikowi Solskiemu, krakowski Teatr Miejski zyskał rangę sceny narodowej, na której ukształtowała się współczesna polska reżyseria, inscenizacja, scenografia i aktorstwo. O znaczeniu Teatru zadecydowały debiuty dramaturgiczne autorów pokolenia Młodej Polski - m.in. Gabrieli Zapolskiej, Lucjana Rydla, Stanisława Przybyszewskiego, słynne inscenizacje Stanisława Wyspiańskiego - m.in. prapremiery Wesela, Wyzwolenia, Bolesława Śmiałego, a także wprowadzenie do repertuaru arcydzieł polskiego romantyzmu - m.in. Kordiana J. Słowackiego, Nie-Boskiej Komedii Z. Krasińskiego, Dziadów A. Mickiewicza w słynnej inscenizacji Wyspiańskiego. Zespół aktorski tworzyli w tym czasie najwybitniejsi polscy aktorzy, m.in.: Irena Solska, Wanda Siemaszkowa, Stanisława Wysocka, Kazimierz Kamiński, Ludwik Solski. Gościnnie występowała Helena Modrzejewska
Biografia najbardziej znanej aktorki owych czasów
HELENA MODRZEJEWSKA
Urodzona 12 października 180 r. w Krakowie, zmarła 8 kwietnia 1909 r. w Newport Beach, Kalifornia, USA, aktorka. Jedna z najwybitniejszych aktorek Polski i USA, znakomita odtwórczyni ról szekspirowskich. W Zakopanem bywała od 1867 r., prawdopodobnie za namową Józefa Ignacego Kraszewskiego. Początkowo zatrzymywała się w okolicach ul. Kościeliskiej. W Zakopanem w 1884 r. wybudowała własny dom u podnóża Antałówki - istniejący do dziś "Modrzejów".
Nawet po osiedleniu się w USA niemal każde wakacje spędzała w Zakopanem, uprawiała turystykę pieszą i konną, interesowała się folklorem i sztuką góralską. W 1879 r. zainicjowała założenie szkoły dla dziewcząt i utworzyła jej fundusz założycielski, dzięki czemu 1 V 1883 otwarto Szkołę Koronkarską. Istnieje ona do dziś jako Zespół Szkół Zawodowych (tkackich i odzieżowych) im. H.Modrzejewskiej. Kilkakrotnie występowała pod Giewontem - m.in. w 1882 i 1902. W 1891 r. była matką chrzestną Stanisława Ignacego Witkiewicza (ojcem chrzestnym był Jan Krzeptowski Sabała).
Do grona jej najbliższych przyjaciół należeli m.in. dr Tytus Chałubiński, Stanisław Witkiewicz, Henryk Sienkiewicz, Adam Chmielowski, Józef Chełmoński, Ignacy Jan Paderewski. Pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Po II wojnie światowej jej imieniem nazwano ulicę w Zakopanem, jest również patronką zakopiańskiego Towarzystwa Miłośników Teatru
Bardzo ważna w owych czasach była Jama Michalika miejsce spotkań i wystawiania swoich dziel największych twórców okresu młodej polski.