Różnorodność tematyczna poezji młodopolskiej.

W okresie Młodej Polski na szczycie hierarchii rodzajów literackich stawiano lirykę, toteż liczba poetów była niezwykle liczna. To właśnie w poezji najwcześniej wyraziły się charakterystyczne dla przełomu wieków postawy światopoglądowe; w wierszach modernistycznych, w sugestywnej i przemawiającej do wyobraźni odbiorców formie uzewnętrzniła się tzw. Uczuciowość modernistyczna.
Poeci Młodej Polski poruszali bardzo szeroką, a zarazem różnorodną tematykę: rola i zadania sztuki, opisy przyrody, folklor, problemy społeczne i egzystencjalne człowieka, refleksje nad pięknem, ale także przemijalnością świata, przeżycia metafizyczne i religijne, katastrofizm itp. Poetykę cechuje muzyczność, wizyjność, dekadentyzm, symbolizm, naturalizm, nastrojowość, impresja i ekspresja.
Do najwybitniejszych poetów epoki zaliczamy Kazimierza Przerwe-Tetmajera, Jana Kasprowicza oraz Leopolda Staffa. Przedstawiciele poezji młodopolskiej w swych utworach podejmowali się rozważań na przeróżne tematy. Skrajny pesymizm, brak wiary w sens życia i jakiegokolwiek działania, to typowe dekadenckie nastroje. Te właśnie cechy można łatwo dostrzec w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera, który uznawany jest za największego dekadenta Młodej Polski. Jednym z największych dekadenckich utworów poety jest wiersz pt. „Koniec wieku XIX”. Wiersz ma charakter bardzo pesymistyczny, o czym doskonale świadczy fragment: „... Ale czyż mrówka wrzucona na szyny może walczyć z pociągiem nadchodzącym w pędzie?” Według Tetmajera dotychczasowe idee okazały się bezwartościowe. Jest to katastroficzna wizja człowieka wrzuconego w wir historii dziejów, wir nadchodzący w pędzie niszczący kulturę i cywilizację. Bohater nie może podjąć żadnych działań, bo po prostu nie widzi w tym żadnego sensu, dlatego może zdobyć się tylko na milczenie i bezradność. Tę samą dekadencką tematykę poeta podejmuje w wierszu pt. „ Nie wierzę w nic...”. Historia ludzkości podpowiada bohaterowi, że jednostka jest bezsilna wobec mechanizmów dziejów. W związku z tym podmiot liryczny nie wierzy w sens życia, nie znajduje w nim żadnego celu. Przecież życie bez jakichkolwiek perspektyw, bez możliwości urzeczywistnienia swoich dążeń, jest życiem bezsensownym.
Z utworów tych bije uczucie bezradności, a nawet powiedziałabym depresji autora. Jego przygnębienie i nieporadność stało się powodem ucieczki przed „ bólem istnienia”. Zawarł to w „Hymnie do Nirwany” gdzie modli się o stan bezczucia, który ma go oderwać od ziemskiego zła, od konieczności myślenia i patrzenia na świat, a w końcu na śmierć.
Cykl sonetów „ Z chałupy” Jana Kasprowicza pochodzi z najwcześniejszego etapu twórczości tego młodopolskiego poety. Dominującą tematyką jego wierszy, jest tematyka najbardziej znana mu z własnych doświadczeń życiowych: codzienna egzystencja wsi i jej mieszkańców, ich nieustanna walka o przetrwanie w świecie, w którym biedota zna tylko trud pracy i stałą troskę o zaspokojenie podstawowych potrzeb życia, takich jak dach nad głową, miska strawy, i odzienie chroniące przed chłodem. Aby w swoich wierszach przedstawić obraz wsi jak najbardziej prawdziwie poeta wykorzystuje zasady dwóch kierunków artystycznych: naturalizmu i realizmu.

Naturalizm – kierunek artystyczny, według którego rzecz należało przedstawić taką, jaką ona była ze skrajną dbałością o szczegóły i unikania komentarza autorskiego.
Realizm – metoda twórcza polegająca na dążeniu do odtworzenia zjawisk, przedmiotów i osób w zgodzie z prawdziwym obrazem rzeczywistości.

