Wspólnoty Europejskie

Wspólnoty Europejskie - nazwa określająca od 1957 roku trzy, a od 2002 r. dwie organizacje stanowiące od 1993 roku podstawę instytucjonalną i kompetencyjną Unii Europejskiej. Zostały one utworzone na mocy prawa, są źródłem prawa i tworzą system prawny. Układ instytucjonalny Wspólnot Europejskich wywodzi się z systemu demokratycznego przyjętego przez ich państwa członkowskie. Jednostkowe rozwiązania i kompetencje poszczególnych organów są inne w skali wspólnotowej niż w skali narodowej, ale zachowano podstawową dla systemu demokratycznego zasadę rozdzielenia władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

Wyróżniamy 3 wspólnoty Europejskie:
- EWG- Europejska Wspólnota Gospodarcza
- EWWiS- Europejska Wspólnota Węgla i Stali
- Euratom- Europejska Wspólnota Energii Atomowej

Europejska Wspólnota Gospodarcza
Europejska Wspólnota Gospodarcza, (EWG) międzynarodowa organizacja gospodarcza powstała w wyniku procesów integracyjnych rozpoczętych po II wojnie światowej przez europejskie państwa demokratyczne o gospodarce rynkowej. Proces ten odbywał się w kilku etapach i polegał na tworzeniu wspólnych instytucji ekonomicznych, politycznych i prawnych.
EWG rozpoczęło swą działalność z dniem 1 stycznia 1958, na podstawie Traktatów Rzymskich podpisanych 25 marca 1957. Podstawy prawne zostały modyfikowane m.in. w Traktacie fuzyjnym organów trzech wspólnot (1967), Jednolitym Akcie Europejskim (1987) oraz w Traktacie o Unii Europejskiej (Maastricht 1992). Od 1993 EWG zmieniła nazwę na Wspólnota Europejska.

Członkowie i założyciele EWG: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (od 1990 zjednoczone Niemcy), Włochy. W 1973 do EWG przystąpiły: Dania, Irlandia, Wielka Brytania; w 1981 Grecja; w 1986 Hiszpania i Portugalia. W 1995 członkami Wspólnoty Europejskiej zostały: Austria, Finlandia, Szwecja.

Główne cele EWG to:
- spójność ekonomiczna
- zacieśnianie stosunków między krajami EWG
- stworzenie wspólnego rynku
- stopniowe zbliżenie polityki gospodarczej krajów członkowskich
- stały i zrównoważony wzrost gospodarczy
- zwiększenie stabilności gospodarczo-walutowej
- przyspieszony wzrost stopy życiowej

Szczegółowe projekty obejmowały:
- zniesienie opłat celnych i ograniczeń ilościowych w handlu wzajemnym,
- ustanowienie wspólnej taryfy celnej i wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich
- zniesienie barier w przepływie osób, usług i kapitału między krajami członkowskimi
- ustanowienie Wspólnej Polityki Rolnej
- wprowadzenie wspólnej polityki transportowej
- ochronę wolnej konkurencji,
- zbliżenie ustawodawstwa krajów członkowskich w stopniu umożliwiającym właściwe, funkcjonowanie wspólnego rynku,
- utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI),

Cele te realizowane są dzięki: znoszeniu w stosunkach handlowych między członkami ograniczeń celnych, ograniczeń ilościowych oraz innych opłat i barier o podobnych skutkach; ustanowieniu wspólnej zewnętrznej taryfy celnej; swobodnemu przepływowi ludzi, towarów, usług i kapitału; wspólnej polityce w zakresie handlu, rolnictwa, transportu, ochrony środowiska, energetycznej i kulturalnej; wspieraniu badań; ujednoliceniu wolnego rynku i ustawodawstwa państw członkowskich; stowarzyszeniu i szerokiej współpracy z krajami trzecimi (EWG w stosunkach gospodarczych występowała jako jednolity podmiot).
Zrealizowany został jeden z najważniejszych celów pierwotnych EWG, czyli doprowadzenie do wspólnego rynku oraz unii gospodarek i walut. Organy EWG, będącej obecnie częścią składową I filaru UE, to zarazem organy obecnej Unii. Pierwotne instytucje EWG, takie jak Rada Ministrów czy Komisja, są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Obrachunkowy i Komitet Ekonomiczno-Społeczny).

Europejska Wspólnota Węgla i Stali
Europejska Wspólnota Węgla i Stali, EWWiS, organizacja europejska posiadająca osobowość prawną z siedzibą w Luksemburgu, powołana na okres 50 lat, na mocy układu międzyrządowego podpisanego w Paryżu (traktat paryski) 18 kwietnia 1951 przez przedstawicieli sześciu państw europejskich (Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN, Włoch), który wszedł następnie w życie 23 VII 1952. Traktat o EWWiS wygasł z dniem 23 lipca 2002. Inicjatywa powstania była związana z planem Schumana.

