"Szkice węglem" jako utwór opowiadający o problemach pouwłaszczeniowych polskiej wsi.

W noweli łatwo jest odbić obecne czasy, gdyż jest krótka, dlatego pisarze za jej pomocą walczą z problemami epoki pozytywizmu- zachęcają do działania. Najczęściej poruszają tematy:
- Brak wykształcenia wiejskich dzieci („janko muzykant”, „Antek”)
- Emancypacja kobiet
- Antysemityzm („mendel gdański”)
- Niski poziom mentalności społeczeństwa wiejskiego („szkice węglem”)
- Handel starymi ludźmi i wykorzystywanie ich do ciężkich robót („miłosierdzie gminy”)

Tematy poruszane w nowelach są drastyczne.
Po uwłaszczeniu chłopi są pozostawieni sami sobie, choć nie zdają sobie z tego sprawy, są pełnoprawnymi obywatelami państwa. Nie dokładnie wiedzą, na czym polegają ich obowiązki i prawa, które im przysługują. Ich niewiedza często prowadzi do tragedii. Są wykorzystywani przez Rady wsi (podlegają Zołzikiewiczowi). Nie są przystosowani do funkcji, które są na nich nałożone. Dwór i kościół nie doucza ich, opuszcza w potrzebie, nie przychodzi z pomocna rękę, gdyż twierdzi, że jest zwolniony od pomagania chłopom. Brak świadomości społecznej sprawia, iż są wykorzystywani u manipulowani na każdym kroku.