Europa i Polska pełnego Średniowiecza - ściąga.

Gospodarka i społeczeństwo Europy w XI-XIII w. W XI-XII w. narzędzia drewniane powszechnie zastępowano żelaznymi. Ten "wynalazek" średniowiecza, podobnie jak i inne, znany był już w starożytności. Później o nim zapomniano i ponownie odkryto po wiekach. Jednym z najważniejszych narzędzi, które upowszechniły się w średniowieczu, był ciężki pług koleśny (na kołach) z żelazną odkładnicą. Umożliwiał on głębsze oranie, a odkładnica powodowała podnoszenie i przewracanie ziemi na drugą stronę. W ten sposób odsłaniana była część gleby najzasobniejsza w sole mineralne. Powszechnie stosowano także metalowe brony. Zastępowały one gałęzie używane dotychczas do wyrównywania i spulchniania powierzchni gleby. Coraz częściej używano też kos zamiast sierpów. Karczowanie lasów ułatwiała natomiast żelazna siekiera.Duże znaczenie dla rolnictwa miało zastosowanie chomąta. Jest to rodzaj uprzęży, najczęściej drewnianej i podbitej skórą, którą zakłada się na nasadę szyi konia. Wcześniej używano samych rzemieni, które uciskały i dusiły zwierzę. Dzięki użyciu chomąta koń mógł ciągnąć wóz z większą prędkością i na większe odległości. Możliwe stało się także wykorzystanie tych zwierząt do orki zamiast powolnych wołów.Szukając sposobów na zwiększenie produkcji, wprowadzono nowy system uprawy ziemi ? trójpolówka. Pola uprawne dzielono na trzy części. Co roku obsadzano dwie z nich a jedną pozostawiano na odpoczynek. Dzięki temu wzrastała wydajność plonów, co przy zróżnicowaniu upraw zmniejszało ryzyko niedostatku i głodu. Zwiększenie produkcji żywności wpłynęło na poprawę zdrowia ludzi. Między innymi zmniejszyła się śmiertelność wśród dzieci i nastąpił przyrost demograficzny. Spór o inwestyturę.
Na zwołanym w 1075 synodzie uchwalono zakaz przyjmowania przez duchownych inwestytury z rąk świeckich ? uniezależnienie biskupów od władców. Tym władcom, którzy wbrew zakazowi nadawali by godności kościelne groziłaby klątwa. Wprowadzono wymóg celibatu księży. Postawienie autorytetu papieża ponad autorytetem cesarza doprowadziło do ostrego konfliktu między Grzegorzem VII a cesarzem niemieckim Henrykiem IV. Papież Grzegorz VII rzucił na cesarza niemieckiego klątwę i ogłosił jego detronizację. Książęta niemieccy zażądali od króla oczyszczenia z klątwy, a na rozjemcę zaprosili papieża. By uniknąć katastrofy politycznej, Henryk podążył do Włoch. W Canossie straszliwie poniżony zdołał uzyskać od papieża rozgrzeszenie i zdjęcie klątwy. Wykorzystał to i ogłosił detronizację Grzegorza VII i przeprowadził elekcję antypapieża (papież wybrany przez przeciwników ówczesnego papieża). W 1084 opanował Rzym i koronował się na cesarza. Spór o inwestyturę zakończył się konkordatem (układ między papieżem a państwem) w Wormacji w 1122 zawarty między Henrykiem V a papieżem Kalikstem II:
a) cesarz zrzekł się inwestytury opatów i biskupów,
b) zezwalał na ich wolny wybór
c) sobie pozostawiał tylko niewielki wpływ na wyniki elekcji,
d) cesarz miał prawo nadawania dostojnikom kościelnym dóbr lennych przez wręczanie im berła
Te postanowienia zatwierdził powszechny sobór ( zgromadzenie biskupów Kościoła chrześcijańskiego pod przewodnictwem głowy Kościoła) zwołany w 1123 do Rzymu, który rozszerzył je na inne państwa. Wielka Schizma Wschodnia? rozłam między chrześcijaństwem wschodnim i zachodnim.
Bezpośrednią przyczyną tej schizmy było ekskomunikowanie przez papieskiego legata kardynała Humberta patriarchy Konstantynopola Michała I Cerulariusza (1054), który w rewanżu ekskomunikował papieża. Powstała na tle sporu o Filioque i przaśny chleb. Rozłam miał podstawy w pogłębiających się różnicach kulturowych, politycznych i językowych, między Bizancjum, a Kościołem rzymskim, takich jak:
? rywalizacja pomiędzy Kościołem Bizantyjskim a Rzymskim o strefy wpływów w Europie, szczególnie na Słowiańszczyźnie.