Cele Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali:
- Wprowadzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali- ozn. To, że państwa członkowskie zapewniały sobie wzajemne regularne dostwy tych artykułów po możliwie najtańszej cenie
- Wspieranie wymiany towarowej w innych dziedzinach
- Dążenie do unowocześnienia przemysłu
- Polepszenie warunków pracy i życia górników i hutników
- Rozstrzyganie sporów między przedsiębiorstwami
- Dofinansowanie przedsiębiorstw.

Celem powstania EWWiS było utworzenie wspólnego rynku węgla i stali między Francją i RFN ? bardzo istotnych gałęzi przemysłu w okresie powojennym. Francja zyskiwała w ten sposób możliwość kontroli nad ważną częścią przemysłu RFN, ta z kolei poprzez włączenie do organizacji ingerującej powojenną Europę stała się partnerem w procesie jednoczenie się kontynentu. Wkrótce przyłączyły się do tego pomysłu inne kraje Europy Zachodniej i od początku działalności organizacja składała się z 6 członków: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN i Włoch. Najważniejsze zadania Wspólnoty to: pomoc w rozwoju gospodarczym państw członkowskich i poprawa stopy życiowej ich mieszkańców; zapewnienie regularnych dostaw węgla i stali i stworzenie równych szans dostępu do nich; polepszenie warunków pracy i życia robotników; rozwój wymiany międzynarodowej przy jednoczesnej likwidacji ceł, opłat, subwencji i ograniczeń ilościowych, które mogłyby naruszać wolność konkurencji.
Organy działające w EWWIS: Wysoka Władza - jako organ najwyższy składająca się z 9 członków mianowanych na 6 lat (funkcjonariusze tego organu posiadali status funkcjonariuszy międzynarodowych) została następnie zastąpiona na mocy konwencji z 8 kwietnia 1965 od 1 lipca 1967 Komisją Europejską jako jednym wspólnym organem zarządzającym trzema Wspólnotami Europejskimi. Rada Ministrów składająca się z przedstawicieli państw członkowskich na szczeblu ministerstw połączona następnie w 1967 z Radami EWG i Euratomu. Trybunał Sprawiedliwości i Parlament Europejski - wspólne organy EWG, EWWiS i Euratomu. Komitet Doradczy jako organ pomocniczy Komisji.

Obecnie organy EWWiS stanowią I filar Unii Europejskiej.

Euratom
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA, także Euratom) jedna z trzech Wspólnot Europejskich, powstała na mocy traktatów rzymskich 25 marca 1957 r. Decyzja o powstaniu Euratomu zapadła podczas obrad konferencji mesyńskiej w 1955 roku.
Jej instytucje pierwotnie, takie jak Rada Ministrów Euratomu, Zgromadzenie Parlamentarne Euratomu czy też Komisja, zostały po powstaniu EWG na mocy tzw. traktatu fuzyjnego od 1967 r. połączone z odpowiednimi organami pozostałych dwóch Wspólnot i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej.

Cele organizacji
- pokojowa współpraca w dziedzinie rozwoju technologii jądrowych,
- tworzenie i szybki rozwój przemysłu nuklearnego,
- przyczynianie się do poprawy standardów życia w państwach członkowskich poprzez swobodny rozwój technik,
- przepływ specjalistów,
- zabezpieczenie transportu,
- rozwój badań,
- ustalanie jednolitych standardów i norm bezpieczeństwa ochrony radiologicznej.

Przewodniczący Komisji Euratomu
- Louis Armand (Francja) 1958-1959
- Tienne Hirsch (Francja) 1959-1962
- Pierre Chatenet (Francja) 1962-1967

Członkowie założyciele
Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy

Euratom jest jednym z traktatów założycielskich Unii Europejskiej. Wymaga on wsparcia dla energetyki jądrowej w całej Unii Europejskiej i Traktatu jest jedynym, który wspiera rozwój danego źródła energii. Jednak obecnie w siedmiu państwach członkowskich UE nie ma elektrowni jądrowych, a cztery mają polityczny cel stopniowego wycofywania swoich programów energii jądrowej. W całej UE nie istnieją w budowie reaktorów. Pomimo tego Traktatu Euratom pozostaje.

Europejska Wspólnota Węgla I Stali, Europejska Wspólnota Gospodarcza oraz EURATOM zostały połączone formalnie tak zwanym traktatem fuzyjnym, który zaczął obejmować od 1967 roku. Traktat ten miał duże znaczenie dla integracji europejskiej, ponieważ powołał wspólne organy i instytucje kierujące i zarządzające wszystkimi wspólnotami.