„Z chałupy” to cykl sonetów, w których poeta uchwycił realia życia Kujaw, poruszył tematykę społeczną, moralną i obyczajową, sięgnął do wspomnień i doświadczeń chłopskiego dziecka, czyli swoich własnych. Na wieś nie patrzy jako obserwator z, zewnątrz ale jako jej dawny mieszkaniec. Moim zdaniem z wielkim uczuciem, a przede wszystkim realizmem ukazał ludzi biednych, pokrzywdzonych i cierpiących.
W liryce Młodej Polski znaczące miejsce zajmują także utwory o tematyce przyrodniczej. Trudno powiedzieć, dlaczego, ale młodopolscy artyści w dość szczególny sposób upodobali sobie opisywanie przyrody. Jednym z motywów ich twórczości stały się nasze polskie Tatry. To wyjątkowe miejsce stało się ich muzą w dziele tworzenia, było dla nich czymś, co fascynuje, zadziwia, ale również i przeraża swoją siłą i potęgą.
Do najważniejszych „piewców” tatrzańskiej przyrody należeli Kazimierz Przerwa-Tetmajer i Jan Kasprowicz. Pierwszy z nich napisał cały cykl utworów związanych z Tatrami. Należy tu wymienić takie dzieła jak: „Melodia mgieł nocnych”, „Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym”, „Morskie Oko”, „Limba”, „W Kościeliskach w nocy”.
Na szczególną uwagę zasługuje utwór „Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym”. Podmiotem lirycznym są mgły. Wyraźnie dostrzega się wpływ kierunku artystycznego, czyli impresji. W wierszu tym mamy różne nasycenie światła, poprzez ruch potoków, gwiazd, wiatru obraz staje się dynamiczny. Czytając utwór mamy wrażenie jak byśmy znajdowali się właśnie w tym miejscu.
Ja byłam nad Czarnym Stawem Gąsienicowym i muszę przyznać, że poeta bardzo dokładnie, a za razem niesamowicie opisał to miejsce, czytając wiersz znalazłam się tam po raz kolejny i przypomniałam sobie ten cudowny widok.
W górach scenerię swych dzieł umieścił Jan Kasprowicz. Utwory te jednak nie uwydatniają piękna krajobrazu, jak, u Przerwy-Tetmajera, lecz niosą ze sobą nie, co inne przesłanie. Najlepszym przykładem jest cykl sonetów „Krzak dzikiej róży”. Poza opisem tatr pojawia się tu motyw roślin żyjących w tej krainie: limby i róży. Niewątpliwie musi to coś symbolizować. Symbol nigdy nie powie jednoznacznie, o co tak właściwie chodzi. Moim zdaniem jest to symbol życia i śmierci, lub istoty twardej i kruchej, być może młodości i starości, albo piękna i brzydoty. Jest to strach przed przemijaniem, czy przed życiem?
Mówiąc o tematyce poezji młodopolskiej nie można zapomnieć o Leopoldzie Staffie. Ten trzeci przedstawiciel Młodej Polski starał się aktywnie przeciwdziałać dekadentyzmowi.
W swej poezji daje jasno do zrozumienia, że nie poddał nastrojom rozpaczy i zwątpienia w sens życia. Doskonałym na to przykładem jest wiersz pt. „Kowal”, w którym Staff stanowczo przeciwstawił się dekadenckim nastrojom i obrazom, oraz przyjął trud współtworzenia nowego modelu człowieka. Podmiot liryczny ujawnia nam się jako silny kowal działający i kształtujący własną osobowość. W wierszu poeta stwierdza, że nie wolno się poddawać i ulegać własnym słabością, a wręcz przeciwnie słabości trzeba przezwyciężać, trzeba żyć aktywnie i dynamicznie. Tylko silny człowiek ma szansę przetrwania w społeczeństwie. Tak, więc utwór „Kowal” należy odczytać jako wezwanie do kształtowania własnej siły duchowej i fizycznej. W wierszu pt. „Przedśpiew”, Staff prezentuje filozofię pogody i optymizmu. Poeta pomimo tego, co przeżył, pomimo wielu rozczarowań, jakie go w życiu spotkały, postanowił nie poddawać się losowi, nie załamywać się, a wręcz przeciwnie tym goręcej i mocniej pragnie głosić pochwałę życia.
Podsumowując, każdy z trzech przedstawionych przeze mnie pokrótce poetów w swej twórczości podejmował się wielu różnych tematów, każdy z nich przedstawił różne postawy życiowe, każdy zawarł w swych utworach różne przemyślenia i refleksje. W poezji młodopolskiej ujawniają się różne odbiegające od siebie nastroje oraz modele ówczesnego człowieka, od dekadentyzmu Kazimierza Przerwy-Tetmajera przez refleksyjne nastroje poezji Jana Kasprowicza, aż do pochwały życia Leopolda Staffa. Właśnie dla tego poezja młodopolska jest tak interesująca. Można nawet powiedzieć, że w poezji Młodej Polski, każdy może znaleźć coś dla siebie nie zależnie od gustu i upodobań. A to za sprawą różnorodnej tematyki podejmowanej przez przedstawicieli epoki.
Moim zdaniem to bardzo dobrze, że poeci zajęli się tak szerokim zbiorem tematycznym, bo taka właśnie poezja jest o wiele bardziej interesująca i przyciągająca większe grono czytelników.