? różnice religijne, Kościół Wschodni odrzucał część dogmatów rzymskich
? różnice organizacyjne
? Rzym od drugiej połowy IX wieku dążył do podporządkowania sobie Wschodu
? różnice intelektualne- Zachód był opóźniony w stosunku do Wschodu, co powodowało chociażby trudności w odczycie doktryny kościoła (słabo znano grekę)
Symonia, świętokupstwo ? handel godnościami i urzędami kościelnymi, sakramentami oraz dobrami duchowymi. Treuga Dei- pokój boży ustanowiony w 1027 przez kościół rzymskokatolicki, powszechny zakaz prowadzenia wojen od środy wieczorem do poniedziałku rano, rozszerzony później na cały okres adwentu i Wielkiego Postu, stosowany do końca XIII w. przez papieży i synody biskupie w celu ograniczenia wojen feudalnych. Reforma Kluniacka to reformy na przełomie X i XI wieku, które wprowadzono najpierw w klasztorze w Cluny. Dotyczyły powrócenia do reform św. Benedykta, czyli przestrzeganie ubóstwa, zachowanie celibatu, wypełnianie czasu modlitwą, nauką i pracą. Kongregacja Kluniacka zrzeszała wszystkie klasztory Benedyktyńskie pod przewodnictwem Cluny. Skutki krucjat: śmierć dziesiątek tysięcy ludzi ;powstanie zakonów rycerskich na Ziemi Świętej (takich jak templariusze, joannici i Krzyżacy); wzrost autorytetu papiestwa pomnożenie majątku kościelnego rozkwit handlu lewantyńskiego pogłębienie wiary w Europie ;zbliżenie do siebie 3 cywilizacji: łacińskiej, greckiej i arabskiej ogromny rozwój miast włoskich (szczególnie Wenecji i Genui) rozwój kultury i nauki; rozwój żeglugi morskiej przyśpieszenie przemian gospodarczych i społecznych średniowiecznej Europy; nasilenie się fanatyzmu religijnego i silniejsza niechęć do pogan i innowierców (np. w niektórych częściach Europy do Żydów ); pogłębienie wrogości między chrześcijaństwem a islamem ;powstrzymanie ekspansji islamskiej na Europę na kolejnych kilkaset lat ;wykształcenie się etosu rycerskiego i kultury rycerskiej osłabienie Cesarstwa Bizantyjskiego; upadek Miast Wschodu, pól, winnic, lasów ;wzrost potęgi królów francuskich (gdyż najbardziej awanturniczy element opuścił kraj); rozkwit ruchu pielgrzymkowego /// Rekonkwista (hiszp., port. reconquista - ponowne zdobycie) - walka chrześcijan o wyparcie Maurów z Półwyspu Iberyjskiego, trwająca od VIII do XV wieku.
Skutki rozbicia dzielnicowego: spadek autorytetu na arenie międzynarodowej; osłabienie więzi z pomorzem; strata ziemi lubuskiej oraz przyłączenie śląskiej dzielnicy do czech; najazdy Prusów , Litwinów, narastanie zagrożenia ze strony Tatatów; sprowadzenie na ziemie Polskie krzyżaków; osłabienie znaczenia możnych. Kolonizacja na prawie niemieckim: Pan feudalny porozumiewał się z osadzcą i otrzymywał akt lokacyjny w którym wieś otrzymywała nadanie prawa niemieckiego i zezwolenie od ciężarów prawa książęckiego.Wieś dzielono na tyle pasów ile było gospodarstw.Każdy gospodarz stawiał budynek na swoim gruncie.Uprawa trójpolowa,układ niwowy i łanowy(1 łan=16-22 ha)Sołtys(urząd dziedziczny)otrzymywał kilku łanowe gospodarstwo(około 1/10 obszaru wsi)miał prawo utrzymywać karczmę, młyn i inne warsztaty rzemieślnicze,a obowiązkiem było kierownie samorządem wsi,przwodniczenie w sądzie wiejskim,kona służba wojskowa,pobieranie podatków na rzecz pana Zjazd w Wyszehradzie - wspólne określenie dwóch spotkań władców Polski (Kazimierza Wielkiego), Czech (Jana Luksemburczyka) i Węgier (Karola Andegaweńskiego), które odbyły się w listopadzie 1337 i latem 1339, lub 1340 roku. Celem pierwszego zjazdu z 1337 było rozstrzygnięcie przynależności państwowej Pomorza Gdańskiego i Kujaw oraz sporu między Janem Luksemburskim i Kazimierzem Łokietkowiczem o koronę polską. 1 listopada 1335 w stołecznym węgierskim Wyszehradie odbył się szczyt monarchów Węgier, Czech (Jan) i Polski (Kazimierz III). Mając na względzie jeden z głównych celów spotkania: rozwiązanie sporu polsko-krzyżackiego, zaproszono również delegację krzyżacką, w skład której wchodzili, zaopatrzeni w odpowiednie pełnomocnictwa, prowincjał ziemi chełmińskiej Henryk Rusin, komtur toruński Markward von Sparemberg i komtur Świecia Konrad von Brunsheim[6]. Gospodarzem spotkania był węgierski król Karol Andegaweński. Akademia w Krakowie ? Rozległa działalność króla Kazimierza Wielkiego m.in. ustawodawcza, rodziła zapotrzebowanie na wykształcenie kadry. Potrzebni byli ludzie wykształceni znający polskie realia. We wrześniu 1364r papież Urban V zatwierdził statut Akademii w Krakowie z czterema wydziałami: prawa kanonicznego, prawa cywilnego, medycyny i sztuk wyzwolonych. Królowi zależało na kształceniu prawników ? legistów.

Tekst do wklejenia w 3 kolumny , czcionka - Times New Roman rozmiar 7 :)
Powodzenia!