Renesans - koniec XIVw., XVw. - XVIw. - w Polsce koniec XVw pocz. XVI
Architektura
Dominuje układ poziomy podkreślany m.in. zwielokrotnieniem liczby gzymsu, niedokańczaniem elementów dekoracyjnych wokół drzwi i okien. Plany budowli bardziej dekoracyjne np.: na kole. Typowa jest kopuła na bębnie a lunetami. Okna prostokątne. Dolne partie murów obłożone kamiennymi płytami zw. boniowaniem.
Dekoracja umiarkowana, szlachetna, skromna. Dominuje budownictwo świeckie; architektura sakralna to głównie dobudowane kaplice do istniejących obiektów. Zamki powstawały na planach zbliżonych do kwadratu czy prostokąta. Wewnątrz posiadały dziedziniec otoczony krużgankami. Stropy płaskie pokryte drewnianymi kasetonami. Wnętrza wyposażano w piękne meble, a na ścianach wieszano tkaniny (arrasy)
- Włochy (tu narodził się renesans i powstała filozofia doby odrodzenia)
- Tempietto w Rzymie - D. BRAMANTE
- Katedra we Florencji - F. BRUNELLESCHI
- kopuła bazyliki św. Piotra w Rzymie - MICHAŁ ANIOŁ
- pałace we Florencji i Wenecji
- Polska
- Kraków
- Zamek Królewski na Wawelu
- Kaplica Zygmuntowska
- kamienice mieszczańskie
- Sukiennice
- Zamki
- w Pieskowej Skale
- Baranów
Zabudowa Sandomierza i Zamościa.
Malarstwo
Obraz staje się autonomiczny, nie związany a architekturą (malarstwo sztalugowe). Zainteresowania malarzy skupiają się wokół perspektywy. Dokonano również pewnych spostrzeżeń i odkryć w zakresie koloru i światłocieniu.
Włochy
Leonardo da Vinci - twórca o genialnym umyśle i niespotykanej wyobraźni, jego uniwersalność obejmowała sztukę, technikę, matematykę, przyrodę. Jako malarz zasłynął z portretu na tle pejzażu pt. Mona Lisa. Pejzaż namalowany jest przy wykorzystaniu wynalezionej przez malarza techniki, tzw. SFUMATO (motyw osnuty jest jak gdyby mgłą). We fresku "Ostatnia wieczerza" (Mediolan) autor skupił się na perspektywie. Leonardo napisał "Traktat o malarstwie", gdzie zawarł swoje przemyślenia na temat problemów malarskich.
Rafael Santi - genialny malarz z ogromnym wyczuciem koloru, świetny portrecista, który zasłynął jako malarz pięknych madonn (np.: Madonna Sykstyńska)
Michał Anioł - rzeźbiarz, architekt, malarz, poeta. Namalował m.in. freski w kaplicy Sykstyńskiej (Rzym). Zasłynął jako mistrz skrótu perspektywicznego w postaci. Jako rzeźbiarz doszedł do niespotykanego mistrzostwa. Spod jego dłuta wyszedł "Dawid" ("skroił go na miarę Fidiasza"). Jest to naga postać młodzieńca ujęta w kontrapoście. W renesansie po raz pierwszy od czasów starożytnych pojawia się naga postać ludzka. Jego dzieło to również "Pieta".
Renesans w Niderlandach ( - Holandia)
Pieter Bruegel zw. Chłopskim - malował sceny z życia ludzi zwykłych i przeciętnych. Jego obrazy często zapełniały masywne postacie chłopskie na tle pejzażu. Pomijał szczegóły. Syntetyzował formę i treść obrazu. Czasem posługiwał się metaforą i patosem wplatając w to swoją pasję moralizatorską.
Hieronim Bosch - był to twórca jedyny, niepowtarzalny i oryginalny w swojej twórczości. Malarstwo Boscha nie ma związku z epoką. Są to wymyślone przez malarza kompozycje, w których zawarta jest m.in. satyra i symbolika.
Niemcy
Albrecht Durer (w nazwisku nad u mają być 2 kropki [lub kreski jak kto woli] - po prostu tzw.u umlaut) - Grafik i malarz. Jest autorem m.in. cyklu swoich autoportretów. Do dzisiaj podziwiany jest za doskonały warsztat graficzny. Jego grafiki obfitują w drobne szczegóły. Stworzył m.in. cykl rycin pt. "Apokalipsa"
Manieryzm (późny renesans)
Włochy
Tycjan - malarz włoski, który zasłynął z portretów rudowłosych piękności. Jego ulubiona gama kolorystyczna to brązy, żółcie, zgaszone zielenie.
Hiszpania
El Greco - określa się go jako malarza nastroju. W jego obrazach pojawiają się wydłużone, uduchowione postacie. Dodatkowym efektem są kontrasty światła i cienia, które migotają, pulsują i potęgują lśnienie barw. Namalował szereg scen religijnych oraz słynny "Widok Toleda".
ARCHITEKTURA RENESANSU
Cechy ogólne:
- wzorowane na antyku
- autorzy renesansowi w przeciwieństwie do średniowiecznych byli znani z imienia i nazwiska
- budowle z kamienia
- pokryte kamieniem ciosanym
- budowano na planie krzyża greckiego
- sklepienia: półkoliste i zwierciadlane
- dachy w formie kopuły
- poszczególne kondygnacje oddzielone były gzymsami
- u pdstawy budowli cokół
- parter ozdabiano kolumnami
- na szczycie attyka
- przestrzeń pomiędzy oknami na każdym piętrze inaczej dekorowana: boniowanie, rustykowanie lub sgraffito
Renesans włoski w architekturze:
- wczesny (1420-1500)
- złoty (1500-1540)
- późny (1540-1580)
- klasyczny
- dekoracyjny
PRZYKŁADY DZIEŁ
WŁOCHY
- "Schronisko dla podrzutków" Filipe Brunelleschi
- "Kościół San Lorenzo" (z projektu zrealizowano wyłącznie zakrystę)
- "Kościół San Marco we Florencji" Michelezzo Bartolonea
- "Pałac Pompei w Weronie" San Michelli
- "Pałac Vailmorana"
- "Teatro Olimpo"
- "Zamek Vigmola"
HISZPANIA
- "Szpital Santa Cruz"
- "Pałąc w Grenadzie"
NIEDERLANDY
- "Cornelis Floris"
NIEMCY
- "Pałac Ottona w Heindelbergu"
ROSJA
- "Sobór Zaśnięcia"
ARCHITEKTURA RENESANSOWA W POLSCE
architekci z "importu":
- Bartolomeo Berecci
- Santi Gucci
architekci rodzimi:
- Stanisław Flak
- Franciszek Włoch
Przykłady:
- zamki
- Niepołomice
- Baranów
- Piaskowa Skała
- ratusze
- Zamość
- Tarnów
- kościoły
- Płock
- Pułtusk
- Kazimierz
- Lublin