Charakterystka i jej schemat

Charakterystyka - dłuższa forma wypowiedzi pisemnej obejmująca wygląd zewnętrzny i wygląd wewnętrzny postaci. Mająca również na celu analizę postępowania postaci.

Przedstawienie postaci:
1. Imie i nazwisko
2. Wiek
4. Rodzinna
5. Sytuacja materialna
6. Pochodzenie

Wygląd zewnętrzny:
1. Twarz
2. Wzrost
3. Sylwetka, budowa ciała
4. Mimika, gestykulacja, sposób chodzenia
5. Ubiór

Cechy charakteru:
1. Zalety
2. Wady

Temperament (uosobienie)

Intelekt

Poglądy i zainteresowania

Stosunek postaci do otoczenia i odwrotnie

Ocena własna

Wstęp
- imienne przedstawienie postaci
- szkic jego otoczenia
- zaznaczenie skąd znamy bohatera (np. z książki, filmu itp.).

Rozwinięcie
- obiektywny opis (przyczynowy opis działań opisanych w utworze)
- wygląd zewnętrzny,
- wygląd wewnętrzny, cechy charakteru, relacje między postacią a innymi bohaterami
- charakterystyczne zachowanie, przemiany wewnętrzne,
- odczucia i poglądy postaci,

Zakończenie
- podsumowanie,
- zauważenie związków pomiędzy zachowaniem postaci a jej cechami,
- zwrócenie uwagi na osiągnięte skutki
- subiektywna ocena postaci będąca niekiedy konfrontacją z oceną innych bohaterów utworu,

Wyróżniane są dwa główne rodzaje charakterystyk:
- charakterystyka zewnętrzna (prozografia) obejmująca prezentacji wyglądu oraz upozycjonowania w otaczającym świecie;
- charakterystyka wewnętrzna (etopeja) obejmująca przedstawienie życia wewnętrznego, światopoglądu i postawy moralnej postaci literackiej i analiza zachowań postaci z uwzględnieniem jej stanu psychicznego;

Charakterystykę postaci można podzielić również ze względu na formę jej realizacji:
- charakterystyka bezpośrednia jest formułowana wprost przez podmiot literacki (np. narratora)
- charakterystyka pośrednia jest zawarta w słowach i myślach samej postaci lub opiniach innych bohaterów, na podstawie której czytelnik sam może wydać swoją opinię.