Analizując fragmenty „Przedwiośnia” i „Granicy”, porównaj kreacje matek. Określ wzajemne relacje między matką a dzieckiem, wykorzystując też znajomość utworów.

Postać matki jest tematem często wykorzystywanym w literaturze, motywem opracowanym przez pryzmat wielu epok i wypadków historycznych. Na przestrzeni wieków kreacja kobiety jako matki była uzależniona zarówno od aktualnej pozycji społecznej niewiast, jak i od indywidualnych cech charakteru i wydarzeń jakie miały wpływ na jego kształtowanie. Matkom znanym z ?Przedwiośnia? i ?Granicy? przyszło żyć w trudnych czasach ? pierwsza z nich zmagała się z problemami w bolszewickiej Rosji, zaś druga żyła w Europie zniszczonej przez wojnę w skali dotąd niespotykanej. Różniła je jednak moralność i sposób jaki walczyły z przeciwnościami losu, nie bez wpływu na swe potomstwo. Właśnie o wszystkich tych sprawach postaram się w moim wypracowaniu opowiedzieć.
Matka Cezarego z ?Przedwiośnia? do czasu wojny żyje w sposób bezwolny ? jej jedynym światem jest dom i rodzina, ale i tu nie ma zdania decydującego, gdyż jest zdominowana przez swego męża, którego tak naprawdę do końca nie kocha. Wybuch rewolucji diametralnie zmienia tę sytuację ? z dnia na dzień Jadwiga staje się głową rodziny i jest zmuszona podejmować decyzje, z czym całkowicie sobie nie radzi. Sytuacja wymyka się szybko spod kontroli ? matka przestaje mieć władzę nad synem, nie jest w stanie kontrolować poczynań rozhulanego młodzieńca. Jednocześnie Jadwiga odnajduje nowy cel swojego życia ? zrobić wszystko, by zapewnić synowi lepszy byt i w ten sposób dać dowód swej miłości. Poświęca się dla niego, niejednokrotnie narażając życie i zdrowie. Cezary jednak nie docenia bądź nie zauważa tych starań. Jadwiga jest smutna, że za uczucie odpłaca się jej lekceważeniem i obcością. Stwierdza, że niemoc i pogłębiający się zły stan psychiczny wynikają właśnie z powodu nieuszanowania przez syna łączącej ich więzi. Kobieta czuje się samotna, nie mając w nim oparcia, jest zagubiona, przytłoczona przez swą obecną sytuację, przepełniona obawą o życie Cezarego. ?Jedyną ulgę znajdowała w nocy, kiedy chłopak twardo spał?. Stan rzeczy zmienia się dopiero później, gdy rewolucja godzi bezpośrednio w nią i w syna, zmuszając kobietę do ciężkiej pracy. Cezary ulega wtedy wewnętrznej przemianie, dostrzega ogrom miłości i poświęcenia matki, zaczyna traktować ją z należytym szacunkiem, pomaga jej. To daje Jadwidze siłę do pokonywania kolejnych przeszkód i radość, będącą owocem wielu lat wyrzeczeń. Mimo to Barykowa, nienawykła do pracy, zostaje zniszczona przez wysiłek fizyczny i umiera. W pamięci Cezarego pozostaje jednak jako anioł i oddana rodzinie kobieta.
Całkowicie inaczej wygląda kreacja matki w ?Granicy?. Matka Elżbiety ucieka z powojennego kraju zostawiając w nim swoją małą córkę, która jawi się jej wtedy i później jako przeszkoda w drodze do kariery i sukcesu towarzyskiego. Szybko przestaje o niej myśleć, nie mówiąc już o jakiejkolwiek pomocy dla Elżbiety, pozostającej pod opieką pani Kolichowskiej. W ten sposób doprowadza do tego, że obie będą w przyszłości zachowywać się w stosunku do siebie jak obce sobie kobiety. Ale ta sytuacja niewiele ją dotyka. Niewieska woli raczej uganiać się za zbytkami i uciechami życia. Nie potrafi kochać, za mąż wychodzi z rozsądku. Podobnie nie jest emocjonalnie dojrzała i przygotowana do roli matki ? zawsze postrzega wszystko przez pryzmat swojej osoby, egoistycznie stawiając swoje potrzeby ponad potrzebami innych. Niewieska nie zna własnej córki, jak i sama nie daje się jej poznać ? odnosi się do Elżbiety z rezerwą, zachowuje dystans. Stosunki obu kobiet są naznaczone piętnem chłodu i urody Niewieskiej ? przyszła pani Ziembiewiczowa jest psychicznie zdominowana przez matkę i nie potrafi się przed nią otworzyć, wyrazić swego żalu do niej. Elżbieta zaczyna odczuwać nieuzasadnione wyrzuty sumienia, obarcza się winą za brak miłości ze strony matki i jednocześnie za to, że bardziej przywiązała się do pani Kolichowskiej niż do niej. Niewieska jednak nie ma sobie nic do zarzucenia, niszczy życie córki nawet nie zdając sobie z tego nawet sprawy.
W obu postaciach można dostrzec ogromny kontrast ? pierwsza z nich jest ideałem matki kochającej, zaś druga jest matką tylko w biologicznym znaczeniu tego słowa, gdyż egoizm wypalił w niej empatię niezbędną do pełnienia tak odpowiedzialnej życiowej roli. Pani Barykowa traktuje syna jak swój największy skarb, nie zaś jak piąte koło u wozu ? czego nie można powiedzieć o pani Niewieskiej. Obie matki dzielą również relacje dzieci w stosunku do nich. Podczas gdy pierwsza z nich długo nie może doczekać się na odwzajemnienie uczucia, druga jest podziwiana przez swoją córkę, ale nie ma zamiaru odpowiedzieć na niezaspokojoną potrzebę miłości Elżbiety. Wszystkie te różnice wynikają z innej hierarchii priorytetów ? dla matki Cezarego najważniejsza jest rodzina, zaś dla pani Niewieskiej swoja własna osoba.
W literaturze dostrzegamy przede wszystkim dwa typy matek ? dobrą i złą. Tak również jest w przypadku obu rodzicielek z ?Przedwiośnia? i ?Granicy?, a ich postępowanie pozostaje nie bez wpływu na psychikę i moralność dzieci. Przyglądając się przyszłym losom Cezarego i Elżbiety można dostrzec wpływ jaki wywarły na nich dawne relacje z rodzicami. Powinno to skłonić do zastanowienia się nad rolą, jaką w życiu odgrywa wychowanie.