Miłość romantyczna w świetle interpretacji IV części "Dziadów" Adama Mickiewicza.

Kompozycja : zachowana zasada trzech jedności, akcja trwa trzy godziny odmierzane przez gasnące świece w noc zaduszek. Mamy godziny miłości, rozpaczy i przestrogi. Akcja dzieje się na plebanii, gdzie pojawia się pustelnik, Gustaw, dawny uczeń księdza. Opowiada o swym cierpieniu - jego ukochana poślubiła innego, bogatszego. Monologi bohatera mają kształt silnie liryczny. Dialogi z księdzem mają charakter sporu, ksiądz skłonny jest uznać bohatera za szaleńca. Kulminacyjnym momentem akcji jest przebicie się Gustawa sztyletem, wygłaszając obronę dziadów. Ksiądz jest obrońcą światopoglądu oświeceniowego, Gustaw romantycznego. Gustaw przypomina Wertera. Jest wrażliwy, inteligentny. Jego osobowość kształtuje lektura. Całe jego życie nacechowane jest cierpieniem z poczucia braku sensu istnienia. Sens ten odnajduje w końcu w miłości. Ten stan rzeczy wyzwala swoiste motywy miłosne : gniew i zemstę. Bohater stwierdza, iż jego samobójstwo będzie karą dla kobiety. Zabija się z żalu i żądzy zemsty na kochance (ma ja gryźć sumienie). Miłość widziana jest jako powinowactwo duchowe kochanków. Jeszcze przed narodzeniem są sobie przeznaczeni. Miłość Gustawa ma charakter erotyczny. Kocha kobietę jako realizację swych dążeń życiowych. Jego samobójstwo można uznać za wyraz samobójstwa duchowego.