Przyczyna ruchu wód morskich i oceanicznych są wiatry oraz siła przyciągania księżyca u słońca.
Znane są 3 główne rodzaje ruchów wody morskiej:
- falowanie (wiatrowe i sejsmiczne)
- pływy (przypływy i odpływy)
- prądy morskie (ciepłe, zimne i obojętne)
Falowanie
Wywołują je wiatry i ruchy sejsmiczne.
Fale wiatrowe wywoływane są przez wiatr. Na otwartym oceanie nie są zbyt wysokie osiągają wysokość ok. 6metrow, natomiast czasie sztormu dochodzą do 20 metrów. Najwyższa notowana fala wiatrowa przekroczyła 30 m.
Fale sejsmiczne: tsunami, fale wywołane trzęsieniami ziemi, na otwartym oceanie jest niewidoczne ma około 50 cm, osiąga duże wysokości w strefie brzegowej, szybkość tsunami dochodzi do 900 km/godz.
Wahadłowy ruch wody od brzegu i w kierunku brzegu nazywamy przybojem, występuje on na wybrzeżach płaskich.
Przy wybrzeżach stromych fale spiętrzają się, wysokość ich dochodzi do kilkudziesięciu metrów- taki burzliwy ruch wody nazywamy kipiela.
Innym typem fal są fale martwe: sąta fale utrzymujące się po ustaniu wiatru, który je wywołał. Fale te mogą się rozprzestrzeniać również poza zasięgiem wiatru.
Pływy
To regularnie powtarzające się podnoszenie i opadania wody morskiej. Wywołują je siły grawitacyjne księżyca, a w mniejszym stopniu także słońca. Pływy wiążą się również z ruchem obrotowym ziemi i jej grawitacja.
Powierzchnia wód podnosi się po stronie zwróconej do księżyca a także po przeciwnej stronie kuli ziemskiej - w miejscach tych następuje przypływ.
Na przeciwległych miejscach do przypływów występuje odpływ (obniżenie się poziomu wód)
Przypływy mórz występują rytmicznie w regularnych odstępach czasu, co 12 godz. i 27 min.
Przypływ syzygijny: bardzo wysoka amplituda pływów, występuje w czasie nowiu i pełni księżyca, gdy sumuje się siła przyciągania słońca i księżyca.
Przypływ kwadraturowy: niska amplituda pływów, występuje w czasie pierwszej i ostatniej kwadry księżyca, gdy siły przyciągania słońca i księżyca odejmują się.
Oba te przypływy powtarzają się dwa razy w miesiącu.
Wysokość przypływów zależy tez od szerokości geograficznej, głębokości wód przy wybrzeżach, kontaktu mórz z oceanami i pór roku. Wysokość fali przypływowej na otwartych powierzchniach oceanu wynosi ok. 11 m. W morzach typu śródziemnego śródziemnego niedużych powierzchniach lub o utrudnionym kontakcie z oceanami przypływy sa niewielkie (np. na Morzu bałtyckim 1- 2 cm)
W esturiach, u wybrzeży kontynentów, wielkość przypływów wzrasta. Największe wysokości przypływów zanotowano w Zatoce Fundy (Kanada) 19- 20 m i w Kanale La Manche: 16m.
Tak wysokie przypływy związane są piętrzeniem się fali przypływowej, która wkracza do zwężających się estuariow lub kanałów.
Prądy morskie
Są to "potężne rzeki" bez dna i brzegów, płynące w powierzchniowych strefach wód oceanu, na znaczne odległości. Rozmiary tych ?płynących rzek? bywają różne. Najpotężniejszym prądem morskim jest Dryf Wiatrów Zachodnich szerokości ok. 1000 km.
Średnia głębokość prądów waha się od 200 do 600 m.
Największa notowana prędkość wynosiła 10 km/h. Najszybciej poruszającym się prądem jest Prąd Florydzki.
Prądy morskie powstają głownie na skutek:
- stałych wiatrów, głownie pasatowych
- różnic gęstości wody związanych z różnica temperatury i zasolenia.
Na kierunek prądów morskich oddziałuje siłą Coriolisa. Pod jej wpływem prądy na półkuli północnej odchylają się w prawo, a na półkuli południowej w lewo.
Po obu stronach równika istnieją zatem ogromne zamknięte obiegi wody. Na półkuli północnej ich kierunek zgodny jest z ruchem wskazówek zegara, na południowej - przeciwny.
Na półkuli południowej, w wyniku powstania rozległego wyżu barycznego nad silnie wychłodzoną Antarktydą wytworzył się pod wpływem stałych wiatrów zachodnich tylko jeden prąd morski, zwany Fryfem Wiatrów Zachodnich. Opływa on ziemie z zachodu na wschód miedzy 33 a 55 stopniem szerokości geograficznej południowej.
Temperatura wód jest podstawa podziału na prądy zimne, cieple i obojętne.
Prądy cieple płyną od równika w kierunku biegunów. Prądy zimne płyną od biegunów, niosąc wody chłodniejsze niż te na które wpływają. Noszona woda, która jest równa bądź podobna należy do prądów obojętnych.
Wpływ ciepłych i zimnych prądów morskich na klimat jest ogromny.
Prądy cieple: wzrost temperatury, opady
Zimne: ocieplenie, brak opadów.
El Nino: pojawia się u wybrzeży Ameryki Południowej, ciepły prąd, raz na 3- 7 lat. Jego pojawienie powoduje ogromne anomalie klimatyczne prawie na całej kuli ziemskiej. (powodzie, susze, huragany, trąby powietrzne)
