Obraz młodości i starości, czyli konflikty pokoleniowe wyrażone w "Odzie do młodości" Adama Mickiewicza i "Do młodych" Adama Asnyka.

Od wiek wieków istniały konflikty pokoleniowe. Starsze pokolenie narzekało na młodsze za to, że się buntują, że wprowadzają nowe pojęcia, nową "modę", nowe słownictwo, nowy program. Młode pokolenie zawsze jest synonimem czegoś nowego, czegoś odróżniającego je od pokolenia, które było przed nim. Również tak samo wygląda to w programowości poszczególnych epok. Każda epoka krytykowała epokę poprzedzającą. Jedna bardziej, inna mniej. Cechą wspólną przedstawiania swojego programu było to, iż różnił się on od poprzedzającego oraz negował epokę wcześniejszą w mniejszym lub większym stopniu.

Również Adam Mickiewicz w swoim utworze "Oda do młodości" oraz Adam Asnyk w wierszu "Do młodych" kreują obraz młodości i stosunku jej przedstawicieli do czasów wcześniejszych.

"Oda do młodości" - manifest młodych. Właśnie z takim określeniem można się spotkać najczęściej. I słusznie. "Oda do młodości" to właśnie taki utwór, który zwraca się wprost do młodego pokolenia ukazując swoje stanowisko, swój program na życie. Otwarcie krytykuje pokolenie je poprzedzające nazywając je ludźmi, z "poradlonym czołem", którzy widzą tylko to, co chcą widzieć. Nie uwzględniają tych aspektów, które uwzględnić, według młodego pokolenia - romantyków, należy. Romantycy chcą wzbić się ponad wszystko, ponad wszystkich. Chcą użyć innych metod poznawania świata: "tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga/łam, czego rozum nie złamie". Podmiot liryczny gani pokolenie oświeceniowe nazywa ich "szkielety ludów", ponieważ są "bez serc" i "bez ducha", czyli nie uwzględniają w życiu duchowych aspektów, tylko rozumowe pojmowanie świata. Świat oświeceniowy jest martwy, stary, zaciemniony mgłą, z wodami trupimi, pełen samolubów. Poeta użył tutaj odpowiednich barw do podkreślenia emocji. Świat przepełniony ideami klasycystycznymi jest zamglony, jakby zacieśniony do pewnego obrębu, pełen starych ludzi - szkieletów, którzy nie patrzą poza ten obręb, przeważają barwy ciemne, ponure, szare. Kolorystyka ukazuje to, że oświecenie pozbawione uczuciowości nie posiadało żywszych barw, czyli nie mogło sięgnąć poza zwykłe ziemskie bytowanie, poza doznania tylko rozumowe i klarownie wyjaśnione, doświadczyć tego, co doświadczają romantycy i do doświadczania tego, do czego namawiają. Młode pokolenie jest zupełnym kontrastem. Jest pełne żywiołowości, chęci do działania, do sięgnięcia wzrokiem tam gdzie wzrok nie sięga. Młody romantyk jest porównany plastycznie do skorupiaka, ponieważ tak jak on zastępuje sobie ster - wie, w jakim kierunku ma podążać, żeglarza - sam siebie kieruje, okręt - ma podstawy do tego, aby podążać w danym kierunku. Podmiot liryczny zwraca się do młodych ludzi, aby byli razem, używa wykrzyknień, żeby podkreślić wagę kierowanych słów. Przekonuje, że warto pokonywać nowe, strome ścieżki. Podmiot liryczny odwołuje się do mitologii i do mitu o Heraklesie, który jako dziecko "łeb urwał Hydrze", zdusił Centaury i odniósł zwycięstwo. Nawiązanie to ma na celu podkreślenie siły twórczej, jaką posiada młodość. Podkreślenie tego, że pomimo młodego wieku można zdobywać, można odnosić zwycięstwa. Mickiewicz kończy swoją Odę strofą, która dosłownie mówi, że czas starego pokolenia odchodzi tak jak "Pryskają nieczułe lody/ I przesądy światło ćmiące;" nastaje czas nowego pokolenia, pokolenia młodych, które jak "jutrzenka swobody" przyniesie za sobą światło zbawienia.

Wiersz Adama Asnyka "Do młodych", chociaż jest utworem stanowiącym manifest pozytywistów, ukazuje trochę inne podejście do wcześniejszego pokolenia. Otóż Asnyk nie każe, tak jak to zrobił Mickiewicz, zapomnieć czasów wcześniejszych. Poeta pozytywistyczny nie neguje przeszłości, ponieważ odnosi się ona do powstania styczniowego z 1863 roku, które jeszcze ciągle jest żywe w sercach młodego pokolenia, a nawet każe młodym ludziom czcić pamięć poległym. Uważa powstanie styczniowe za ołtarz, na którego straży stoi miłość ludzka. Na tym ołtarzu jeszcze się święty ogień żarzy. Powstanie styczniowe jest poddane sakralizacji. Ten zryw narodowy jest dla podmiotu lirycznego święty i należy mu się cześć. Stosunek osoby mówiącej w wierszu do wcześniejszego zrywu niepodległościowego kreuje odnoszenie się do przeszłości inne niż u podmiotu lirycznego w "Odzie do młodości". U Asnyka przeszłość należy nie tyle traktować z szacunkiem, ale również należy oddać jej cześć. Jednak obecna jest również negatywna krytyka przeszłości ideologicznej romantyzmu. Asnyk w swoim wierszu zarzuca romantykom, że żyli mitami, legendami, urojeniami, a pozytywizm, jako rodząca się epoka, mimo, że odrzuci te zabobonne mrzonki to i tak nie zabraknie jej wyznawcom niebiańskich zachwytów. Za pochodnię, która będzie oświetlać nowe niepoznane obszary uznana została wiedza, jako podstawa egzystowania. Poeta pozytywizmu również w podobny sposób jak Mickiewicz kończy swój wiersz. Stwierdza, że ówczesny jemu czas to okres odchodzenia w cień epoki "tęczy idealnych snów", czyli epoki, której ideały okazały się nie zdać egzaminu w życiu. Ideałem, który ma ten egzamin zdać na 100% jest mądrość, która poprowadzi młodych zdobywców.

Konflikt pokoleniowy przedstawiony na przykładzie "Ody do młodości" Mickiewicza oraz "Do młodych" Asnyka polega w głównej mierze na negacji ideologii epoki poprzedzającej. Ideały oświecenia są dla romantyków niemożliwe do wcielenia w życie, ponieważ nie da się żyć bez sfery uczuciowej, a ideały romantyzmu są dla pozytywistów chorą mrzonką, która nie dotykając ziemi nie prowadzi do niczego właściwego. Dlatego zarówno oda jak i wiersz pozytywisty przedstawiają program jak należy postępować, aby żyć tak jak trzeba, czyli zgodnie z nowymi hasłami. Każde nowe pokolenie wytyka wady starego systemu. Poprawia je i uzupełnia. Natomiast na podanych przykładach stosunek do historii jest różny. Romantycy odrzucają oświecenie jako całość: i historię i ideologię, natomiast pozytywiści mają obowiązek pamiętać o historii oraz przede wszystkim oddać jej cześć. Wniosek nasuwa się jeden: każde młode pokolenie neguje poprzedzające i wprowadza swoje, "ulepszone" ideały.